1750

139-nji bap

1750

139-nji bap

A‘maş bize şeýle gürrüň berdi: “Men Hajjaj ibn Ýusufyň münberiň üstünde: “(Bakara süresi, Äli-Ymran süresi we Nisa süresi diýmän, onuň ýerine), içinde Bakara agzalan süre, içinde Äli-Ymran agzalan süre we içinde Nisa agzalan süre” diýenini eşitdim we muny Ibrahym (En-Nahaga) aýdyp berdim. Ol şonda şeýle diýdi: “Maňa Abdurrahman ibn Ýezid şeýle gürrüň berdi. Ol, Abdulla ibn Mes‘ud (Allah ondan razy bolsun) Jemeratul-Akaba daş atanda, onuň bilen bile bolupdyr. Ol jülgäniň ortasyna baryp, şol ýerdäki agajyň öňünde durup, her daşy atanda “Allahu Akbär!” diýip, ýedi sany ownuk daş atypdyr. Soňra bolsa: “Özünden başga hiç bir hudaý bolmadyk Allaha kasam bolsun! Bakara süresi inderilen adam hem, ynha, şu ýerde durup daş atypdy, Sallallahu aleýhi wesellem” diýipdir”.

حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ، عَنْ عَبْدِ الوَاحِدِ، حَدَّثَنَا الأَعْمَشُ، قَالَ: سَمِعْتُ الحَجَّاجَ، يَقُولُ عَلَى المِنْبَرِ: السُّورَةُ الَّتِي يُذْكَرُ فِيهَا البَقَرَةُ، وَالسُّورَةُ الَّتِي يُذْكَرُ فِيهَا آلُ عِمْرَانَ، وَالسُّورَةُ الَّتِي يُذْكَرُ فِيهَا النِّسَاءُ، قَالَ: فَذَكَرْتُ ذَلِكَ لِإِبْرَاهِيمَ فَقَالَ: حَدَّثَنِي عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ يَزِيدَ أَنَّهُ كَانَ مَعَ ابْنِ مَسْعُودٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ حِينَ رَمَى جَمْرَةَ العَقَبَةِ، فَاسْتَبْطَنَ الوَادِيَ حَتَّى إِذَا حَاذَى بِالشَّجَرَةِ اعْتَرَضَهَا، فَرَمَى بِسَبْعِ حَصَيَاتٍ يُكَبِّرُ مَعَ كُلِّ حَصَاةٍ ثُمَّ قَالَ: «مِنْ هَا هُنَا وَالَّذِي لاَ إِلَهَ غَيْرُهُ قَامَ الَّذِي أُنْزِلَتْ عَلَيْهِ سُورَةُ البَقَرَةِ ﷺ«.

1751

141-nji bap

1751

141-nji bap

"Salimden rowaýat edilmegine görä, Ibn Omar (Allah olardan razy bolsun) elmydama (ilki bilen) “Jemeratud-Dunýä” ýagny, (Mina tarapdan) iň ýakyn jemerä ýedi daş atardy, her daşy atandan soň “Allahu Akbär!” diýip tekbir ederdi. Soňra öňräk ýöräp, tekiz bir ýerde kybla tarap öwrülip, uzak wagtlap durardy we iki elini ýokary galdyryp doga ederdi. Soňra ortanjy jemerä daş atardy. Soňra çepe ýöräp, tekiz bir ýere çykardy, kyblanyň garşysynda uzak wagtlap durup, Allaha doga edip, ellerini asmana götererdi. Soňra Akaba jemeresiniň ýanyna gelip, jülgäniň içinden oňa daş atardy. Ýöne onuň ýanynda (doga üçin) durman giderdi we “Men Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň hem edil şeýle edendigini görüpdim” diýerdi."

حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ أَبِي شَيْبَةَ، حَدَّثَنَا طَلْحَةُ بْنُ يَحْيَى، حَدَّثَنَا يُونُسُ، عَنِ الزُّهْرِيِّ، عَنْ سَالِمٍ، عَنِ ابْنِ عُمَرَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا: أَنَّهُ كَانَ يَرْمِي الجَمْرَةَ الدُّنْيَا بِسَبْعِ حَصَيَاتٍ، يُكَبِّرُ عَلَى إِثْرِ كُلِّ حَصَاةٍ، ثُمَّ يَتَقَدَّمُ حَتَّى يُسْهِلَ، فَيَقُومَ مُسْتَقْبِلَ القِبْلَةِ، فَيَقُومُ طَوِيلًا، وَيَدْعُو وَيَرْفَعُ يَدَيْهِ، ثُمَّ يَرْمِي الوُسْطَى، ثُمَّ يَأْخُذُ ذَاتَ الشِّمَالِ فَيَسْتَهِلُ، وَيَقُومُ مُسْتَقْبِلَ القِبْلَةِ، فَيَقُومُ طَوِيلًا، وَيَدْعُو وَيَرْفَعُ يَدَيْهِ، وَيَقُومُ طَوِيلًا، ثُمَّ يَرْمِي جَمْرَةَ ذَاتِ العَقَبَةِ مِنْ بَطْنِ الوَادِي، وَلاَ يَقِفُ عِنْدَهَا، ثُمَّ يَنْصَرِفُ، فَيَقُولُ «هَكَذَا رَأَيْتُ النَّبِيَّ ﷺ يَفْعَلُهُ«.

1752

142-nji bap

1752

142-nji bap

"Salim ibn Abdulladan rowaýat edilmegine görä, Abdulla ibn Omar (Allah olardan razy bolsun) elmydama (ilki bilen) “Jemeratud-Dunýä” ýedi daş atardy, soňra her daşy atandan soň “Allahu Akbär!” diýip tekbir ederdi. Soňra öňräk ýöräp, tekiz bir ýerde kybla tarap öwrülip, uzak wagtlap dik durardy we iki elini ýokary galdyryp doga ederdi. Soňra Jemeratul-Wusto (ortanjy jemerä) edil şonuň ýaly edip daş atardy. Soňra çepe ýöräp, tekiz bir ýere çykardy, kyblanyň garşysynda uzak wagtlap dik durup, Allaha doga edip, ellerini asmana götererdi. Soňra Akaba jemeresiniň ýanyna gelip, jülgäniň içinden oňa daş atardy. Ýöne onuň ýanynda (doga üçin) durmazdy we “Men Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň hem edil şeýle edendigini görüpdim” diýerdi."

حَدَّثَنَا إِسْمَاعِيلُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ، قَالَ: حَدَّثَنِي أَخِي، عَنْ سُلَيْمَانَ، عَنْ يُونُسَ بْنِ يَزِيدَ، عَنِ ابْنِ شِهَابٍ، عَنْ سَالِمِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ، أَنَّ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ عُمَرَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا، كَانَ يَرْمِي الجَمْرَةَ الدُّنْيَا بِسَبْعِ حَصَيَاتٍ، ثُمَّ يُكَبِّرُ عَلَى إِثْرِ كُلِّ حَصَاةٍ، ثُمَّ يَتَقَدَّمُ فَيُسْهِلُ، فَيَقُومُ مُسْتَقْبِلَ القِبْلَةِ قِيَامًا طَوِيلًا، فَيَدْعُو وَيَرْفَعُ يَدَيْهِ، ثُمَّ يَرْمِي الجَمْرَةَ الوُسْطَى كَذَلِكَ، فَيَأْخُذُ ذَاتَ الشِّمَالِ فَيُسْهِلُ وَيَقُومُ مُسْتَقْبِلَ القِبْلَةِ قِيَامًا طَوِيلًا، فَيَدْعُو وَيَرْفَعُ يَدَيْهِ، ثُمَّ يَرْمِي الجَمْرَةَ ذَاتَ العَقَبَةِ مِنْ بَطْنِ الوَادِي، وَلاَ يَقِفُ عِنْدَهَا، وَيَقُولُ: «هَكَذَا رَأَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ يَفْعَلُ«.

1753

143-nji bap

1753

143-nji bap

"Zuhrydan rowaýat edilmegine görä, Resulullah sallallahu aleýhi wesellem Minadaky mesjide iň ýakyn bolan jemerä daş atan wagty, oňa ýedi sany ownuk daş atardy. Her daşy atanda “Allahu Akbär!” diýip tekbir ederdi. Soňra öňe gidip, kybla tarap öwrülip, ellerini ýokary galdyryp uzak wagtlap doga edip durardy. Soňra ikinji jemerä baryp, ýedi sany daş atardy, her daşy atanda “Allahu Akbär!” diýip tekbir ederdi. Soňra jülgäniň çep tarapyna inip, kybla tarap öwrülip, ellerini asmana galdyryp doga ederdi. Soňra Akabaň ýanyndaky jemeräň ýanyna gelip, ýedi sany daş atardy, her daşy atanda-da “Allahu Akbär!” diýip tekbir ederdi. Soňra onuň ýanynda durman giderdi."

وَقَالَ مُحَمَّدٌ: حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ عُمَرَ، أَخْبَرَنَا يُونُسُ، عَنِ الزُّهْرِيِّ، «أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ كَانَ إِذَا رَمَى الجَمْرَةَ الَّتِي تَلِي مَسْجِدَ مِنًى يَرْمِيهَا بِسَبْعِ حَصَيَاتٍ، يُكَبِّرُ كُلَّمَا رَمَى بِحَصَاةٍ، ثُمَّ تَقَدَّمَ أَمَامَهَا، فَوَقَفَ مُسْتَقْبِلَ القِبْلَةِ، رَافِعًا يَدَيْهِ يَدْعُو، وَكَانَ يُطِيلُ الوُقُوفَ، ثُمَّ يَأْتِي الجَمْرَةَ الثَّانِيَةَ، فَيَرْمِيهَا بِسَبْعِ حَصَيَاتٍ، يُكَبِّرُ كُلَّمَا رَمَى بِحَصَاةٍ، ثُمَّ يَنْحَدِرُ ذَاتَ اليَسَارِ، مِمَّا يَلِي الوَادِيَ، فَيَقِفُ مُسْتَقْبِلَ القِبْلَةِ رَافِعًا يَدَيْهِ يَدْعُو، ثُمَّ يَأْتِي الجَمْرَةَ الَّتِي عِنْدَ العَقَبَةِ، فَيَرْمِيهَا بِسَبْعِ حَصَيَاتٍ، يُكَبِّرُ عِنْدَ كُلِّ حَصَاةٍ، ثُمَّ يَنْصَرِفُ وَلاَ يَقِفُ عِنْدَهَا» قَالَ الزُّهْرِيُّ: سَمِعْتُ سَالِمَ بْنَ عَبْدِ اللَّهِ، يُحَدِّثُ مِثْلَ هَذَا، عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّبِيِّ ﷺ وَكَانَ ابْنُ عُمَرَ يَفْعَلُهُ.

1754

144-nji bap

1754

144-nji bap

Aişadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Men şu iki ellerim bilen Resulullah sallallahu aleýhi weselleme yhrama giren wagty, şeýle hem yhramdan çykyp, towaf etmezden ozal ýakymly, hoşboý yslardan çalypdym” diýip, ellerimi uzatdy”.

حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ، حَدَّثَنَا سُفْيَانُ، حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ القَاسِمِ، أَنَّهُ سَمِعَ أَبَاهُ، وَكَانَ - أَفْضَلَ أَهْلِ زَمَانِهِ - يَقُولُ: سَمِعْتُ عَائِشَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهَا، تَقُولُ: «طَيَّبْتُ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ بِيَدَيَّ هَاتَيْنِ، حِينَ أَحْرَمَ، وَلِحِلِّهِ حِينَ أَحَلَّ، قَبْلَ أَنْ يَطُوفَ، وَبَسَطَتْ يَدَيْهَا«.

1755

145-nji bap

1755

145-nji bap

Ibn Abbasdan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Aýbaşy gelýän aýallardan başga, hemme adamlara, iň soňky (hajyň etmeli dessury, Mekgeden çykmazdan ozal) Käbäni towaf etmek (ýagny, Weda‘ towafyny etmek) tabşyryldy”.

حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ، حَدَّثَنَا سُفْيَانُ، عَنِ ابْنِ طَاوُسٍ، عَنْ أَبِيهِ، عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا قَالَ: «أُمِرَ النَّاسُ أَنْ يَكُونَ آخِرُ عَهْدِهِمْ بِالْبَيْتِ، إِلَّا أَنَّهُ خُفِّفَ عَنِ الحَائِضِ«.

1756

145-nji bap

1756

145-nji bap

Enes ibn Mälikden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Muhassab diýilýän ýerde öýle, ikindi, agşam we ýassy namazlaryny okady, soňra birnäçe wagtlap şol ýerde ýatdy. Soňra bolsa ulagynda Käbä gidip, (hoşlaşyk) towafyny etdi.

حَدَّثَنَا أَصْبَغُ بْنُ الفَرَجِ، أَخْبَرَنَا ابْنُ وَهْبٍ، عَنْ عَمْرِو بْنِ الحَارِثِ، عَنْ قَتَادَةَ، أَنَّ أَنَسَ بْنَ مَالِكٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، حَدَّثَهُ «أَنَّ النَّبِيَّ ﷺ صَلَّى الظُّهْرَ، وَالعَصْرَ، وَالمَغْرِبَ، وَالعِشَاءَ، ثُمَّ رَقَدَ رَقْدَةً بِالْمُحَصَّبِ، ثُمَّ رَكِبَ إِلَى البَيْتِ، فَطَافَ بِهِ»، تَابَعَهُ اللَّيْثُ، حَدَّثَنِي خَالِدٌ، عَنْ سَعِيدٍ، عَنْ قَتَادَةَ، أَنَّ أَنَسَ بْنَ مَالِكٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ حَدَّثَهُ، عَنِ النَّبِيِّ ﷺ.

1757

146-nji bap

1757

146-nji bap

Aişadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň aýaly, Safiýýa bint Huýeýýiň aýbaşysy geldi. Men muny Resulallah sallallahu aleýhi weselleme habar berdim. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Ol bizi ýolumyzdan saklar” diýdi. Olar: “Ýa Resulallah! Ol (Gurbanlyk güni) Ifada towafyny etdi” diýdiler. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Onda (bizi ýoldan) saklamaz” diýdi.

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ ، أَخْبَرَنَا مَالِكٌ، عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ القَاسِمِ، عَنْ أَبِيهِ، عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهَا، أَنَّ صَفِيَّةَ بِنْتَ حُيَيٍّ - زَوْجَ النَّبِيِّ ﷺ - حَاضَتْ، فَذَكَرْتُ ذَلِكَ لِرَسُولِ اللَّهِ ﷺ، فَقَالَ: «أَحَابِسَتُنَا هِيَ» قَالُوا: إِنَّهَا قَدْ أَفَاضَتْ قَالَ: «فَلاَ إِذًا«.

1758, 1759

146-nji bap

1758, 1759

146-nji bap

‘Ykrimeden rowaýat edilmegine görä, Medinäniň ýaşaýjylary Ibn Abbasdan (Allah olardan razy bolsun, Ifada) towafyny edenden soň aýbaşysy gelen aýal hakynda soradylar. Ibn Abbas olara: “Ol (Mekgeden) çykyp (öýüne) gadyp biler” diýdi. Soňra olar: “Biz Zeýdiň sözlerini goýup, seniň sözleriňi kabul etmeris” diýdiler. Ibn Abbas: “Medinä baranyňyzda, bu barada sorap göräýiň! diýdi. Olar Medinä gelenlerinde, bu mesele barada soradylar. Soran adamlaryndan biri hem Ummu Süleýmdi, ol hem Safiýýa hakyndaky hadys aýdyp berdi.

حَدَّثَنَا أَبُو النُّعْمَانِ، حَدَّثَنَا حَمَّادٌ، عَنْ أَيُّوبَ، عَنْ عِكْرِمَةَ، أَنَّ أَهْلَ المَدِينَةِ سَأَلُوا ابْنَ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا، عَنِ امْرَأَةٍ طَافَتْ ثُمَّ حَاضَتْ، قَالَ لَهُمْ: تَنْفِرُ، قَالُوا: لاَ نَأْخُذُ بِقَوْلِكَ وَنَدَعُ قَوْلَ زَيْدٍ قَالَ: إِذَا قَدِمْتُمُ المَدِينَةَ فَسَلُوا، فَقَدِمُوا المَدِينَةَ، فَسَأَلُوا، فَكَانَ فِيمَنْ سَأَلُوا أُمُّ سُلَيْمٍ، فَذَكَرَتْ حَدِيثَ صَفِيَّةَ رَوَاهُ خَالِدٌ، وَقَتَادَةُ، عَنْ عِكْرِمَةَ

1760

146-nji bap

1760

146-nji bap

Ibn Abbasdan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Aýbaşysy başlan aýal-gyzlara, Ifada towafyny eden bolsalar, (Mekgeden) çykyp gitmäge rugsat berildi”.

حَدَّثَنَا مُسْلِمٌ، حَدَّثَنَا وُهَيْبٌ، حَدَّثَنَا ابْنُ طَاوُسٍ، عَنْ أَبِيهِ، عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا، قَالَ: «رُخِّصَ لِلْحَائِضِ أَنْ تَنْفِرَ إِذَا أَفَاضَتْ«.

Sahyh al Buhary yslam dininiň iň ygtybarly hadys ýygyndysydyr. Takmynan 7,275 hadysy öz içine alýan bu eser, Pygamberimiziň sünnetine esaslanyp, musulmanlaryň gündelik durmuşynda ýol görkezijidir.

Möhüm Baglanyşyklar

Sahih al bukhari programmasy

Bir basyş bilen uygulamany göçür we ruhy syýahata başla!