485

89-nji bap

485

89-nji bap

"Ýene-de Abdulla ibn Omaryň (Allah ondan razy bolsun) aýtmagyna görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Şarafur-Rawhadaky mesjidiň bäri tarapyndaky kiçijik bir mesjidiň ýerleşýän ýerinde namaz okapdyr. Abdulla (Ibn Omar Allah olardan razy bolsun) Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň namaz okan ýerlerini bilerdi we ol şeýle salgy bererdi: “Eger-de sen ol ýerde mesjidiň içinde namaz okasaň, (şol ýer) sag tarapyňa düşýändir. Bu mesjid Mekgä tarap gidilýän ýoluň sag tarapynda ýerleşýändir. Onuň bilen uly mesjidiň aralygy bir daş atar ýa-da şoňa meňzeşräk bir aralykdyr” diýerdi”. "

وَأَنَّ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ عُمَرَ حَدَّثَهُ أَنَّ النَّبِيَّ ﷺ صَلَّى حَيْثُ المَسْجِدُ الصَّغِيرُ الَّذِي دُونَ المَسْجِدِ الَّذِي بِشَرَفِ الرَّوْحَاءِ، وَقَدْ كَانَ عَبْدُ اللَّهِ يَعْلَمُ المَكَانَ الَّذِي كَانَ صَلَّى فِيهِ النَّبِيُّ ﷺ يَقُولُ: ثَمَّ عَنْ يَمِينِكَ حِينَ تَقُومُ فِي المَسْجِدِ تُصَلِّي، وَذَلِكَ المَسْجِدُ عَلَى حَافَةِ الطَّرِيقِ اليُمْنَى، وَأَنْتَ ذَاهِبٌ إِلَى مَكَّةَ بَيْنَهُ وَبَيْنَ المَسْجِدِ الأَكْبَرِ رَمْيَةٌ بِحَجَرٍ أَوْ نَحْوُ ذَلِكَ .

Salgylanma:

• Bir uly obanyň ady.

486

89-nji bap

486

89-nji bap

Ýene-de habar berilmegine görä, Abdulla ibn Omar (Allah olardan razy bolsun) Ar-Rawhadan çykan ýeriňdäki Al-‘Yrka tarap öwrülip, namaz okar eken. Bu depejigiň soňy Mekgä tarap gideniňde, Ar-Rawhanyň serhedi bilen onuň arasyndaky ýerleşýän mesjidiň golaýyndaky ýoluň gyrasynda gutarýandyr. Şol ýerde (soň) bir mesjid guruldy, ýöne Abdylla ibn Omar şol mesjitde namaz okamazdy. Ol şol ýerde namaz okanda, ýüzüni Al-‘Yrka tarapa öwrüp (mesjidi), çep tarap yzynda goýup (okardy). Abdylla ibn Omar Ar-Rawhadan çykandan soň, şol ýere barýança, ol öýle namazyny okamazdy. Öýle namazyny diňe şol ýere barandan soň okardy. Mekgeden yzyna gaýdan wagty, şol ýerden geçse, eger-de daň atmagyna ýa-da säher wagtyna golaý bolsa, ertir namazyny okaýança, şol ýerde galardy.

وَأَنَّ ابْنَ عُمَرَ: كَانَ يُصَلِّي إِلَى العِرْقِ الَّذِي عِنْدَ مُنْصَرَفِ الرَّوْحَاءِ، وَذَلِكَ العِرْقُ انْتِهَاءُ طَرَفِهِ عَلَى حَافَةِ الطَّرِيقِ دُونَ المَسْجِدِ الَّذِي بَيْنَهُ وَبَيْنَ المُنْصَرَفِ، وَأَنْتَ ذَاهِبٌ إِلَى مَكَّةَ وَقَدِ ابْتُنِيَ ثَمَّ مَسْجِدٌ، فَلَمْ يَكُنْ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ عُمَرَ يُصَلِّي فِي ذَلِكَ المَسْجِدِ، كَانَ يَتْرُكُهُ عَنْ يَسَارِهِ وَوَرَاءَهُ، وَيُصَلِّي أَمَامَهُ إِلَى العِرْقِ نَفْسِهِ، وَكَانَ عَبْدُ اللَّهِ يَرُوحُ مِنَ الرَّوْحَاءِ فَلاَ يُصَلِّي الظُّهْرَ حَتَّى يَأْتِيَ ذَلِكَ المَكَانَ، فَيُصَلِّي فِيهِ الظُّهْرَ، وَإِذَا أَقْبَلَ مِنْ مَكَّةَ، فَإِنْ مَرَّ بِهِ قَبْلَ الصُّبْحِ بِسَاعَةٍ أَوْ مِنْ آخِرِ السَّحَرِ عَرَّسَ حَتَّى يُصَلِّيَ بِهَا الصُّبْحَ.

Salgylanma:

• Al-‘Yrk diýilýäni wady ýa-da (depe) manysynda gelip, ol Mekge tarapda ýerleşýär. Oňa tarap sereden adam Mekgä tarap seretdigi bolýar.

487

89-nji bap

487

89-nji bap

Ýene-de Abdulla ibn Omar (Allah olardan razy bolsun) şeýle gürrüň bererdi: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Ar-Ruwaýse (diýilýän oba) ýetmänkäň, ýoluň sag tarapynda, tekiz we giň bir ýerde ösüp oturan goja bir agajyň aşagynda düşlärdi. Ol agaç Ar-Ruwaýsedäki habarçylaryň duran ýerinden, takmynan, iki mil uzaklykda ýerleşýän depäniň bäri ýanynda ösýärdi. Bu agajyň ýokary başy döwüldi, içi (gurap) boşap galdy. Ol häzirem (daşky) agajynyň hasabyna (direnip) durandyr. (Bu agajyň) aýagynda bolsa köp sanly gum tümmekleri bardyr”.

وَأَنَّ عَبْدَ اللَّهِ حَدَّثَهُ : أَنَّ النَّبِيَّ ﷺ كَانَ يَنْزِلُ تَحْتَ سَرْحَةٍ ضَخْمَةٍ دُونَ الرُّوَيْثَةِ، عَنْ يَمِينِ الطَّرِيقِ، وَوِجَاهَ الطَّرِيقِ فِي مَكَانٍ بَطْحٍ سَهْلٍ، حَتَّى يُفْضِيَ مِنْ أَكَمَةٍ دُوَيْنَ بَرِيدِ الرُّوَيْثَةِ بِمِيلَيْنِ، وَقَدِ انْكَسَرَ أَعْلاَهَا، فَانْثَنَى فِي جَوْفِهَا وَهِيَ قَائِمَةٌ عَلَى سَاقٍ، وَفِي سَاقِهَا كُثُبٌ كَثِيرَةٌ.

Salgylanma:

• Bu ýerdäki habarçylardan maksat bir ýurtdan başga bir ýurda habar ugradanlarynda habarçylar şol ýerde düşlär ekenler.

488

89-nji bap

488

89-nji bap

Ýene-de Abdulla ibn Omar (Allah oladan razy bolsun) şeýle gürrüň beripdir: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Al-‘Arj obasynyň arka tarapyndaky sil suwlarynyň üýşýän ýeriniň bir gyrasynda namaz okardy. Şol ýerde soň gurlan mesjidiň golaýyndaky kiçiräk bir daga tarap barsaň, üstünde uly daş goýlan iki-üç sany gabyr bardyr. Gabyrlar şol ýerdäki ýoluň sag tarapynda ösýän agaçlaryň arasynda ýerleşýär. Abdulla günortan wagty Gün (zowaldan) süýşüp ugrandan, Al-‘Arjdan çykardy we öýle namazyny şol mesjitde okardy”.

وَأَنَّ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ عُمَرَ، حَدَّثَهُ: أَنَّ النَّبِيَّ ﷺ صَلَّى فِي طَرَفِ تَلْعَةٍ مِنْ وَرَاءِ العَرْجِ، وَأَنْتَ ذَاهِبٌ إِلَى هَضْبَةٍ عِنْدَ ذَلِكَ المَسْجِدِ قَبْرَانِ أَوْ ثَلاَثَةٌ، عَلَى القُبُورِ رَضَمٌ مِنْ حِجَارَةٍ، عَنْ يَمِينِ الطَّرِيقِ عِنْدَ سَلَمَاتِ الطَّرِيقِ بَيْنَ أُولَئِكَ السَّلَمَاتِ .كَانَ عَبْدُ اللَّهِ يَرُوحُ مِنَ العَرْجِ، بَعْدَ أَنْ تَمِيلَ الشَّمْسُ بِالهَاجِرَةِ، فَيُصَلِّي الظُّهْرَ فِي ذَلِكَ المَسْجِدِ.

489

89-nji bap

489

89-nji bap

Ýene-de Abdulla ibn Omardan (Allah olardan razy bolsun) habar berilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Harşä dagynyň ilersindäki peslikde, ýoluň çep tarapyndaky agaçlaryň ýanynda düşläpdir. Bu peslik (ýer) Harşä dagynyň bir tarapyna ýanaşyk bolup, onuň bilen ýoluň arasyndaky aralyk, takmynan, bir okuň uçuş aralygyna deň gelýändir. Abdulla (ibn Omar şol ýerde) namaz okanda, ýüzüni ýola iň ýakyn we ähli agaçlardan iň uzyn bolan agaja tarap öwürerdi”.

وَأَنَّ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ عُمَرَ، حَدَّثَهُ: أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ نَزَلَ عِنْدَ سَرَحَاتٍ عَنْ يَسَارِ الطَّرِيقِ فِي مَسِيلٍ دُونَ هَرْشَى، ذَلِكَ المَسِيلُ لاَصِقٌ بِكُرَاعِ هَرْشَى، بَيْنَهُ وَبَيْنَ الطَّرِيقِ قَرِيبٌ مِنْ غَلْوَةٍ. وَكَانَ عَبْدُ اللَّهِ يُصَلِّي إِلَى سَرْحَةٍ هِيَ أَقْرَبُ السَّرَحَاتِ إِلَى الطَّرِيقِ، وَهِيَ أَطْوَلُهُنَّ.

490

89-nji bap

490

89-nji bap

Ýene-de Abdulla ibn Omardan (Allah ondan razy bolsun) habar berilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Marruz-Zahraniniň bärsinde, Medine tarapdaky iň ýakyn bolan peslikde düşlärdi. (Ol ýer) Safrawatdan inip, Mekgä tarap baranyňda, ýoluň çep tarapynda ýerleşýän şol pesligiň düýbündäki giň bir ýerdir. Ýol bilen Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň şol düşlän ýeriniň arasyndaky uzaklyk bolsa bir daş atar uzaklykdadyr”.

وَأَنَّ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ عُمَرَ، حَدَّثَهُ: أَنَّ النَّبِيَّ ﷺ كَانَ يَنْزِلُ فِي المَسِيلِ الَّذِي فِي أَدْنَى مَرِّ الظَّهْرَانِ، قِبَلَ المَدِينَةِ حِينَ يَهْبِطُ مِنَ الصَّفْرَاوَاتِ يَنْزِلُ فِي بَطْنِ ذَلِكَ المَسِيلِ عَنْ يَسَارِ الطَّرِيقِ، وَأَنْتَ ذَاهِبٌ إِلَى مَكَّةَ، لَيْسَ بَيْنَ مَنْزِلِ رَسُولِ اللَّهِ ﷺ وَبَيْنَ الطَّرِيقِ إِلَّا رَمْيَةٌ بِحَجَرٍ.

Salgylanma:

“• Marr Az-Zahran Mekkeden 30 km uzaklykda ýerleşýän bir deräň (ýeriň) ady. • Marr Az-Zahranyň soň gelýän bir ýeriň ady. ”

491

89-nji bap

491

89-nji bap

Ýene-de Abdulla ibn Omardan (Allah ondan razy bolsun) habar berilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi cwesellem (Mekgä giden wagty), Zu Tuwa diýilýän ýerde-de düşlärdi. Şol ýerde tä daň atýança gijäni geçirerdi. Ertir namazyny okandan soňra, Mekgä giderdi. Resulullah sallallahu aleýhi wesellemiň namaz okan ýeri gaýalyk bir depäniň üstündedir. Şol ýerdäki (soň) gurlan mesjidiň ýerleşýän ýerinde däl-de, ondan aşagrakda gaýalyk bir depäň üstündedir”.

وَأَنَّ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ عُمَرَ، حَدَّثَهُ: أَنَّ النَّبِيَّ ﷺ كَانَ يَنْزِلُ بِذِي طُوًى، وَيَبِيتُ حَتَّى يُصْبِحَ، يُصَلِّي الصُّبْحَ حِينَ يَقْدَمُ مَكَّةَ، وَمُصَلَّى رَسُولِ اللَّهِ ﷺ ذَلِكَ عَلَى أَكَمَةٍ غَلِيظَةٍ، لَيْسَ فِي المَسْجِدِ الَّذِي بُنِيَ ثَمَّ، وَلَكِنْ أَسْفَلَ مِنْ ذَلِكَ عَلَى أَكَمَةٍ غَلِيظَةٍ.

Salgylanma:

• Mekgä golaý bir deräň adydyr.

492

89-nji bap

492

89-nji bap

Ýene-de Abdulla ibn Omar (Allah olardan razy bolsun) şeýle gürrüň beripdir: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem namaz okan wagty, özi bilen Käbe tarapdaky beýik bir dagyň arasyndaky iki dag geçelgesine tarap öwrülip, namaz okardy. (Abdulla ibn Omar hem şol ýerde namaz okanda), şol ýerdäki gaýalyk bir depäniň üstünde gurlan mesjidiň çep tarapyna geçirip (okardy). Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň namaz okan ýeri şol mesjidiň aşagynda, gara depäniň üstünde ýerleşýändir. (Şol ýere barmak üçin) gaýalyk depäniň üstüne takmynan, on gez çykanyňdan soň, Käbe bilen seniň araňa düşen dagyň şol iki geçelgesine tarap öwrülip namaz okarsyň”.

وَأَنَّ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ عُمَرَ، حَدَّثَهُ: أَنَّ النَّبِيَّ ﷺ اسْتَقْبَلَ فُرْضَتَيِ الجَبَلِ الَّذِي بَيْنَهُ وَبَيْنَ الجَبَلِ الطَّوِيلِ، نَحْوَ الكَعْبَةِ، فَجَعَلَ المَسْجِدَ الَّذِي بُنِيَ ثَمَّ يَسَارَ المَسْجِدِ، بِطَرَفِ الأَكَمَةِ، وَمُصَلَّى النَّبِيِّ ﷺ أَسْفَلَ مِنْهُ عَلَى الأَكَمَةِ السَّوْدَاءِ، تَدَعُ مِنَ الأَكَمَةِ عَشَرَةَ أَذْرُعٍ أَوْ نَحْوَهَا، ثُمَّ تُصَلِّي مُسْتَقْبِلَ الفُرْضَتَيْنِ مِنَ الجَبَلِ الَّذِي بَيْنَكَ وَبَيْنَ الكَعْبَةِ.

493

90-nji bap

493

90-nji bap

Abdulla ibn Abbasdan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Bir gezek men Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Minada adamlar bilen (öňlerinde hiç hili sütre) diwar goýman namaz okap durkalar urkaçy bir eşege münüp olaryň öňlerinden geldim. Şol wagt men entek ýetginjeklik ýaşa ýetmändim. Men (namaza duran adamlaryň) käbir saplarynyň öňünden geçip, (eşegimden) düşdüm. Soňra eşegimi otlamak üçin goýberdim, özümem hatara girip, (namaza) durdum. Munuň üçin maňa hiç kim hiç zat diýmedi”.

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ، قَالَ: أَخْبَرَنَا مَالِكٌ، عَنِ ابْنِ شِهَابٍ، عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُتْبَةَ، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَبَّاسٍ، أَنَّهُ قَالَ: أَقْبَلْتُ رَاكِبًا عَلَى حِمَارٍ أَتَانٍ، وَأَنَا يَوْمَئِذٍ قَدْ نَاهَزْتُ الِاحْتِلاَمَ، وَرَسُولُ اللَّهِ ﷺ يُصَلِّي بِالنَّاسِ بِمِنًى إِلَى غَيْرِ جِدَارٍ، فَمَرَرْتُ بَيْنَ يَدَيْ بَعْضِ الصَّفِّ فَنَزَلْتُ، وَأَرْسَلْتُ الأَتَانَ تَرْتَعُ، وَدَخَلْتُ فِي الصَّفِّ، فَلَمْ يُنْكِرْ ذَلِكَ عَلَيَّ أَحَدٌ.

Salgylanma:

• Ýagny bu hadys ymamyň yzyndaky oňa uýýanlaryň sütresi bolup durýandygyna ýene bir delildir.

494

90-nji bap

494

90-nji bap

Ibn Omardan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Resulullah sallallahu aleýhi wesellem baýram güni (namaz okamaga) çykanda, namaz okajak ýeriniň öňünde kiçiräk bir naýzany (ýere) dikip goýmaklygy emr ederdi. Soňra şol naýza tarap öwrülip namaz okardy. Adamlar hem Onuň yzynda durardylar. Ol muny saparda wagtynda şeýle ederdi. Şondan soň beýleki emirler hem şony özlerine däp edindiler”.

حَدَّثَنَا إِسْحَاقُ يَعْنِي ابْنَ مَنْصُورٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ نُمَيْرٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا عُبَيْدُ اللَّهِ بْنُ عُمَرَ، عَنْ نَافِعٍ، عَنِ ابْنِ عُمَرَ: أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ كَانَ إِذَا خَرَجَ يَوْمَ العِيدِ أَمَرَ بِالحَرْبَةِ، فَتُوضَعُ بَيْنَ يَدَيْهِ، فَيُصَلِّي إِلَيْهَا وَالنَّاسُ وَرَاءَهُ، وَكَانَ يَفْعَلُ ذَلِكَ فِي السَّفَرِ، فَمِنْ ثَمَّ اتَّخَذَهَا الْأُمَرَاءُ.

Sahyh al Buhary yslam dininiň iň ygtybarly hadys ýygyndysydyr. Takmynan 7,275 hadysy öz içine alýan bu eser, Pygamberimiziň sünnetine esaslanyp, musulmanlaryň gündelik durmuşynda ýol görkezijidir.

Möhüm Baglanyşyklar

Sahih al bukhari programmasy

Bir basyş bilen uygulamany göçür we ruhy syýahata başla!