1781

3-nji bap

1781

3-nji bap

"Ebu Ishakdan rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Men Mesrukdan, ‘Atadan we Mujähidden: “(Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem näçe gezek umra hajyny etdi?)” diýip soradym. Olar: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem haj etmezden ozal Zul-Ka‘da aýynda umra etdi” diýdiler. Ol ýene-de şeýle diýdi: “Men Bara ibn ‘Azybyň (Allah olardan razy bolsun) “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem haj etmezden ozal Zul-Ka‘da aýynda iki gezek umra etdi” diýenini eşitdim” diýdi. "

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ عُثْمَانَ، حَدَّثَنَا شُرَيْحُ بْنُ مَسْلَمَةَ، حَدَّثَنَا إِبْرَاهِيمُ بْنُ يُوسُفَ، عَنْ أَبِيهِ، عَنْ أَبِي إِسْحَاقَ، قَالَ: سَأَلْتُ مَسْرُوقًا، وَعَطَاءً، وَمُجَاهِدًا، فَقَالُوا: «اعْتَمَرَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ فِي ذِي القَعْدَةِ قَبْلَ أَنْ يَحُجَّ .وَقَالَ: سَمِعْتُ البَرَاءَ بْنَ عَازِبٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا، يَقُولُ: اعْتَمَرَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ فِي ذِي القَعْدَةِ قَبْلَ أَنْ يَحُجَّ مَرَّتَيْنِ«.

1782

4-nji bap

1782

4-nji bap

‘Atadan rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Men Ibn Abbasyň (Allah olardan bolsun) şeýle gürrüň berenini eşitdim: “Resulullah sallallahu aleýhi wesellem Ensarylardan bir aýala – Ibn Abbas ol aýalyň adyny hem aýdypdy, ýöne men ony ýatdan çykardym – “Saňa biziň bilen haja gitmäge näme päsgel berdi?” diýdi. Ol aýal: “ Biziň suw daşaýan bir düýämiz bardy. Oňa-da Ebu Fulan bilen ogly ýagny, adamsy bilen ogly münüp (haja) gitdiler. Öýde-de suw çeker ýaly bir düýe goýup gitdi” diýdi. Ol şonda: “Remezan aýy gelende, şol aýyň içinde umra et! Çünki Remezanda edilen umra, bir haja barabardyr” ýa-da şuňa meňzeş bir zat diýdi.

حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ، حَدَّثَنَا يَحْيَى، عَنِ ابْنِ جُرَيْجٍ، عَنْ عَطَاءٍ، قَالَ: سَمِعْتُ ابْنَ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا، يُخْبِرُنَا يَقُولُ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ لِامْرَأَةٍ مِنَ الأَنْصَارِ، - سَمَّاهَا ابْنُ عَبَّاسٍ فَنَسِيتُ اسْمَهَا -: «مَا مَنَعَكِ أَنْ تَحُجِّينَ مَعَنَا؟»، قَالَتْ: كَانَ لَنَا نَاضِحٌ، فَرَكِبَهُ أَبُو فُلاَنٍ وَابْنُهُ، لِزَوْجِهَا وَابْنِهَا، وَتَرَكَ نَاضِحًا نَنْضَحُ عَلَيْهِ، قَالَ: «فَإِذَا كَانَ رَمَضَانُ اعْتَمِرِي فِيهِ، فَإِنَّ عُمْرَةً فِي رَمَضَانَ حَجَّةٌ» أَوْ نَحْوًا مِمَّا قَالَ.

1783

5-nji bap

1783

5-nji bap

"Aişadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Biz (hoşlaşyk hajynda) Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem bilen Zul-Hijje aýyna gabatlap (Medineden haj etmek üçin) ýola düşdük. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem bize: “Kim haj etmek islese, goý, haj üçin yhram baglap telbiýe etsin. Kim umra hajyny etmek islese, goý, umra üçin yhram baglap telbiýe etsin. Eger-de, ýanym bilen gurbanlyk mallarymy getirmedik bolsadym, men umra etmek üçin yhram baglap telbiýe ederdim” diýdi. Aişa şeýle diýdi: “Biziň içimizde diňe umra etmek üçin yhram baglap telbiýe edenlerem boldy, haj etmek üçin yhram baglap telbiýe edenlerem boldy. Şeýle hem, biziň aramyzda diňe (parz) hajy etmek üçin yhram baglap, telbiýe edenlerem bardy. Men hem umra etmek üçin yhram baglap, telbiýe edenleriň arasyndadym. Haçan-da, Arafa güni ýakynlaşanda, meniň aýbaşym geldi. Soňra men Pygamberimiz sallallahu aleýhi weselleme arz etdim. Ol hem maňa: “Umraňy goý-da, saçyňy çözüp, daran we (parz) hajy etmek üçin yhrama girip, telbiýe aýdyp başla!” diýdi. (Men muny Onuň diýşi ýaly etdim.) Haçan-da, “Hasba” gijesi gelende, Ol meni erkek doganym Abdurrahman bilen “Tan‘yma” iberdi. Men hem şol ýerden öňki galan umramyň ýerine umra hajyny etmek üçin (täzeden yhram baglap) telbiýe etdim”."

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ سَلاَمٍ، أَخْبَرَنَا أَبُو مُعَاوِيَةَ، حَدَّثَنَا هِشَامٌ، عَنْ أَبِيهِ، عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهَا، خَرَجْنَا مَعَ رَسُولِ اللَّهِ ﷺ مُوَافِينَ لِهِلاَلِ ذِي الحَجَّةِ، فَقَالَ لَنَا: «مَنْ أَحَبَّ مِنْكُمْ أَنْ يُهِلَّ بِالحَجِّ فَلْيُهِلَّ، وَمَنْ أَحَبَّ أَنْ يُهِلَّ بِعُمْرَةٍ، فَلْيُهِلَّ بِعُمْرَةٍ، فَلَوْلاَ أَنِّي أَهْدَيْتُ لَأَهْلَلْتُ بِعُمْرَةٍ». قَالَتْ: فَمِنَّا مَنْ أَهَلَّ بِعُمْرَةٍ، وَمِنَّا مَنْ أَهَلَّ بِحَجٍّ، وَكُنْتُ مِمَّنْ أَهَلَّ بِعُمْرَةٍ، فَأَظَلَّنِي يَوْمُ عَرَفَةَ وَأَنَا حَائِضٌ، فَشَكَوْتُ إِلَى النَّبِيِّ ﷺ، فَقَالَ: «ارْفُضِي عُمْرَتَكِ، وَانْقُضِي رَأْسَكِ، وَامْتَشِطِي، وَأَهِلِّي بِالحَجِّ»، فَلَمَّا كَانَ لَيْلَةُ الحَصْبَةِ أَرْسَلَ مَعِي عَبْدَ الرَّحْمَنِ إِلَى التَّنْعِيمِ، فَأَهْلَلْتُ بِعُمْرَةٍ مَكَانَ عُمْرَتِي.

1784

6-nji bap

1784

6-nji bap

Ebu Bekiriň ogly Abdurrahmanyň (Allah olardan razy bolsun) habar bermegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem oňa Aişany düýesiniň yzyna mündürip, Tan‘ymdan umra etdirmegi emr etdi.

حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ، حَدَّثَنَا سُفْيَانُ، عَنْ عَمْرٍو، سَمِعَ عَمْرَو بْنَ أَوْسٍ، أَنَّ عَبْدَ الرَّحْمَنِ بْنَ أَبِي بَكْرٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا، أَخْبَرَهُ: أَنَّ النَّبِيَّ ﷺ «أَمَرَهُ أَنْ يُرْدِفَ عَائِشَةَ، وَيُعْمِرَهَا مِنَ التَّنْعِيمِ»، قَالَ سُفْيَانُ مَرَّةً: سَمِعْتُ عَمْرًا كَمْ سَمِعْتُهُ مِنْ عَمْرٍو.

1785

6-nji bap

1785

6-nji bap

"Jäbir ibn Abdulladan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem we onuň sahabalary haj etmek üçin yhram bagladylar. Olaryň içinde Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem bilen Talhadan galanlarynyň ýanynda gurbanlyk mallary ýokdy. Aly Ýemenden geldi we onuň ýanynda gurbanlyk maly bardy. Ol: “Men Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň niýetleýişi ýaly, niýet edip yhrama girdim” diýdi. Soňra Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem ýanlarynda gurbanlyk mallaryny getirmedik sahabalaryndan galanlaryna, hajlaryny umra haja öwürmeklerini, Käbä towaf edip, soňra saçlaryny gysgaldyp, yhramdan çykmaklaryny emr etdi. (Şondan soň sahabalar): “Biz öz aýallarymyzyň düşeklerini taşlap ýaňy olaryň ýanyndan aýrylan halymyzda, nädip Minä tarap gidip bileris?!” diýdiler. Haçanda bu gürrüň Pygamberimiz sallallahu aleýhi weselleme baryp ýetende, Ol: “Eger-de men yzyma gaýdyp, muny täzeden başlap bilsedim, men öz ýanym bilen gurbanlyk mallarymy getirmezdim we meniň ýanymda gurbanlyk mallarym bolmadyk bolsady, men hem siziň ýaly yhramdan çykardym” diýdi. Aişaň (Allah ondan razy bolsun) aýbaşysy geldi, ol Käbäň daşyndan towaf etmekden başga hajyň ähli dessurlaryny ýerine ýetirdi. Päklenenden soň bolsa Käbäň daşyndan towaf etdi. Aişa: “Ýa Resulallah! Siziň hemmäňiz yzyňyza haj we umra edip gaýdyp barýarsyňyz, men bolsam diňe bir haj bilen gaýdyp barýan” diýdi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “(Aişaň dogany) Abdurrahman ibn Ebu Bekre onuň bilen Tan‘yma gitmekligi emr etdi we Aişa (şol ýerden başlap) hajdan soň Zul-Hijje aýynyň içinde umra etdi”. Suraka ibn Mälik ibn Ju‘şum Pygamberimiz sallallahu aleýhi weselleme Akabada (şeýtana) daş atyp otyrka duş geldi. Ol: “Ýa Resulallah! Bu diňe size mahsusmy?” diýip sorady. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Ýok, bu ebedi şeýledir!” diýdi."

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ المُثَنَّى، حَدَّثَنَا عَبْدُ الوَهَّابِ بْنُ عَبْدِ المَجِيدِ، عَنْ حَبِيبٍ المُعَلِّمِ، عَنْ عَطَاءٍ، حَدَّثَنِي جَابِرُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا، أَنَّ النَّبِيَّ ﷺ أَهَلَّ وَأَصْحَابُهُ بِالحَجِّ، وَلَيْسَ مَعَ أَحَدٍ مِنْهُمْ هَدْيٌ غَيْرِ النَّبِيِّ ﷺ، وَطَلْحَةَ، وَكَانَ عَلِيٌّ قَدِمَ مِنَ اليَمَنِ وَمَعَهُ الهَدْيُ، فَقَالَ: أَهْلَلْتُ بِمَا أَهَلَّ بِهِ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ، وَأَنَّ النَّبِيَّ ﷺ أَذِنَ لِأَصْحَابِهِ أَنْ يَجْعَلُوهَا عُمْرَةً، يَطُوفُوا بِالْبَيْتِ، ثُمَّ يُقَصِّرُوا وَيَحِلُّوا إِلَّا مَنْ مَعَهُ الهَدْيُ، فَقَالُوا: نَنْطَلِقُ إِلَى مِنًى وَذَكَرُ أَحَدِنَا يَقْطُرُ، فَبَلَغَ النَّبِيَّ ﷺ فَقَالَ: «لَوْ اسْتَقْبَلْتُ مِنْ أَمْرِي مَا اسْتَدْبَرْتُ مَا أَهْدَيْتُ، وَلَوْلاَ أَنَّ مَعِي الهَدْيَ لَأَحْلَلْتُ»، وَأَنَّ عَائِشَةَ حَاضَتْ، فَنَسَكَتْ المَنَاسِكَ كُلَّهَا غَيْرَ أَنَّهَا لَمْ تَطُفْ بِالْبَيْتِ، قَالَ: فَلَمَّا طَهُرَتْ وَطَافَتْ قَالَتْ: يَا رَسُولَ اللَّهِ، أَتَنْطَلِقُونَ بِعُمْرَةٍ وَحَجَّةٍ وَأَنْطَلِقُ بِالحَجِّ؟ فَأَمَرَ عَبْدَ الرَّحْمَنِ بْنَ أَبِي بَكْرٍ أَنْ يَخْرُجَ مَعَهَا إِلَى التَّنْعِيمِ، فَاعْتَمَرَتْ بَعْدَ الحَجِّ فِي ذِي الحَجَّةِ. وَأَنَّ سُرَاقَةَ بْنَ مَالِكِ بْنِ جُعْشُمٍ لَقِيَ النَّبِيَّ ﷺ وَهُوَ بِالعَقَبَةِ، وَهُوَ يَرْمِيهَا، فَقَالَ: أَلَكُمْ هَذِهِ خَاصَّةً يَا رَسُولَ اللَّهِ؟ قَالَ: «لاَ، بَلْ لِلْأَبَدِ«.

Salgylanma:

• Ýagny Haj aýlarynda umra etmek meselesi

1786

7-nji bap

1786

7-nji bap

"Aişadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Biz (hoşlaşyk hajynda) Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem bilen Zul-Hijje aýyna gabatlap (Medineden haj etmek üçin) ýola düşdük. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem bize: “Kim umra hajyny etmek islese, goý, umra üçin yhram baglap telbiýe etsin. Kim haj etmek islese, onda goý, haj üçin yhram baglap telbiýe etsin. Eger-de, ýanym bilen gurbanlyk mallarymy getirmedik bolsadym, men hem umra etmek üçin yhram baglap telbiýe ederdim” diýdi. Olardan kimi umra etmek üçin yhram baglap telbiýe etdi, kimi bolsa haj etmek üçin yhram baglap telbiýe etdi. Men hem umra etmek üçin yhram baglap, telbiýe edenlerdendim. Mekgä girmankä gelen aýbaşym Arafa günem dowam etdi. Men muny Pygamberimiz sallallahu aleýhi weselleme arz etdim. Ol hem maňa: “Umraňy goý-da, saçyňy çözüp, daran we (parz) hajy etmek üçin yhrama girip, telbiýe aýdyp başla!” diýdi. Men muny Onuň diýşi ýaly etdim. Haçan-da, “Hasba” gijesi gelende, Ol meni (erkek doganym) Abdurrahman bilen “Tan‘yma” iberdi. Abdurrahman ony ulagynyň arkasyna mündürdi. Aişa şol ýerden öňki galan umrasynyň ýerine umra hajyny etmek üçin (täzeden yhram baglap) telbiýe etdi. Allah oňa haj we umranyň (ikisini hem etmekligi) nesip etdirdi we oňa Gurbanlyk etmek, sadaka bermek we agyz beklemek gerek bolmady."

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ المُثَنَّى، حَدَّثَنَا يَحْيَى، حَدَّثَنَا هِشَامٌ، قَالَ: أَخْبَرَنِي أَبِي، قَالَ: أَخْبَرَتْنِي عَائِشَةُ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهَا، قَالَتْ: خَرَجْنَا مَعَ رَسُولِ اللَّهِ ﷺ مُوَافِينَ لِهِلاَلِ ذِي الحَجَّةِ، فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ: «مَنْ أَحَبَّ أَنْ يُهِلَّ بِعُمْرَةٍ فَلْيُهِلَّ، وَمَنْ أَحَبَّ أَنْ يُهِلَّ بِحَجَّةٍ فَلْيُهِلَّ، وَلَوْلاَ أَنِّي أَهْدَيْتُ لَأَهْلَلْتُ بِعُمْرَةٍ»، فَمِنْهُمْ مَنْ أَهَلَّ بِعُمْرَةٍ، وَمِنْهُمْ مَنْ أَهَلَّ بِحَجَّةٍ، وَكُنْتُ مِمَّنْ أَهَلَّ بِعُمْرَةٍ، فَحِضْتُ قَبْلَ أَنْ أَدْخُلَ مَكَّةَ، فَأَدْرَكَنِي يَوْمُ عَرَفَةَ وَأَنَا حَائِضٌ، فَشَكَوْتُ ذَلِكَ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ ﷺ، فَقَالَ: «دَعِي عُمْرَتَكِ، وَانْقُضِي رَأْسَكِ وَامْتَشِطِي، وَأَهِلِّي بِالحَجِّ»، فَفَعَلْتُ، فَلَمَّا كَانَتْ لَيْلَةُ الحَصْبَةِ، أَرْسَلَ مَعِي عَبْدَ الرَّحْمَنِ إِلَى التَّنْعِيمِ. فَأَرْدَفَهَا، فَأَهَلَّتْ بِعُمْرَةٍ مَكَانَ عُمْرَتِهَا، فَقَضَى اللَّهُ حَجَّهَا وَعُمْرَتَهَا، وَلَمْ يَكُنْ فِي شَيْءٍ مِنْ ذَلِكَ هَدْيٌ، وَلاَ صَدَقَةٌ، وَلاَ صَوْمٌ.

1787

8-nji bap

1787

8-nji bap

Ibrahymdan we Eswedden habar berilmegine görä, Aişa (Allah ondan razy bolsun) şeýle diýipdir: “Men Ýa Resulalallah! Adamlar haj we umra ybadatlarynyň ikisini hem edip gaýdyp barýarlar, men bolsam diňe birini, haj edip barýan!” diýdim. Oňa (Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem) tarapyndan: “Entäk garaş, haçanda, päklenen wagtyň Tan‘yma barda, şol ýerden umra hajyny etmek üçin (täzeden yhram baglap) telbiýe et. Soňra (umra edip bolandan soň) pylan ýere biziň ýanymyza gel. Ýöne welin eden umraň sogaby, etjek harajatyňa we kynçylygyňa gärä beriler” diýildi.

حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ، حَدَّثَنَا يَزِيدُ بْنُ زُرَيْعٍ، حَدَّثَنَا ابْنُ عَوْنٍ، عَنِ القَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ، وَعَنِ ابْنِ عَوْنٍ، عَنْ إِبْرَاهِيمَ، عَنِ الأَسْوَدِ، قَالاَ: قَالَتْ عَائِشَةُ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهَا: يَا رَسُولَ اللَّهِ، يَصْدُرُ النَّاسُ بِنُسُكَيْنِ، وَأَصْدُرُ بِنُسُكٍ؟ فَقِيلَ لَهَا: «انْتَظِرِي، فَإِذَا طَهُرْتِ، فَاخْرُجِي إِلَى التَّنْعِيمِ، فَأَهِلِّي ثُمَّ ائْتِينَا بِمَكَانِ كَذَا، وَلَكِنَّهَا عَلَى قَدْرِ نَفَقَتِكِ أَوْ نَصَبِكِ«.

1788

9-nji bap

1788

9-nji bap

"Aişadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Biz Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem bilen haj aýlarynda, haj ýerlerine gidip haj etmek üçin (Medineden Mekgä tarap) ýola düşdük. Baryp (Mekgäniň golaýnda) Serif diýen bir ýerde düşledik. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem sahabalaryna: “Araňyzda kimiň ýanynda gurbanlyk maly ýok bolsa we umra etmek isleýän bolsa, goý ol umra etsin! Eger-de kim ýany bilen gurbanlyk malyny getiren bolsa, onda ol (hajyny) umra öwürip bilýän däldir” diýdi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň we onuň käbir gujurly-kuwwatly sahabalrynyň ýanynda gurbanlyk mallary bardy. (Şonuň üçin hem) olar umra edip bilmediler. Soňra Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem meniň ýanyma geldi. Meniň aglap duranymy görüp: “Sen näme üçin aglaýarsyň!” diýdi. Men oňa: “Men seniň sahabalaryňa aýdan sözleriňi eşitdim. Diýmek, men umra etmekden mahrum bolýanda” diýdim. Ol: “Saňa näme bolýar?” diýip sorady. “Men namaz okap bilemok” diýdim. Ol: “Munuň zyýany ýok! Senem Adam (atanyň) gyzlaryndan birisiň-dä, Allahyň muny (Adam atanyň) beýleki gyzlaryna takdyrlap ýazyp goýuşy ýaly saňa-da takdyrlap ýazyp goýuldy. Sen haj niýetiňde dowam ediber, belki Allah saňa-da umra etmegi nesip eder” diýdi. Aişa şeýle diýdi: “Soňra biz Minadan gaýdýançak, haj etmegi dowam etdim. Haçanda, Mina gelenimizde Ol (erkek doganym) Abdurrahmany ýanyna çagyryp: “Aýal doganyňy Haramyň çäginden çykar, goý, ol umra etmek niýeti bilen yhram baglap telbiýe etsin. Soňa towaf edip bolanyňyzdan soň, şu ýere geliň. Men size şu ýerde garaşaryn” diýdi. Biz ýary gije yzymyza gaýdyp geldik. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Edip bolduňyzmy?” diýdi. Men: “Hawa” diýdim. Soňra Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem sahabalaryna ýola düşmek emrini berdi. Sahabalar ýola düşdiler. Ertir namazyndan öň Käbäniň daşyndan towaf edenler Medinä tarap ýola düşdiler”."

حَدَّثَنَا أَبُو نُعَيْمٍ، حَدَّثَنَا أَفْلَحُ بْنُ حُمَيْدٍ، عَنِ القَاسِمِ، عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهَا، قَالَتْ: خَرَجْنَا مَعَ رَسُولِ اللَّهِ ﷺ مُهِلِّينَ بِالحَجِّ، فِي أَشْهُرِ الحَجِّ، وَحُرُمِ الحَجِّ، فَنَزَلْنَا سَرِفَ، فَقَالَ النَّبِيُّ ﷺ لِأَصْحَابِهِ: «مَنْ لَمْ يَكُنْ مَعَهُ هَدْيٌ، فَأَحَبَّ أَنْ يَجْعَلَهَا عُمْرَةً فَلْيَفْعَلْ، وَمَنْ كَانَ مَعَهُ هَدْيٌ، فَلاَ». وَكَانَ مَعَ النَّبِيِّ ﷺ وَرِجَالٍ مِنْ أَصْحَابِهِ ذَوِي قُوَّةٍ الهَدْيُ، فَلَمْ تَكُنْ لَهُمْ عُمْرَةً، فَدَخَلَ عَلَيَّ النَّبِيُّ ﷺ وَأَنَا أَبْكِي، فَقَالَ «مَا يُبْكِيكِ؟» قُلْتُ: سَمِعْتُكَ تَقُولُ لِأَصْحَابِكَ مَا قُلْتَ: فَمُنِعْتُ العُمْرَةَ، قَالَ: «وَمَا شَأْنُكِ؟»، قُلْتُ: لاَ أُصَلِّي، قَالَ: «فَلاَ يَضِرْكِ أَنْتِ مِنْ بَنَاتِ آدَمَ، كُتِبَ عَلَيْكِ مَا كُتِبَ عَلَيْهِنَّ، فَكُونِي فِي حَجَّتِكِ عَسَى اللَّهُ أَنْ يَرْزُقَكِهَا»، قَالَتْ: فَكُنْتُ حَتَّى نَفَرْنَا مِنْ مِنًى، فَنَزَلْنَا المُحَصَّبَ، فَدَعَا عَبْدَ الرَّحْمَنِ، فَقَالَ: «اخْرُجْ بِأُخْتِكَ الحَرَمَ، فَلْتُهِلَّ بِعُمْرَةٍ، ثُمَّ افْرُغَا مِنْ طَوَافِكُمَا، أَنْتَظِرْكُمَا هَا هُنَا». فَأَتَيْنَا فِي جَوْفِ اللَّيْلِ فَقَالَ: «فَرَغْتُمَا». قُلْتُ: نَعَمْ، فَنَادَى بِالرَّحِيلِ فِي أَصْحَابِهِ، فَارْتَحَلَ النَّاسُ وَمَنْ طَافَ بِالْبَيْتِ قَبْلَ صَلاَةِ الصُّبْحِ، ثُمَّ خَرَجَ مُوَجِّهًا إِلَى المَدِينَةِ.

Salgylanma:

” •Gurbanlyk malyny ýany bilen alyp baran adam, haj edip bolýança yhramdan çykmaly däldir. • Ýagny aýbaşysyň gelendigini aňladýar.”

1789

10-nji bap

1789

10-nji bap

"Ýa‘lä ibn Umeýýeden (Allah ondan razy bolsyn) rowaýat edilmegine görä, bir gün Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Ji‘ranada wagty, egnine hoşboý yslardan sepilen (ýa-da sary reňke boýalan) bir adam ýanyna gelip (Pygamberimiz sallallahu aleýhi weselleme): “Umra hajynda maňa näme etmegi emr edersiň?” diýip sorady. Şol wagt hem Allah Tagala Pygamberimiz sallallahu aleýhi weselleme bir wahy iberdi we onuň üsti bir eşik bilen örtüldi. Men Pygamberimiz sallallahu aleýhi weselleme wahy iberilen pursadyny görmegi arzuw ederdim. Omar maňa: “Gel derrew, sen Pygamberimiz sallallahu aleýhi weselleme Allahyň wahy iberip duran pursatyny görmek isleýärdiňmi?” diýdi. Men: “Hawa” diýdi. Omar örtügiň bir tarapyny galdyrdy, men Onuň, düýäniň horruldysynyň sesine meňzeş bir ses çykaryp duranyny gördüm. (Haçanda wahy gutaryp) ýuwaş-ýuwaş özüne gelenden soň, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Hany, şol umra barada soran adam nirede?” diýip sorady. (Onuň ýanyna bir adamy getirdiler. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem oňa): “Egniňdäki donuňy çykar we bedeniňdäki hoşboý yslaryň yzyny we sary yzlary ýuwup aýyr we haj eden wagtyň näme edýän bolsaň, umrada-da şonuň ýaly et!” diýdi."

حَدَّثَنَا أَبُو نُعَيْمٍ، حَدَّثَنَا هَمَّامٌ، حَدَّثَنَا عَطَاءٌ، قَالَ: حَدَّثَنِي صَفْوَانُ بْنُ يَعْلَى بْنِ أُمَيَّةَ - يَعْنِي -، عَنْ أَبِيهِ، أَنَّ رَجُلًا أَتَى النَّبِيَّ ﷺ وَهُوَ بِالْجِعْرَانَةِ، وَعَلَيْهِ جُبَّةٌ وَعَلَيْهِ أَثَرُ الخَلُوقِ - أَوْ قَالَ: صُفْرَةٌ -، فَقَالَ: كَيْفَ تَأْمُرُنِي أَنْ أَصْنَعَ فِي عُمْرَتِي؟ فَأَنْزَلَ اللَّهُ عَلَى النَّبِيِّ ﷺ فَسُتِرَ بِثَوْبٍ، وَوَدِدْتُ أَنِّي قَدْ رَأَيْتُ النَّبِيَّ ﷺ وَقَدْ أُنْزِلَ عَلَيْهِ الوَحْيُ، فَقَالَ عُمَرُ: تَعَالَ أَيَسُرُّكَ أَنْ تَنْظُرَ إِلَى النَّبِيِّ ﷺ، وَقَدْ أَنْزَلَ اللَّهُ عَلَيْهِ الوَحْيَ؟ قُلْتُ: نَعَمْ، فَرَفَعَ طَرَفَ الثَّوْبِ، فَنَظَرْتُ إِلَيْهِ لَهُ غَطِيطٌ، - وَأَحْسِبُهُ قَالَ: كَغَطِيطِ البَكْرِ - فَلَمَّا سُرِّيَ عَنْهُ قَالَ: «أَيْنَ السَّائِلُ عَنِ العُمْرَةِ اخْلَعْ عَنْكَ الجُبَّةَ، وَاغْسِلْ أَثَرَ الخَلُوقِ عَنْكَ، وَأَنْقِ الصُّفْرَةَ، وَاصْنَعْ فِي عُمْرَتِكَ كَمَا تَصْنَعُ فِي حَجِّكَ«.

Salgylanma:

•Mekge bilen Taýyfyň aralygyndaky bir ýeriň ady.

1790

10-nji bap

1790

10-nji bap

"‘Urwe şeýle diýdi: “(Bir gün) men heniz ýaş oglan wagtym, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň aýaly Aişa (Allah ondan razy bolsun): “Allah Tagalanyň: “Takyk, Safa bilen Merwe (depeleri) Allahyň goýan alamatlarydyr. Kim (Allahyň) öýüne haj we umra (zyýaratyny) etse, olaryň arasynda sa‘y etmekde günä ýokdur. Kim öz islegi bilen haýyrly iş etse, elbetde, Allah şükür edijidir (edilen amalyň sogabyny doly berýändir we) bilýändir.” {Bakara:158} diýen sözleri hakynda näme aýdyp bilersiň? Meniň pikirimçe, Safa-Merwe aralygynda sa‘y etmedik adama hiç hili günä bolmaz!” diýip soradym. Aişa oňa: “Ýok beýle däl. Eger-de seniň bu düşündirişiň ýaly bolmaly bolsady, onda: “Olaryň arasynda sa‘y (etmeklikde dälde) etmezlikde günä ýokdur” diýip gelerdi. Ýöne welin, bu aýatlar Ensarylar hakynda iberilipdi. Olar (musulman bolmazlaryndan öň) Kudaýdyň garşysynda ýerleşýän Manat diýen butlaryna haj etmek üçin yhram baglap telbiýe edýärdiler we olar Safa-Merwe aralygynda sa‘y etmekligi günä hasaplaýardylar. Olar Yslam dini gelenden soň bu hakda Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemden soradylar. Şondan soň Gudratygüýçli Allah Tagala şu aýaty inderdi: “Takyk, Safa bilen Merwe (depeleri) Allahyň goýan alamatlarydyr. Kim (Allahyň) öýüne haj we umra (zyýaratyny) etse, olaryň arasynda sa‘y etmekde günä ýokdur. Kim öz islegi bilen haýyrly iş etse, elbetde, Allah şükür edijidir (edilen amalyň sogabyny doly berýändir we) bilýändir.” {Bakara:158} Sufýan we Ebu Mu‘awiýa Hişamdan ol hem (Aişadan) rowaýat edip, (bu hadysyň yzyndan) şulary goşup getiripdir: “Safa-Merwe aralygynda sa‘y etmedik adamyň hajy ýa-da umrasy Allahyň huzurynda doly tamamlanan hasaplanmaz” diýdi."

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ، أَخْبَرَنَا مَالِكٌ، عَنْ هِشَامِ بْنِ عُرْوَةَ، عَنْ أَبِيهِ، أَنَّهُ قَالَ: قُلْتُ لِعَائِشَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهَا - زَوْجِ النَّبِيِّ ﷺ، وَأَنَا يَوْمَئِذٍ حَدِيثُ السِّنِّ -: أَرَأَيْتِ قَوْلَ اللَّهِ تَبَارَكَ وَتَعَالَى ﴿إِنَّ الصَّفَا وَالمَرْوَةَ مِنْ شَعَائِرِ اللَّهِ فَمَنْ حَجَّ البَيْتَ أَوِ اعْتَمَرَ فَلاَ جُنَاحَ عَلَيْهِ أَنْ يَطَّوَّفَ بِهِمَا﴾.[البقرة: 158]. فَلاَ أُرَى عَلَى أَحَدٍ شَيْئًا أَنْ لاَ يَطَّوَّفَ بِهِمَا، فَقَالَتْ عَائِشَةُ: كَلَّا، لَوْ كَانَتْ كَمَا تَقُولُ: كَانَتْ فَلاَ جُنَاحَ عَلَيْهِ أَنْ لاَ يَطَّوَّفَ بِهِمَا، إِنَّمَا أُنْزِلَتْ هَذِهِ الآيَةُ فِي الأَنْصَارِ كَانُوا يُهِلُّونَ لِمَنَاةَ، وَكَانَتْ مَنَاةُ حَذْوَ قُدَيْدٍ، وَكَانُوا يَتَحَرَّجُونَ أَنْ يَطُوفُوا بَيْنَ الصَّفَا وَالمَرْوَةِ، فَلَمَّا جَاءَ الإِسْلاَمُ سَأَلُوا رَسُولَ اللَّهِ ﷺ عَنْ ذَلِكَ، فَأَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَى: ﴿إِنَّ الصَّفَا وَالمَرْوَةَ مِنْ شَعَائِرِ اللَّهِ فَمَنْ حَجَّ البَيْتَ أَوِ اعْتَمَرَ فَلاَ جُنَاحَ عَلَيْهِ أَنْ يَطَّوَّفَ بِهِمَا﴾ [البقرة: 158]، زَادَ سُفْيَانُ، وَأَبُو مُعَاوِيَةَ، عَنْ هِشَامٍ: «مَا أَتَمَّ اللَّهُ حَجَّ امْرِئٍ، وَلاَ عُمْرَتَهُ لَمْ يَطُفْ بَيْنَ الصَّفَا وَالمَرْوَةِ«.

Sahyh al Buhary yslam dininiň iň ygtybarly hadys ýygyndysydyr. Takmynan 7,275 hadysy öz içine alýan bu eser, Pygamberimiziň sünnetine esaslanyp, musulmanlaryň gündelik durmuşynda ýol görkezijidir.

Möhüm Baglanyşyklar

Sahih al bukhari programmasy

Bir basyş bilen uygulamany göçür we ruhy syýahata başla!