525

4-nji bap

525

4-nji bap

"Huzeýfeden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “(Bir gün) biz Omaryň (Allah ondan razy bolsun) ýanynda otyrkak, ol bizden “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň pitne hakynda aýdan sözleri kimiň ýadyna düşýär?” diýip sorady. Men şonda “Onuň hemme aýdan zatlary, edil aýdyşy ýaly meniň ýadyma düşýär” diýdim. (Omar) “Sen bu babatda (gaty) batyrgaýlyk görkezýärsiň!” diýdi. Men: “Adamyň maşgalasy, mal-baýlygy, çagalary we goňşulary sebäpli başyna gelen pitnelere namaz okamak, oraza tutmak, sadaka bermek, (emri-magruf we nehi-müňker) adamlary ýagşylyga ündäp, ýamanlykdan gaýtarmak (ýaly sogap işler) arkaly dep bolar” diýdim. (Omar): “Men bu hakda soramadym, men deňziň tolkunlary ýaly tolkun atyp, möwç aljak pitneler hakda soradym” diýdi. Men oňa “Eý, mu’minleriň emiri, ol pitnelerden saňa zyýan gelmez , çünki seniň bilen olaryň arasynda gulply bir gapy bardyr” diýdim. (Omar) menden “(Şol gapy) döwlermi ýa açylarmy?” diýip sorady. Men oňa “Döwler” diýdim. (Omar) “Onda şol (gapy) hiç haçan ýapylmaz” diýdi. (Biz Huzeýfeden) “Omar (seniň haýsy gapy hakynda gürrüň edýändigiňi) bilýärdimi?” diýip soradyk. (Huzeýfe) “Hawa, bilýärdi, edil bu gijäniň daň atmazdan öň geljegini bilşi ýaly (ol muny gaty gowy) bilýärdi, (çünki) meniň oňa aýdan sözümde hiç bir ýalan-ýaşryk ýokdy” diýdi. Biz Huzeýfeden (şol gapynyň kimdigini?) soramaga çekinip, Mesruga sorap ber diýdik. Huzeýfe “Ol gapy – Omaryň özüdir” diýdi. "

حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ، قَالَ: حَدَّثَنَا يَحْيَى، عَنِ الأَعْمَشِ، قَالَ: حَدَّثَنِي شَقِيقٌ، قَالَ: سَمِعْتُ حُذَيْفَةَ، قَالَ: كُنَّا جُلُوسًا عِنْدَ عُمَرَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، فَقَالَ: أَيُّكُمْ يَحْفَظُ قَوْلَ رَسُولِ اللَّهِ ﷺ فِي الفِتْنَةِ، قُلْتُ أَنَا كَمَا قَالَهُ: قَالَ: إِنَّكَ عَلَيْهِ أَوْ عَلَيْهَا لَجَرِيءٌ، قُلْتُ: «فِتْنَةُ الرَّجُلِ فِي أَهْلِهِ وَمَالِهِ وَوَلَدِهِ وَجَارِهِ، تُكَفِّرُهَا الصَّلاَةُ وَالصَّوْمُ وَالصَّدَقَةُ، وَالأَمْرُ وَالنَّهْيُ»، قَالَ: لَيْسَ هَذَا أُرِيدُ، وَلَكِنِ الفِتْنَةُ الَّتِي تَمُوجُ كَمَا يَمُوجُ البَحْرُ، قَالَ: لَيْسَ عَلَيْكَ مِنْهَا بَأْسٌ يَا أَمِيرَ المُؤْمِنِينَ، إِنَّ بَيْنَكَ وَبَيْنَهَا بَابًا مُغْلَقًا، قَالَ: أَيُكْسَرُ أَمْ يُفْتَحُ؟ قَالَ: يُكْسَرُ، قَالَ: إِذًا لاَ يُغْلَقَ أَبَدًا، قُلْنَا: أَكَانَ عُمَرُ يَعْلَمُ البَابَ؟ قَالَ: نَعَمْ، كَمَا أَنَّ دُونَ الغَدِ اللَّيْلَةَ، إِنِّي حَدَّثْتُهُ بِحَدِيثٍ لَيْسَ بِالأَغَالِيطِ. فَهِبْنَا أَنْ نَسْأَلَ حُذَيْفَةَ، فَأَمَرْنَا مَسْرُوقًا فَسَأَلَهُ، فَقَالَ: البَابُ عُمَرُ!

Salgylanma:

“• Musulmanlaryň arasynda boljak pitneler hakynda gürrüň gidýär. Pitne sözi aslynda synag diýmekligi aňladýar. • şolar sebäpli boljak synaglar • bu seniň döwrüňde bolup bilmez. • şol gapy Omaryň özi diýdi. Döwler diýdigi – Omar öldürilenden soň pitneler dörär diýdigidr. ”

526

4-nji bap

526

4-nji bap

Ibn Mes’uddan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, bir adam (keseki) bir aýaly ogşapdyr. Soňra ol Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň ýanyna gelip, muny habar berdi. Şol wagt Allah Azza we Jelle şu aýaty inderdi: “Gündiziň iki tarapynda we gijäniň (gündize) ýakyn böleginde namaz oka. Elbetde, ýagşylyklar ýamanlyklary (günäleri) ýok eder ” {Hud:114} Ol adam “Eý, Allahyň Resuly, bu (diňe) maňa degişlimi?” diýip sorady. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Bu meniň ymmatymyň hemmesine degişlidir” diýdi.

حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ، قَالَ: حَدَّثَنَا يَزِيدُ بْنُ زُرَيْعٍ، عَنْ سُلَيْمَانَ التَّيْمِيِّ، عَنْ أَبِي عُثْمَانَ النَّهْدِيِّ، عَنِ ابْنِ مَسْعُودٍ، أَنَّ رَجُلًا أَصَابَ مِنَ امْرَأَةٍ قُبْلَةً، فَأَتَى النَّبِيَّ ﷺ، فَأَخْبَرَهُ فَأَنْزَلَ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ: ﴿أَقِمِ الصَّلاَةَ طَرَفَيِ النَّهَارِ وَزُلَفًا مِنَ اللَّيْلِ، إِنَّ الحَسَنَاتِ يُذْهِبْنَ السَّيِّئَاتِ﴾ )هود: 114( فَقَالَ الرَّجُلُ: يَا رَسُولَ اللَّهِ أَلِي هَذَا؟ قَالَ: لِجَمِيعِ أُمَّتِي كُلِّهِمْ.

527

5-nji bap

527

5-nji bap

"Bize Şu’bäniň habar bermegine görä, El-Welid ibn El-Aýzar “Men, Ebu ‘Amr Eş-Şeýbäniden eşitdim” diýip, bize şeýle habar berdi: “Ol Abdullanyň (Ibn Mes’udyň) öýüne (tarap) yşarat edip: “Bize şu öýüň eýesi gürrüň berdi” diýip şeýle diýdi: “Men (bir gezek) Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemden Allahyň iň gowy görýän amaly haýsy amal?” diýip soradym. Ol “Wagtynda okalan namaz” diýdi. Men ýene “Onsoň haýsy?” diýip soradym. Ol “Soňra ene-ataňa ýagşylyk etmek” diýdi. “Soňra haýsy?” diýdim. Ol “Allahyň ýolunda edilen jihäd” diýip jogap berdi. Abdulla Ibn Mes’ud (Allah ondan razy bolsun) “Bulary maňa (Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň) özi gürrüň berdi. Eger men ýene-de soran bolsadym, Ol maňa has köp zat aýdyp bererdi” diýdi. "

حَدَّثَنَا أَبُو الوَلِيدِ هِشَامُ بْنُ عَبْدِ المَلِكِ، قَالَ: حَدَّثَنَا شُعْبَةُ، قَالَ الوَلِيدُ بْنُ العَيْزَارِ: أَخْبَرَنِي قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عَمْرٍو الشَّيْبَانِيَّ، يَقُولُ: حَدَّثَنَا صَاحِبُ - هَذِهِ الدَّارِ وَأَشَارَ إِلَى دَارِ - عَبْدِ اللَّهِ، قَالَ: سَأَلْتُ النَّبِيَّ ﷺ: أَيُّ العَمَلِ أَحَبُّ إِلَى اللَّهِ؟ قَالَ: «الصَّلاَةُ عَلَى وَقْتِهَا»، قَالَ: ثُمَّ أَيٌّ؟ قَالَ: «ثُمَّ بِرُّ الوَالِدَيْنِ» قَالَ: ثُمَّ أَيٌّ؟ قَالَ: «الجِهَادُ فِي سَبِيلِ اللَّهِ» قَالَ: حَدَّثَنِي بِهِنَّ، وَلَوِ اسْتَزَدْتُهُ لَزَادَنِي.

528

6-nji bap

528

6-nji bap

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň şeýle diýenini eşidipdir: “Egerde, siziň biriňiziň gapysynyň öňünde bir derýa bolsa, ol adam hem her günde bäş gezek şol derýadan ýuwunýan bolsa, siziň pikiriňizçe, onuň (endamyndaky) kirinden bir zat galarmy?” diýip sorady. Sahabalar “Hiç bir kir galmaz” diýdiler. (Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem) “Ine, bäş wagt namaz hem edil şonuň ýalydyr. Allah bäş wagt namaz bilen günäleri ýuwup, arassalap durýandyr” diýdi.

حَدَّثَنَا إِبْرَاهِيمُ بْنُ حَمْزَةَ، قَالَ: حَدَّثَنِي ابْنُ أَبِي حَازِمٍ، وَالدَّرَاوَرْدِيُّ، عَنْ يَزِيدَ يَعْنِي ابْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الهَادِ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِبْرَاهِيمَ، عَنْ أَبِي سَلَمَةَ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ، أَنَّهُ سَمِعَ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ يَقُولُ: أَرَأَيْتُمْ لَوْ أَنَّ نَهَرًا بِبَابِ أَحَدِكُمْ يَغْتَسِلُ فِيهِ كُلَّ يَوْمٍ خَمْسًا، مَا تَقُولُ: ذَلِكَ يُبْقِي مِنْ دَرَنِهِ. قَالُوا: لاَ يُبْقِي مِنْ دَرَنِهِ شَيْئًا، قَالَ: فَذَلِكَ مِثْلُ الصَّلَوَاتِ الخَمْسِ يَمْحُو اللَّهُ بِهِ الخَطَايَا.

529

7-nji bap

529

7-nji bap

Enes Ibn Mälikden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol (bir gün Şama gelen wagty): “Men Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň döwründäki (edilen) zatlaryň hiç birini tanamok” diýdi. Oňa “Namaz näme?!” diýdiler. Ol “(Siz ony hem wagtyndan giç okap) üýtgedip bilşiňizden üýtgedipsiňiz ?” diýdi.

حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ إِسْمَاعِيلَ، قَالَ: حَدَّثَنَا مَهْدِيٌّ، عَنْ غَيْلاَنَ، عَنْ أَنَسٍ، قَالَ: مَا أَعْرِفُ شَيْئًا مِمَّا كَانَ عَلَى عَهْدِ النَّبِيِّ ﷺ، قِيلَ: الصَّلاَةُ؟ قَالَ: أَلَيْسَ ضَيَّعْتُمْ مَا ضَيَّعْتُمْ فِيهَا.

530

7-nji bap

530

7-nji bap

Osman ibn Ebu Rawwaddan habar berilmegine görä, ol “Men Az-Zuhriniň şeýle diýenini eşitdim” diýipdir: “Men bir gezek Dymaşkda Enes ibn Mäligi görmäge gidenimde, onuň aglap durandygyny gördüm. Men oňa “Sen näme üçin aglaýarsyň?” diýip soradym. Ol: “Men (Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň döwründäki (edilen ybadatlaryň) içinde namazdan başga hiç bir zady (öňküsi ýaly) tanamok. Hatda bu namaz hem zaýalanypdyr” diýdi.

حَدَّثَنَا عَمْرُو بْنُ زُرَارَةَ، قَالَ: أَخْبَرَنَا عَبْدُ الوَاحِدِ بْنُ وَاصِلٍ أَبُو عُبَيْدَةَ الحَدَّادُ، عَنْ عُثْمَانَ بْنِ أَبِي رَوَّادٍ، أَخِي عَبْدِ العَزِيزِ بْنِ أَبِي رَوَّادٍ، قَالَ: سَمِعْتُ الزُّهْرِيَّ، يَقُولُ: دَخَلْتُ عَلَى أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ بِدِمَشْقَ وَهُوَ يَبْكِي، فَقُلْتُ: مَا يُبْكِيكَ؟ فَقَالَ: «لاَ أَعْرِفُ شَيْئًا مِمَّا أَدْرَكْتُ إِلَّا هَذِهِ الصَّلاَةَ وَهَذِهِ الصَّلاَةُ قَدْ ضُيِّعَتْ» وَقَالَ بَكْرُ بْنُ خَلَفٍ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ بَكْرٍ البُرْسَانِيُّ، أَخْبَرَنَا عُثْمَانُ بْنُ أَبِي رَوَّادٍ نَحْوَهُ.

531

8-nji bap

531

8-nji bap

"Enes ibn Mälikden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir: “Sizden biri namaz okap duran wagty, Robbuna mynajat edýändir (ýagny, Robby bilen gizlin söhbetdeşlige girýändir). Şonuň üçin hem asla sag tarapyna tüýkürmesin, ýöne (egerde tüýkürmekçi bolsa) çepine ýa-da aýagynyň aşagyna tüýkürsin”. Sa’yd Katadadan rowaýat edip şeýle diýipdir: “Öň tarapyna ýa-da öň ýanyna tüýkürmesin. Çepine ýa-da aýaklarynyň aşagyna tüýkürsin”. Şu’bada şeýle diýdi: “Öňüne we sagyna asla tüýkürmesin (eger tüýkürmekçi bolaýan ýagdaýynda-da), çepine ýa-da aýagynyň aşagyna tüýkürsin”. Humeýdiň aýtmagyna görä, Enes ibn Mälik Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemden rowaýat edip şeýle diýipdir: “Kybla tarap we sag tarapyna asla tüýkürmesin (eger tüýkürmekçi bolaýan ýagdaýynda-da), çepine ýa-da aýagynyň aşagyna tüýkürsin”. "

حَدَّثَنَا مُسْلِمُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ، قَالَ: حَدَّثَنَا هِشَامٌ، عَنْ قَتَادَةَ، عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ، قَالَ: قَالَ النَّبِيُّ ﷺ: «إِنَّ أَحَدَكُمْ إِذَا صَلَّى يُنَاجِي رَبَّهُ، فَلاَ يَتْفِلَنَّ عَنْ يَمِينِهِ، وَلَكِنْ تَحْتَ قَدَمِهِ اليُسْرَى». وَقَالَ سَعِيدٌ: عَنْ قَتَادَةَ، «لاَ يَتْفِلُ قُدَّامَهُ أَوْ بَيْنَ يَدَيْهِ، وَلَكِنْ عَنْ يَسَارِهِ أَوْ تَحْتَ قَدَمَيْهِ». وَقَالَ شُعْبَةُ: «لاَ يَبْزُقُ بَيْنَ يَدَيْهِ، وَلاَ عَنْ يَمِينِهِ وَلَكِنْ عَنْ يَسَارِهِ أَوْ تَحْتَ قَدَمِهِ». وَقَالَ حُمَيْدٌ: عَنْ أَنَسٍ عَنِ النَّبِيِّ ﷺ: « لاَ يَبْزُقْ فِي القِبْلَةِ، وَلاَ عَنْ يَمِينِهِ، وَلَكِنْ عَنْ يَسَارِهِ أَوْ تَحْتَ قَدَمِهِ «

532

8-nji bap

532

8-nji bap

Enes ibn Mälikden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir: “Sejde edeniňizde, düzgün boýunça (dogry) sejde etjek boluň. (Namaz okaýan adam) gollaryny köpekler ýaly ýere ýazmasyn. Tüýkürjek bolsa-da, öňüne we sag tarapyna tüýkürmesin, çünki ol (namaz okap duran wagty) Robbuna mynajat edýändir”.

حَدَّثَنَا حَفْصُ بْنُ عُمَرَ، قَالَ: حَدَّثَنَا يَزِيدُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ، قَالَ: حَدَّثَنَا قَتَادَةُ، عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ، عَنِ النَّبِيِّ ﷺ قَالَ: «عْتَدِلُوا فِي السُّجُودِ، وَلاَ يَبْسُطْ ذِرَاعَيْهِ كَالكَلْبِ، وَإِذَا بَزَقَ فَلاَ يَبْزُقَنَّ بَيْنَ يَدَيْهِ، وَلاَ عَنْ يَمِينِهِ، فَإِنَّهُ يُنَاجِي رَبَّهُ.

Salgylanma:

“• Sejde edeniňizde, maňlaýyňyzy we burnuňyzy ýere degriň, elleriňizi ýerde goýup, tirsekleriňizi galdyryň we iki tarapyňyzdan daşlaşdyryň, iki dyzyňyzy ýerde goýup, aýaklaryňyzyň barmaklaryny Kybla tarap öwrüp sejde etmekdir. • tirseklerini • Mynajat gizlin söhbet etmekdir. ”

533, 534

9-nji bap

533, 534

9-nji bap

Ebu Hureýreden we Abdulla ibn Omardan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir: “Gaty gyzan wagty salkyn düşýänçä, namazy yza çekiň. Çünki gaty gyzgyn howa jähennem odunyň howrundandyr”.

حَدَّثَنَا أَيُّوبُ بْنُ سُلَيْمَانَ بْنِ بِلاَلٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو بَكْرٍ، عَنْ سُلَيْمَانَ، قَالَ: صَالِحُ بْنُ كَيْسَانَ، حَدَّثَنَا الأَعْرَجُ عَبْدُ الرَّحْمَنِ، وَغَيْرُهُ، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ، وَنَافِعٌ مَوْلَى عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُمَرَ، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُمَرَ: أَنَّهُمَا حَدَّثَاهُ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ ﷺ أَنَّهُ قَالَ: «إِذَا اشْتَدَّ الحَرُّ فَأَبْرِدُوا عَنِ الصَّلاَةِ، فَإِنَّ شِدَّةَ الحَرِّ مِنْ فَيْحِ جَهَنَّمَ «.

Salgylanma:

• Bu ýerde öýle namazy hakynda aýdylýar.

535

9-nji bap

535

9-nji bap

Ebu Zerrden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, bir gezek Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň azançysy öýle namazynyň azanyny aýtmakçy bolanda, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem oňa: “Salkynlaşýança howlukma, garaş!” ýa-da “Garaş, garaş!” diýdi we ýene-de Ol şeýle diýdi: “Gaty gyzgynlyk jähennem odunyň howrundandyr. Gaty gyzan wagty, howa serginleýänçä namazy yza süýşüriň!”. Biz hem tä depeleriň kölegesini görýänçäk garaşardyk.

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ بَشَّارٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا غُنْدَرٌ، قَالَ: حَدَّثَنَا شُعْبَةُ، عَنِ المُهَاجِرِ أَبِي الحَسَنِ، سَمِعَ زَيْدَ بْنَ وَهْبٍ، عَنْ أَبِي ذَرٍّ، قَالَ: أَذَّنَ مُؤَذِّنُ النَّبِيِّ ﷺ الظُّهْرَ، فَقَالَ: «أَبْرِدْ أَبْرِدْ» أَوْ قَالَ: «انْتَظِرِ انْتَظِرْ» وَقَالَ: «شِدَّةُ الحَرِّ مِنْ فَيْحِ جَهَنَّمَ، فَإِذَا اشْتَدَّ الحَرُّ فَأَبْرِدُوا عَنِ الصَّلاَةِ» حَتَّى رَأَيْنَا فَيْءَ التُّلُولِ.

Sahyh al Buhary yslam dininiň iň ygtybarly hadys ýygyndysydyr. Takmynan 7,275 hadysy öz içine alýan bu eser, Pygamberimiziň sünnetine esaslanyp, musulmanlaryň gündelik durmuşynda ýol görkezijidir.

Möhüm Baglanyşyklar

Sahih al bukhari programmasy

Bir basyş bilen uygulamany göçür we ruhy syýahata başla!