566

22-nji bap

566

22-nji bap

Aişadan (Allah ondan razy bolsun) habar berilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Bir gije heniz yslam (dini) doly ýaýramanka, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem ýassy namazyny gijikdiripdi. Tä Omar gelip: “Ýa Resulallah, aýallaryň we çagalaryň hemmesi eýýäm uklap galdylar” diýýänçä, Ol (öýünden) çykmady. Şondan soň Ol öýünden çykyp, mesjitdäki oturanlara ýüzlenip: “Ýeriň ýüzünde sizden başga şu namaza garaşyp duran hiç kim ýokdur” diýdi.

حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ بُكَيْرٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا اللَّيْثُ، عَنْ عُقَيْلٍ، عَنِ ابْنِ شِهَابٍ، عَنْ عُرْوَةَ، أَنَّ عَائِشَةَ أَخْبَرَتْهُ، قَالَتْ: أَعْتَمَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ لَيْلَةً بِالعِشَاءِ، وَذَلِكَ قَبْلَ أَنْ يَفْشُوَ الإِسْلاَمُ، فَلَمْ يَخْرُجْ حَتَّى قَالَ عُمَرُ: نَامَ النِّسَاءُ وَالصِّبْيَانُ، فَخَرَجَ، فَقَالَ لِأَهْلِ المَسْجِدِ: «مَا يَنْتَظِرُهَا أَحَدٌ مِنْ أَهْلِ الأَرْضِ غَيْرَكُمْ «.

567

22-nji bap

567

22-nji bap

"Ebu Musadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “(Bir gün men) gämili bile gelen ýoldaşlarym bilen bilelikde “Baky’ Buthanda” düşledim. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem (şol wagtlar) Medinede-di. Her gije ýassy namazynyň wagty gelende, biziňkilerden bir topar adam Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň ýanyna gezekleşip barardylar. Men hem bir gezek ýoldaşlarym bilen Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň ýanyna baranymda, Ol bir zatlar bilen meşgul bolandygy sebäpli, (ýassy) namazyny gijäniň ýarymyna çenli gijikdirdi. Soňra Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem çykyp, mesjitde garaşyp oturan adamlar bilen namaz okady. Namaz okap bolandan soňra olara ýüzlenip: “Gitmäge howlukmaň. Size bir buşlugum bar! Adamlaryň arasynda sizden başga häzirki pursatda namaz okaýan hiç bir kişiniň bolmazlygy, Allahyň size eçilen nygmatlarynyň biridir” ýa-da “(...sizden başga şu sagatda hiç kim namaz okamady)” diýdi. (Bu hadysy rowaýat eden Ebu Musa) Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň bu iki jümläniň haýsysyny aýdandygyny anyk bilmändigini aýdyýar”. Ýene-de Ebu Musa şeýle diýdi: “Biz Allahyň Resulyndan eşiden zatlarymyza begene-begene, yzymyza gaýdyp geldik”. "

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ العَلاَءِ، قَالَ: أَخْبَرَنَا أَبُو أُسَامَةَ، عَنْ بُرَيْدٍ، عَنْ أَبِي بُرْدَةَ، عَنْ أَبِي مُوسَى، قَالَ: كُنْتُ أَنَا وَأَصْحَابِي الَّذِينَ قَدِمُوا مَعِي فِي السَّفِينَةِ نُزُولًا فِي بَقِيعِ بُطْحَانَ، وَالنَّبِيُّ ﷺ بِالْمَدِينَةِ، فَكَانَ يَتَنَاوَبُ النَّبِيَّ ﷺ عِنْدَ صَلاَةِ العِشَاءِ كُلَّ لَيْلَةٍ نَفَرٌ مِنْهُمْ، فَوَافَقْنَا النَّبِيَّ ﷺ أَنَا وَأَصْحَابِي، وَلَهُ بَعْضُ الشُّغْلِ فِي بَعْضِ أَمْرِهِ، فَأَعْتَمَ بِالصَّلاَةِ حَتَّى ابْهَارَّ اللَّيْلُ، ثُمَّ خَرَجَ النَّبِيُّ ﷺ فَصَلَّى بِهِمْ، فَلَمَّا قَضَى صَلاَتَهُ، قَالَ لِمَنْ حَضَرَهُ: «عَلَى رِسْلِكُمْ، أَبْشِرُوا، إِنَّ مِنْ نِعْمَةِ اللَّهِ عَلَيْكُمْ، أَنَّهُ لَيْسَ أَحَدٌ مِنَ النَّاسِ يُصَلِّي هَذِهِ السَّاعَةَ غَيْرُكُمْ» أَوْ قَالَ: «مَا صَلَّى هَذِهِ السَّاعَةَ أَحَدٌ غَيْرُكُمْ» لاَ يَدْرِي أَيَّ الكَلِمَتَيْنِ قَالَ، قَالَ أَبُو مُوسَى فَرَجَعْنَا، فَفَرِحْنَا بِمَا سَمِعْنَا مِنْ رَسُولِ اللَّهِ ﷺ.

Salgylanma:

• Medinä golaý bir ýeriň ady.

568

23-nji bap

568

23-nji bap

Ebu Berzeden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem ýassy namazyndan öň uklamagy we ony okanyndan soňra bolsa gürrüňleşip oturmagy halamazdy”.

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ سَلاَمٍ، قَالَ: أَخْبَرَنَا عَبْدُ الوَهَّابِ الثَّقَفِيُّ، قَالَ: حَدَّثَنَا خَالِدٌ الحَذَّاءُ، عَنْ أَبِي المِنْهَالِ، عَنْ أَبِي بَرْزَةَ، «أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ كَانَ يَكْرَهُ النَّوْمَ قَبْلَ العِشَاءِ وَالحَدِيثَ بَعْدَهَا «.

569

24-nji bap

569

24-nji bap

". ‘Urwadan rowaýat edilmegine görä, Aişa (Allah ondan razy bolsun) şeýle diýipdir: “Bir gezek Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem tä, Omar Oňa “Namaz! Aýallar we çagalar eýýäm uklap galdylar” diýip seslenýänçä, ýassy namazyny gijikdirdi. Soňra (Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem) çykyp: “(Şu wagt) Ýeriň ýüzünde sizden başga şu namaza garaşyp duran hiç kim ýokdur” diýdi. Şol wagtlar Medineden başga hiç ýerde namaz okalmaýardy. Olar Ýassy namazyny şapak gaýyp bolandan soň, tä gijäniň birinji üçden biri geçýänçä okardylar”. "

حَدَّثَنَا أَيُّوبُ بْنُ سُلَيْمَانَ هُوَ ابْنُ بِلاَلٍ، قَالَ: حَدَّثَنِي أَبُو بَكْرٍ، عَنْ سُلَيْمَانَ هُوَ ابْنُ بِلاَلٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا صَالِحُ بْنُ كَيْسَانَ، أَخْبَرَنِي ابْنُ شِهَابٍ، عَنْ عُرْوَةَ، أَنَّ عَائِشَةَ، قَالَتْ: أَعْتَمَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ بِالعِشَاءِ حَتَّى نَادَاهُ عُمَرُ: الصَّلاَةَ نَامَ النِّسَاءُ وَالصِّبْيَانُ، فَخَرَجَ، فَقَالَ: «مَا يَنْتَظِرُهَا أَحَدٌ مِنْ أَهْلِ الأَرْضِ غَيْرُكُمْ»، قَالَ: وَلاَ يُصَلَّى يَوْمَئِذٍ إِلَّا بِالْمَدِينَةِ، وَكَانُوا يُصَلُّونَ فِيمَا بَيْنَ أَنْ يَغِيبَ الشَّفَقُ إِلَى ثُلُثِ اللَّيْلِ الأَوَّلِ.

Salgylanma:

• Yslamyň ýaňy ýaýrap başlan döwrüdi

570

24-nji bap

570

24-nji bap

"Abdulla ibn Omar (Allah ondan razy bolsun) şeýle habar beripdir: “Bir gije Allahyň Resuly sallallahu aleýhi wesellem (käbir işleri bilen) meşgul bolup, Ýassy namazyny şeýle bir gijikdirdi welin, biz (oňa garaşyp) mesjitde uklap galdyk. Soňra oýanyp, ýene ýatyp galypdyrys. Soňra ýene oýandyk. Soňra Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem biziň ýanymyza çykyp geldi we “(Şu wagt) Ýeriň ýüzünde sizden başga şu namaza garaşyp duran hiç kim ýokdur” diýdi. Ibni Omar: “Ýatyp namazyň wagtyny geçirmekden gorkmasady, ýassy namazyny ir ýa-da giç okamagyň tapawudyny bilmezdi. Hatda ol namazdan öň ýatyp (dynjyny hem alardy)”. "

حَدَّثَنَا مَحْمُودٌ يَعْنِي ابْنَ غَيْلاَنَ، قَالَ: أَخْبَرَنَا عَبْدُ الرَّزَّاقِ، قَالَ: أَخْبَرَنِي ابْنُ جُرَيْجٍ، قَالَ: أَخْبَرَنِي نَافِعٌ، قَالَ: حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ عُمَرَ: أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ شُغِلَ عَنْهَا لَيْلَةً، فَأَخَّرَهَا حَتَّى رَقَدْنَا فِي المَسْجِدِ، ثُمَّ اسْتَيْقَظْنَا، ثُمَّ رَقَدْنَا، ثُمَّ اسْتَيْقَظْنَا، ثُمَّ خَرَجَ عَلَيْنَا النَّبِيُّ ﷺ، ثُمَّ قَالَ: «لَيْسَ أَحَدٌ مِنْ أَهْلِ الأَرْضِ يَنْتَظِرُ الصَّلاَةَ غَيْرُكُمْ» وَكَانَ ابْنُ عُمَرَ: «لاَ يُبَالِي أَقَدَّمَهَا أَمْ أَخَّرَهَا، إِذَا كَانَ لاَ يَخْشَى أَنْ يَغْلِبَهُ النَّوْمُ عَنْ وَقْتِهَا، وَكَانَ يَرْقُدُ قَبْلَهَا»، قَالَ ابْنُ جُرَيْجٍ: قُلْتُ لِعَطَاءٍ.

571

24-nji bap

571

24-nji bap

"Ibn Abbas (Allah ondan razy bolsun) şeýle diýipdir: “(Bir) gije Allahyň Resuly sallallahu aleýhi wesellem ýassy namazyny şeýle bir gijikdirdi welin, hatda adamlar uklap galdylar. Soň oýandylar, soň ýene ukladylar, soňra ýene oýandylar. Şondan soň Omar (ibn Hattab) ýerinden turup: “Namaz!” diýip seslendi”. ‘Ata, Ibn Abbas ýene-de şeýle diýip aýtdy diýdi: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň kellesinden suw damyp duran halynda, ellerini kellesinde goýup (öýünden) daşaryk çykyşy häzirem gözümiň öňünden gidenok. Ol öýünden (çykandan soň) bize ýüzlenip: “Eger-de men ymmatyma kynçylyk döretmedik bolsadym, onda olara bu namazy şeýle okamaklaryny emr ederdim” diýdi. Ibn Jureýj şeýle diýdi: “Men ‘Atadan Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň elini kellesinde nädip goýşuny, Ibn Abbasyň habar berşi ýaly, anyk suratlandyryp görkezmegini haýyş etdim. ‘Ata barmaklarynyň arasyny biraz açdy, soňra barmaklarynyň uçlaryny depesinde goýdy. Soňra olary kellesiniň üstünde gezdirip barmaklaryny birleşdirdi. Başam barmagyny ýüz tarapyndan gulak ýumşaklygyna degýänçä, (ýokardan aşaklygyna) maňlaý we sakgal taraplaryna indirdi. Ol muny edende ne haýal, ne-de çalt edip görkezdi” diýdi. "

وَقَالَ: سَمِعْتُ ابْنَ عَبَّاسٍ، يَقُولُ: أَعْتَمَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ لَيْلَةً بِالعِشَاءِ، حَتَّى رَقَدَ النَّاسُ وَاسْتَيْقَظُوا، وَرَقَدُوا وَاسْتَيْقَظُوا، فَقَامَ عُمَرُ بْنُ الخَطَّابِ فَقَالَ: الصَّلاَةَ - قَالَ عَطَاءٌ: قَالَ ابْنُ عَبَّاسٍ -: فَخَرَجَ نَبِيُّ اللَّهِ ﷺ، كَأَنِّي أَنْظُرُ إِلَيْهِ الآنَ، يَقْطُرُ رَأْسُهُ مَاءً، وَاضِعًا يَدَهُ عَلَى رَأْسِهِ، فَقَالَ: «لَوْلاَ أَنْ أَشُقَّ عَلَى أُمَّتِي، لَأَمَرْتُهُمْ أَنْ يُصَلُّوهَا هَكَذَا» فَاسْتَثْبَتُّ عَطَاءً كَيْفَ وَضَعَ النَّبِيُّ ﷺ عَلَى رَأْسِهِ يَدَهُ، كَمَا أَنْبَأَهُ ابْنُ عَبَّاسٍ فَبَدَّدَ لِي عَطَاءٌ بَيْنَ أَصَابِعِهِ شَيْئًا مِنْ تَبْدِيدٍ، ثُمَّ وَضَعَ أَطْرَافَ أَصَابِعِهِ عَلَى قَرْنِ الرَّأْسِ، ثُمَّ ضَمَّهَا يُمِرُّهَا كَذَلِكَ عَلَى الرَّأْسِ، حَتَّى مَسَّتْ إِبْهَامُهُ طَرَفَ الأُذُنِ، مِمَّا يَلِي الوَجْهَ عَلَى الصُّدْغِ، وَنَاحِيَةِ اللِّحْيَةِ، لاَ يُقَصِّرُ وَلاَ يَبْطُشُ إِلَّا كَذَلِكَ، وَقَالَ: «لَوْلاَ أَنْ أَشُقَّ عَلَى أُمَّتِي لَأَمَرْتُهُمْ أَنْ يُصَلُّوا هَكَذَا «.

Salgylanma:

“• Şunuň ýaly wagtda. • Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem muny kellesiniň suwuny sykmak üçin ederdi. ”

572

25-nji bap

572

25-nji bap

"Enes ibn Mälikden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “(Bir gezek) Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem ýassy namazyny gijäniň ýarymyna çenli gijikdirdi. Soňra namazyny okap bolandan soň, bize şeýle diýdi: “(Sizden başga beýleki) adamlar eýýäm namazlaryny okap ýatdylar. Emma siz namaza garaşyp durdugyňyzça, namazda ýaly (hasap edilersiňiz)”. Humeýd, Enes ibn Mälikden eşiden zadyny gürrüň berip şeýle diýdi: “Enes “Şol gije Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň ýüzüginiň ýalpyldysy häzirem gözümiň öňünden gidenok” diýdi”. "

حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّحِيمِ المُحَارِبِيُّ، قَالَ: حَدَّثَنَا زَائِدَةُ، عَنْ حُمَيْدٍ الطَّوِيلِ، عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ، قَالَ: أَخَّرَ النَّبِيُّ ﷺ صَلاَةَ العِشَاءِ إِلَى نِصْفِ اللَّيْلِ، ثُمَّ صَلَّى، ثُمَّ قَالَ: «قَدْ صَلَّى النَّاسُ وَنَامُوا، أَمَا إِنَّكُمْ فِي صَلاَةٍ مَا انْتَظَرْتُمُوهَا»، وَزَادَ ابْنُ أَبِي مَرْيَمَ، أَخْبَرَنَا يَحْيَى بْنُ أَيُّوبَ، حَدَّثَنِي حُمَيْدٌ، سَمِعَ أَنَسَ بْنَ مَالِكٍ، قَالَ: «كَأَنِّي أَنْظُرُ إِلَى وَبِيصِ خَاتَمِهِ لَيْلَتَئِذٍ «.

573

26-nji bap

573

26-nji bap

"Jerir ibn Abdulladan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “(Bir gije) biz Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň ýanyndadyk. Ol (on dördünji gijäniň bedr) dolan Aýyna seredip, bize şeýle diýdi: “Elbetde, siz şu Aýy hiç hili kynçylyk çekmän, rahat bir halda görşüňiz ýaly, Robbuňyzy hem edil şonuň ýaly rahat bir halda görüp bilersiňiz. Eger-de siz Gün dogmazdan we ýaşmazdan öň (hiç zat päsgel bermezden) namaz okamagy başarsaňyz, onda ony hökman berjaý ediň!”. Ondan soň şu aýaty okady: “Günüň dogýan we ýaşýan wagtyndan öň Perwerdigäriňi hamdu-sena (öwgi) bilen tesbih et” {Kaf:39}. "

حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ، قَالَ: حَدَّثَنَا يَحْيَى، عَنْ إِسْمَاعِيلَ، حَدَّثَنَا قَيْسٌ، قَالَ لِي جَرِيرُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ: كُنَّا عِنْدَ النَّبِيِّ ﷺ إِذْ نَظَرَ إِلَى القَمَرِ لَيْلَةَ البَدْرِ، فَقَالَ: «أَمَا إِنَّكُمْ سَتَرَوْنَ رَبَّكُمْ كَمَا تَرَوْنَ هَذَا، لاَ تُضَامُّونَ - أَوْ لاَ تُضَاهُونَ - فِي رُؤْيَتِهِ فَإِنِ اسْتَطَعْتُمْ أَنْ لاَ تُغْلَبُوا عَلَى صَلاَةٍ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَقَبْلَ غُرُوبِهَا، فَافْعَلُوا» ثُمَّ قَالَ: «وَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَقَبْلَ غُرُوبِهَا «.

574

26-nji bap

574

26-nji bap

Ebu Musadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir: “Iki serginlikde okalýan namazy (ýagny ertir we ikindi namazyny) okan adam Jennete girer”.

"حَدَّثَنَا هُدْبَةُ بْنُ خَالِدٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا هَمَّامٌ، حَدَّثَنِي أَبُو جَمْرَةَ، عَنْ أَبِي بَكْرِ بْنِ أَبِي مُوسَى، عَنْ أَبِيهِ، أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ قَالَ: «مَنْ صَلَّى البَرْدَيْنِ دَخَلَ الجَنَّةَ «. وَقَالَ ابْنُ رَجَاءٍ، حَدَّثَنَا هَمَّامٌ، عَنْ أَبِي جَمْرَةَ، أَنَّ أَبَا بَكْرِ بْنَ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ قَيْسٍ أَخْبَرَهُ بِهَذَا، حَدَّثَنَا إِسْحَاقُ، حَدَّثَنَا حَبَّانُ، حَدَّثَنَا هَمَّامٌ، حَدَّثَنَا أَبُو جَمْرَةَ، عَنْ أَبِي بَكْرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ، عَنْ أَبِيهِ، عَنِ النَّبِيِّ ﷺ مِثْلَهُ "

575

27-nji bap

575

27-nji bap

Enes ibn Mälikden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “(Bir gezek) Zeýd ibn Säbit (Allah ondan razy bolsun) Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem bilen (remezan aýynda) selälik edinenlerinden soňra (turup), namaza durandyklaryny gürrüň beripdir. Men “Olaryň arasy näçeräk wagtdy?” diýip soranymda, Zeýd “Elli ýa-da altmyş aýat okarça wagtdy” diýip jogap berdi”.

حَدَّثَنَا عَمْرُو بْنُ عَاصِمٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا هَمَّامٌ، عَنْ قَتَادَةَ، عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ، أَنَّ زَيْدَ بْنَ ثَابِتٍ، حَدَّثَهُ: أَنَّهُمْ تَسَحَّرُوا مَعَ النَّبِيِّ ﷺ، ثُمَّ قَامُوا إِلَى الصَّلاَةِ، قُلْتُ: كَمْ بَيْنَهُمَا؟ قَالَ: قَدْرُ خَمْسِينَ أَوْ سِتِّينَ، يَعْنِي آيَةً.

Salgylanma:

• Selälik bilen ertir namazynyň aralygy hakynda diýýär.

Sahyh al Buhary yslam dininiň iň ygtybarly hadys ýygyndysydyr. Takmynan 7,275 hadysy öz içine alýan bu eser, Pygamberimiziň sünnetine esaslanyp, musulmanlaryň gündelik durmuşynda ýol görkezijidir.

Möhüm Baglanyşyklar

Sahih al bukhari programmasy

Bir basyş bilen uygulamany göçür we ruhy syýahata başla!