433

53-nji bap

433

53-nji bap

Abdulla ibni Omardan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir: “Bu azap berlen (milletiň ýaşap geçen) ýurduna girmäň. Eger girmeli bolsaňyz hem diňe aglap giriň. Eger aglamasaňyz, onda ol ýerlere girmäň. Olaryň başyna gelenler siziň başyňyza-da gelmesin!”.

حَدَّثَنَا إِسْمَاعِيلُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ، قَالَ: حَدَّثَنِي مَالِكٌ، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ دِينَارٍ، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُمَرَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا: أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ قَالَ: لاَ تَدْخُلُوا عَلَى هَؤُلاَءِ المُعَذَّبِينَ إِلَّا أَنْ تَكُونُوا بَاكِينَ، فَإِنْ لَمْ تَكُونُوا بَاكِينَ فَلاَ تَدْخُلُوا عَلَيْهِمْ، لاَ يُصِيبُكُمْ مَا أَصَابَهُمْ.

Salgylanma:

• Semud kowumynyň ülkesindäki Al-Hijr diýlen ýer.

434

54-nji bap

434

54-nji bap

Aişadan (Allah ondan razy bolsun) habar berilmegine görä, Ummu Seleme (enemiz) Pygamberimiz sallallahu aleýhi weselleme Habaşystanda (Efiopiada) “Mariýa” atly Kenisany görendigini we onuň içindäki suratlar hakynda gürrüň berdi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýdi: “Olar şeýle bir milletlerdir, eger-de içlerinden haýsydyr bir salyh, gowy adam ýa-da salyh bir gul ölse, onuň gabrynyň üstünde (ybadat eder) ýaly, mesjid (ybadathana) gurup, içinde-de şoňa meňzeş suratlary goýarlar. Olar Allahyň huzurynda mahlukatlaryň içinde iň erbetleridir”.

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ سَلاَمٍ، قَالَ : أَخْبَرَنَا عَبْدَةُ، عَنْ هِشَامِ بْنِ عُرْوَةَ، عَنْ أَبِيهِ، عَنْ عَائِشَةَ، أَنَّ أُمَّ سَلَمَةَ، ذَكَرَتْ لِرَسُولِ اللَّهِ ﷺ كَنِيسَةً رَأَتْهَا بِأَرْضِ الحَبَشَةِ يُقَالُ لَهَا مَارِيَةُ، فَذَكَرَتْ لَهُ مَا رَأَتْ فِيهَا مِنَ الصُّوَرِ، فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ :ﷺأُولَئِكَ قَوْمٌ إِذَا مَاتَ فِيهِمُ العَبْدُ الصَّالِحُ، أَوِ الرَّجُلُ الصَّالِحُ، بَنَوْا عَلَى قَبْرِهِ مَسْجِدًا، وَصَوَّرُوا فِيهِ تِلْكَ الصُّوَرَ، أُولَئِكَ شِرَارُ الخَلْقِ عِنْدَ اللَّهِ.

Salgylanma:

• Hristiýanlaryň ybadathanasy

435, 436

55-nji bap

435, 436

55-nji bap

Aişa bilen Abdulla ibn Abbas (Allah olardan razy bolsun) şeýle diýipdirler: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem ölmezinden ozal, (hassa wagty), ýüzüni ýorgan bilen ýapyp durardy we (haçan-da dem almagy kynlaşanda), ýorgany ýüzünden aýrardy. Şol halynda-ka Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem “Pygamberleriniň gabyrlaryny mesjid edinýän ýehudylara we hristiýanlara Allah nälet etsin!” diýdi. (Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem) olaryň eden işlerini gaýtalamaz ýaly, (öz ymmatyna) duýduryş bererdi”.

حَدَّثَنَا أَبُو اليَمَانِ، قَالَ: أَخْبَرَنَا شُعَيْبٌ، عَنِ الزُّهْرِيِّ، أَخْبَرَنِي عُبَيْدُ اللَّهِ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُتْبَةَ، أَنَّ عَائِشَةَ، وَعَبْدَ اللَّهِ بْنَ عَبَّاسٍ، قَالاَ : لَمَّا نَزَلَ بِرَسُولِ اللَّهِ ﷺ طَفِقَ يَطْرَحُ خَمِيصَةً لَهُ عَلَى وَجْهِهِ، فَإِذَا اغْتَمَّ بِهَا كَشَفَهَا عَنْ وَجْهِهِ، فَقَالَ وَهُوَ كَذَلِكَ: لَعْنَةُ اللَّهِ عَلَى اليَهُودِ وَالنَّصَارَى، اتَّخَذُوا قُبُورَ أَنْبِيَائِهِمْ مَسَاجِدَ يُحَذِّرُ مَا صَنَعُوا.

Salgylanma:

• Hamysa – eşik, ýorgan, ýapynja.

437

55-nji bap

437

55-nji bap

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir: “Goý, Allah pygamberleriniň mazarlaryny mesjitlere öwren ýewreýleri heläk etsin!”.

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مَسْلَمَةَ، عَنْ مَالِكٍ، عَنِ ابْنِ شِهَابٍ، عَنْ سَعِيدِ بْنِ المُسَيِّبِ، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ : أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ قَالَ : قَاتَلَ اللَّهُ اليَهُودَ، اتَّخَذُوا قُبُورَ أَنْبِيَائِهِمْ مَسَاجِدَ.

438

56-nji bap

438

56-nji bap

Jäbir ibn Abdulladan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir: “Maňa menden öňki pygamberleriň hiç birine berilmedik bäş (zat) berildi: Bir aýlyk uzaklykda ýerleşýän (duşmanlarymyň ýüreklerine) gorky salmak bilen maňa goldaw berildi. (Bütin) Ýeriň ýüzi meniň üçin namaz okar ýaly hem-de arassalanar ýaly bir ýer edilip goýuldy. Şonuň üçin hem meniň ymmatymdan haýsy bir adama (islendik bir ýerde namazyň) wagty gelse, ol (şol ýerde) namazyny okap biler. (Uruşdan düşen) oljalary almak (menden öňki pygamberleriň hiç birine halal däldi, ýöne) maňa halal edildi. Pygamberleriň her biri diňe öz halkyna (kowumyna) iberilen bolsa, Men bütin adamzada iberildim we mundan başga-da, maňa şepagat hukugy berildi”.

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ سِنَانٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا هُشَيْمٌ، قَالَ: حَدَّثَنَا سَيَّارٌ هُوَ أَبُو الحَكَمِ، قَالَ: حَدَّثَنَا يَزِيدُ الفَقِيرُ، قَالَ: حَدَّثَنَا جَابِرُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺأُعْطِيتُ خَمْسًا لَمْ يُعْطَهُنَّ أَحَدٌ مِنَ الأَنْبِيَاءِ قَبْلِي: نُصِرْتُ بِالرُّعْبِ مَسِيرَةَ شَهْرٍ، وَجُعِلَتْ لِي الأَرْضُ مَسْجِدًا وَطَهُورًا، وَأَيُّمَا رَجُلٍ مِنْ أُمَّتِي أَدْرَكَتْهُ الصَّلاَةُ فَلْيُصَلِّ، وَأُحِلَّتْ لِي الغَنَائِمُ، وَكَانَ النَّبِيُّ يُبْعَثُ إِلَى قَوْمِهِ خَاصَّةً، وَبُعِثْتُ إِلَى النَّاسِ كَافَّةً، وَأُعْطِيتُ الشَّفَاعَةَ

439

57-nji bap

439

57-nji bap

"Aişadan (Allah ondan razy bolsun) habar berilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “(Bir wagtlar) arap taýpalarynyň birine degişli bir gara gyrnak bardy. Ony azat edenlerinden soň hem, ol (şol ýerde) olar bilen bile galypdyr. (Ol aýal) şeýle gürrüň berdi: “Günleriň birinde bir gyzjagaz deriden bejerilip, merjen däneleri bilen bezelen bir gyzyl reňkli guşagy dakynyp, (öýden) çykdy. Ol gyzjagaz guşagyny (ýa özi ýerde) goýdy, (ýa-da guşak ondan ýere gaçdy). Soň bir ýerden bir algyr guşy (korşun) uçup geldi-de, onuň (ýerde ýatan) guşagyny görüp, ony (bir bölek) etdir öýdüp alyp gitdi. Adamlar ony gözläp başladylar, ýöne tapyp bilmediler. Soňra olar töhmet edip, (ony meniň üstüme atdylar)”. (Aişa şeýle diýdi): “Olar onuň hemme ýerini, hatda uýat ýerlerine çenli açyp gözläpdirler”. (Soňra ol aýal) şeýle diýdi: “Allahdan ant içýärin, men olaryň arasynda durkam, (ýene-de üstümizden) şol ýaňky algyr uçup, guşagy taşlap geçdi. Guşak edil olaryň ortalaryna düşdi”. Men (olara) “Ine, men alandyr öýdüp, töhmet atan zadyňyz. Men ony almadym, meniň günäm ýokdy. Ine-de, şol (ýitiren zadyňyz) diýdim.” (Aişa şeýle diýdi): “Soňra ol aýal Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň ýanyna gelip, musulman boldy”. (Aişa ýene-de şeýle diýdi): “Onuň mesjitde bir çadyry (ýa-da kiçijik külbesi) bardy we ol, köplenç, meniň bilen gürleşmäge gelerdi. Hemişe (ol aýal) meniň bilen oturanda, şu goşgyny okardy: “We ýäwmäl-wişähi min ä’ajibi Robbinä...Älä innähu min bäldätil-kufri änjäni” (Guşak (wakasy) güni Robbumyň gudratlaryndan ýene biri ... Onuň meni şol kapyr ýurtdan halas etmegidir). Soňra (Aişa şeýle diýdi): “(Bir gün) men ondan “Sen, näme üçin her gezek meniň bilen oturan wagtyň, şu goşgyny gaýtalaýarsyň?” diýenimde, ol maňa bu wakany gürrüň berdi”. "

"حَدَّثَنَا عُبَيْدُ بْنُ إِسْمَاعِيلَ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو أُسَامَةَ، عَنْ هِشَامِ بْنِ عُرْوَةَ، عَنْ أَبِيهِ، عَنْ عَائِشَةَ، أَنَّ وَلِيدَةً كَانَتْ سَوْدَاءَ لِحَيٍّ مِنَ العَرَبِ، فَأَعْتَقُوهَا، فَكَانَتْ مَعَهُمْ، قَالَتْ: فَخَرَجَتْ صَبِيَّةٌ لَهُمْ عَلَيْهَا وِشَاحٌ أَحْمَرُ مِنْ سُيُورٍ، قَالَتْ : فَوَضَعَتْهُ - أَوْ وَقَعَ مِنْهَا - فَمَرَّتْ بِهِ حُدَيَّاةٌ وَهُوَ مُلْقًى، فَحَسِبَتْهُ لَحْمًا فَخَطِفَتْهُ، قَالَتْ: فَالْتَمَسُوهُ، فَلَمْ يَجِدُوهُ، قَالَتْ: فَاتَّهَمُونِي بِهِ، قَالَتْ: فَطَفِقُوا يُفَتِّشُونَ حَتَّى فَتَّشُوا قُبُلَهَا، قَالَتْ: وَاللَّهِ إِنِّي لَقَائِمَةٌ مَعَهُمْ، إِذْ مَرَّتِ الحُدَيَّاةُ فَأَلْقَتْهُ، قَالَتْ: فَوَقَعَ بَيْنَهُمْ، قَالَتْ : فَقُلْتُ هَذَا الَّذِي اتَّهَمْتُمُونِي بِهِ، زَعَمْتُمْ وَأَنَا مِنْهُ بَرِيئَةٌ، وَهُوَ ذَا هُوَ، قَالَتْ: فَجَاءَتْ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ ﷺ فَأَسْلَمَتْ، قَالَتْ عَائِشَةُ: فَكَانَ لَهَا خِبَاءٌ فِي المَسْجِدِ - أَوْ حِفْشٌ -قَالَتْ: فَكَانَتْ تَأْتِينِي فَتَحَدَّثُ عِنْدِي، قَالَتْ: فَلاَ تَجْلِسُ عِنْدِي مَجْلِسًا، إِلَّا قَالَتْ : وَيَوْمَ الوِشَاحِ مِنْ أَعَاجِيبِ رَبِّنَا ... أَلاَ إِنَّهُ مِنْ بَلْدَةِ الكُفْرِأَنْجَانِي قَالَتْ عَائِشَةُ: فَقُلْتُ لَهَا مَا شَأْنُكِ، لاَ تَقْعُدِينَ مَعِي مَقْعَدًا إِلَّا قُلْتِ هَذَا؟ قَالَتْ: فَحَدَّثَتْنِي بِهَذَا الحَدِيثِ. "

440

58-nji bap

440

58-nji bap

Nafi’şeýle diýipdir: “Maňa Abdulla ibn Omaryň (Allah ondan razy bolsun) habar bermegine görä, ol heniz öýlenmedik ýaş ýigit mahaly, (köplenç), Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň mesjidinde ýatandygyny habar berdi”.

حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ، قَالَ: حَدَّثَنَا يَحْيَى، عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ، قَالَ: حَدَّثَنِي نَافِعٌ، قَالَ: أَخْبَرَنِي عَبْدُ اللَّهِ بْنُ عُمَرَ، أَنَّهُ كَانَ يَنَامُ وَهُوَ شَابٌّ أَعْزَبُ لاَ أَهْلَ لَهُ فِي مَسْجِدِ النَّبِيِّ ﷺ

441

58-nji bap

441

58-nji bap

"Sähl ibn Sa’d (Allah ondan razy bolsun) şeýle diýipdir: “(Bir gün) Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Fatymanyň öýüne geldi, ýöne öýde Alyny görmedi. (Şonda ol) “Pylan kakaň ogly nirede?” diýip sorady. (Fatyma) oňa “Aramyzda bir zat boldy (dawa etdik), ol maňa gahary gelip, öýlän meniň bilen ýatman çykyp gitdi” diýdi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem bir adama “Bar gör, nirede ol?” diýdi. (Birnäçe wagtdan soň), ol adam gelip “Eý, Allahyň Resuly, ol mesjitde ýatyr” diýdi. Soňra Resulullah sallallahu aleýhi wesellem onuň ýanyna bardy. (Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem) Alynyň egnindäki dony gaçyp, özi hem tozana bulaşyp ýatandygyny gördi. Resulullah sallallahu aleýhi wesellem oňa “Eý, Ebu Turab tur! Eý, Ebu Turab tur!” diýip, onuň üstünden tozanlaryny kakyp başlady”. "

حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ بْنُ سَعِيدٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا عَبْدُ العَزِيزِ بْنُ أَبِي حَازِمٍ، عَنْ أَبِي حَازِمٍ، عَنْ سَهْلِ بْنِ سَعْدٍ، قَالَ: جَاءَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ بَيْتَ فَاطِمَةَ فَلَمْ يَجِدْ عَلِيًّا فِي البَيْتِ، فَقَالَ: أَيْنَ ابْنُ عَمِّكِ؟ قَالَتْ: كَانَ بَيْنِي وَبَيْنَهُ شَيْءٌ، فَغَاضَبَنِي، فَخَرَجَ، فَلَمْ يَقِلْ عِنْدِي. فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ لِإِنْسَانٍ: انْظُرْ أَيْنَ هُوَ؟ فَجَاءَ فَقَالَ: يَا رَسُولَ اللَّهِ، هُوَ فِي المَسْجِدِ رَاقِدٌ، فَجَاءَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ وَهُوَ مُضْطَجِعٌ، قَدْ سَقَطَ رِدَاؤُهُ عَنْ شِقِّهِ، وَأَصَابَهُ تُرَابٌ، فَجَعَلَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ يَمْسَحُهُ عَنْهُ، وَيَقُولُ :قُمْ أَبَا تُرَابٍ، قُمْ أَبَا تُرَابٍ.

Salgylanma:

• Ebu Turab – topragyň ogly diýmekdir. Bu Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň Ala (Allah ondan razy bolsun) goýan lakamydyr.

442

58-nji bap

442

58-nji bap

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) habar berilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Men Ähli-Suffadan (bolan garyp sahabalaryň) ýetmiş sanysyny gördüm, olaryň hiç biriniň hem ridasy – (tutuş bedenini ýapyp duran bir laý eşigi) ýokdy. Olaryň ýa-ha izary (bilinden aşagyny ýapýan eşigi) ýa-da bir ujuny boýunlaryna daňyp, bir ujy bolsa, iki injikleriniň ýarysyna çenli ýetip duran ýa-da iki topuklaryna çenli ýetip duran eşikleri bardy. Olar adamlara, owratlaryny görkezmejek bolup, (eşikleriniň) bir ujyny elleri bilen tutup durardylar”.

حَدَّثَنَا يُوسُفُ بْنُ عِيسَى، قَالَ: حَدَّثَنَا ابْنُ فُضَيْلٍ، عَنْ أَبِيهِ، عَنْ أَبِي حَازِمٍ، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ، قَالَ: لَقَدْ رَأَيْتُ سَبْعِينَ مِنْ أَصْحَابِ الصُّفَّةِ مَا مِنْهُمْ رَجُلٌ عَلَيْهِ رِدَاءٌ، إِمَّا إِزَارٌ وَإِمَّا كِسَاءٌ، قَدْ رَبَطُوا فِي أَعْنَاقِهِمْ، فَمِنْهَا مَا يَبْلُغُ نِصْفَ السَّاقَيْنِ، وَمِنْهَا مَا يَبْلُغُ الكَعْبَيْنِ، فَيَجْمَعُهُ بِيَدِهِ، كَرَاهِيَةَ أَنْ تُرَى عَوْرَتُهُ.

443

59-nji bap

443

59-nji bap

Jäbir ibn Abdulladan (Allah ondan razy bolsun) habar berilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Bir gün irden men Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň mesjitde mahaly, onuň ýanyna bardym. Ol maňa “Iki rekagat namaz oka!” diýdi. Meniň ondan algym bardy. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem maňa bergisini berdi, üstesine-de, artdtryp berdi”.

حَدَّثَنَا خَلَّادُ بْنُ يَحْيَى، قَالَ: حَدَّثَنَا مِسْعَرٌ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَارِبُ بْنُ دِثَارٍ، عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ، قَالَ: أَتَيْتُ النَّبِيَّ ﷺ وَهُوَ فِي المَسْجِدِ - قَالَ مِسْعَرٌ: أُرَاهُ قَالَ: ضُحًى - فَقَالَ: صَلِّ رَكْعَتَيْنِ وَكَانَ لِي عَلَيْهِ دَيْنٌ فَقَضَانِي وَزَادَنِي.

Salgylanma:

• Hadysy rowaýat edenleriň biri Mis’ar: “Guşluk wagtynda barypdyr öýdiýärin” diýdi.

Sahyh al Buhary yslam dininiň iň ygtybarly hadys ýygyndysydyr. Takmynan 7,275 hadysy öz içine alýan bu eser, Pygamberimiziň sünnetine esaslanyp, musulmanlaryň gündelik durmuşynda ýol görkezijidir.

Möhüm Baglanyşyklar

Sahih al bukhari programmasy

Bir basyş bilen uygulamany göçür we ruhy syýahata başla!