1740

133-nji bap

1740

133-nji bap

Ibn Abbasdan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Men Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň Arafatda hutba okap duranyny eşitdim”.

حَدَّثَنَا حَفْصُ بْنُ عُمَرَ، حَدَّثَنَا شُعْبَةُ، قَالَ: أَخْبَرَنِي عَمْرٌو، قَالَ: سَمِعْتُ جَابِرَ بْنَ زَيْدٍ، قَالَ: سَمِعْتُ ابْنَ عَبَّاسٍ، رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا قَالَ: «سَمِعْتُ النَّبِيَّ ﷺ يَخْطُبُ بِعَرَفَاتٍ» تَابَعَهُ ابْنُ عُيَيْنَةَ، عَنْ عَمْرٍو.

1741

133-nji bap

1741

133-nji bap

"Ebu Bekreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Gurbanlyk güni bize hutba okap: “Bu gün haýsy gün?” diýip sorady. Biz: “Allah we onuň Resuly has gowy bilýändir” diýdik. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem as salym dymyp durdy, biz bu günüň adyny, öz adyndan başga bir at berjekmikä, diýip pikir etdik. “Bu gün, Gurbanlyk güni dälmi näme?!” diýdi. Biz: “Hawa, Gurbanlyk güni” diýdik. “Bu haýsy aý?” diýip sorady. Biz: “Allah we onuň Resuly has gowy bilýändir” diýdik. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem az wagtlap dymyp durdy. Biz Ol bu aýyň adyna başga bir at berjekmikä öýdip, pikir etdik. “Bu aý Zul-Hijje aýy dälmi näme?!” diýdi. Biz: “Hawa” diýdik. “Bu haýsy şäher?” diýip sorady. Biz: “Allah we onuň Resuly has gowy bilýändir” diýdik. Soňra Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem az salym dymyp durdy, biz bu şähere başga bir at berjekmikä, diýip pikir etdik. “Bu şäher Haram (Mekge) şäheri dälmi näme?!” diýdi. Biz: “Hawa” diýdik. Soňra Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýdi: “Elbetde, siziň ganlaryňyz we mallaryňyz (emlägiňiz) tä, Robbuňyza gowuşýançaňyz, şu aýda, şu şäherde şu günüňiziň haram bolşy ýaly biri-biriňize haram edilendir. Üns beriň! Men (Allahyň amanadyny) size ýetirip bildimmi!” diýdi. Sahabalar: “Hawa!” diýdiler. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Allahym şaýat bol!” diýdi. Soňra: “Bu ýerdäkiler bu ýerde bolmadyk adamlara meniň şu sözlerimi ýetirsin. Belki-de, (meniň şu sözlerimi ýetirilen) käbir adamlar, şu ýerde (gulaklary bilen) eşidenleriň birnäçesinden has gowy düşünerler. Menden soň kapyrlar ýaly bolup biri-birleriňiziň kelläňizi kesmäň!” diýdi."

حَدَّثَنِي عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مُحَمَّدٍ، حَدَّثَنَا أَبُو عَامِرٍ، حَدَّثَنَا قُرَّةُ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِيرِينَ، قَالَ: أَخْبَرَنِي عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ أَبِي بَكْرَةَ، عَنْ أَبِي بَكْرَةَ، وَرَجُلٌ - أَفْضَلُ فِي نَفْسِي مِنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ -، حُمَيْدُ بْنُ عَبْدِ الرَّحْمَنِ، عَنْ أَبِي بَكْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، قَالَ: خَطَبَنَا النَّبِيُّ ﷺ يَوْمَ النَّحْرِ، قَالَ: «أَتَدْرُونَ أَيُّ يَوْمٍ هَذَا؟»، قُلْنَا: اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَعْلَمُ، فَسَكَتَ حَتَّى ظَنَنَّا أَنَّهُ سَيُسَمِّيهِ بِغَيْرِ اسْمِهِ، قَالَ: «أَلَيْسَ يَوْمَ النَّحْرِ؟» قُلْنَا: بَلَى، قَالَ: «أَيُّ شَهْرٍ هَذَا؟»، قُلْنَا: اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَعْلَمُ، فَسَكَتَ حَتَّى ظَنَنَّا أَنَّهُ سَيُسَمِّيهِ بِغَيْرِ اسْمِهِ، فَقَالَ «أَلَيْسَ ذُو الحَجَّةِ؟»، قُلْنَا: بَلَى، قَالَ «أَيُّ بَلَدٍ هَذَا؟» قُلْنَا: اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَعْلَمُ، فَسَكَتَ حَتَّى ظَنَنَّا أَنَّهُ سَيُسَمِّيهِ بِغَيْرِ اسْمِهِ، قَالَ «أَلَيْسَتْ بِالْبَلْدَةِ الحَرَامِ؟» قُلْنَا: بَلَى، قَالَ: «فَإِنَّ دِمَاءَكُمْ وَأَمْوَالَكُمْ عَلَيْكُمْ حَرَامٌ، كَحُرْمَةِ يَوْمِكُمْ هَذَا، فِي شَهْرِكُمْ هَذَا، فِي بَلَدِكُمْ هَذَا، إِلَى يَوْمِ تَلْقَوْنَ رَبَّكُمْ، أَلَا هَلْ بَلَّغْتُ؟»، قَالُوا: نَعَمْ، قَالَ: «اللَّهُمَّ اشْهَدْ، فَلْيُبَلِّغِ الشَّاهِدُ الغَائِبَ، فَرُبَّ مُبَلَّغٍ أَوْعَى مِنْ سَامِعٍ، فَلَا تَرْجِعُوا بَعْدِي كُفَّارًا، يَضْرِبُ بَعْضُكُمْ رِقَابَ بَعْضٍ«.

Salgylanma:

” •Ýagny wagyz etdi. •Janyňyz”

1742

133-nji bap

1742

133-nji bap

"Ibn Omardan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Minada adamlara ýüzlenip: “Bu gün haýsy gün, bilýäňizmi?” diýdi. Sahabalar: “Allah we onuň Resuly has gowy bilýändir” diýdiler. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Bu haram güni, bu şäheriň haýsy şäherdigini bilýäňizmi?” diýdi. Sahabalar: “Allah we onuň Resuly has gowy bilýändir” diýdiler. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Bu (içinde uruş etmek) haram edilen şäherdir, bu aýyň haýsy aýdygyny bilýäňizmi?” diýip sorady. Sahabalar: “Allah we onuň Resuly has gowy bilýändir” diýdiler. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Bu aý haram aýydyr” diýdi. Soňra Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Elbetde, Allah Tagala siziň ganlaryňyzy , mallaryňyzy we namysyňyzy, şu şäherde, şu aýda şu günüňiziň haram edilişi ýaly biri-biriňize haram edendir” diýdi. Nafi‘dan rowaýat edilmegine görä, Ibn Omar (Allah olardan razy bolsun) şeýle diýipdir: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Gurbanlyk güni özüniň eden hajynda Jemaratlaryň arasynda durup: “Bu beýik Haj günidir” diýdi. Soňra Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Allahym şaýat bol!” diýip gaýtalamaga başlady we soňra hem adamlar bilen hoşlaşdy. Sahabalar: “Bu Weda‘ hajy (ýagny hoşlaşyk) hajydyr” diýdiler."

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ المُثَنَّى، حَدَّثَنَا يَزِيدُ بْنُ هَارُونَ، أَخْبَرَنَا عَاصِمُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ زَيْدٍ، عَنْ أَبِيهِ، عَنِ ابْنِ عُمَرَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا، قَالَ: قَالَ النَّبِيُّ ﷺ بِمِنًى: «أَتَدْرُونَ أَيُّ يَوْمٍ هَذَا؟»، قَالُوا: اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَعْلَمُ، فَقَالَ: «فَإِنَّ هَذَا يَوْمٌ حَرَامٌ، أَفَتَدْرُونَ أَيُّ بَلَدٍ هَذَا؟»، قَالُوا اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَعْلَمُ، قَالَ: «بَلَدٌ حَرَامٌ، أَفَتَدْرُونَ أَيُّ شَهْرٍ هَذَا؟»، قَالُوا: اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَعْلَمُ، قَالَ: شَهْرٌ حَرَامٌ، قَالَ: فَإِنَّ اللَّهَ حَرَّمَ عَلَيْكُمْ دِمَاءَكُمْ وَأَمْوَالَكُمْ وَأَعْرَاضَكُمْ كَحُرْمَةِ يَوْمِكُمْ هَذَا فِي شَهْرِكُمْ هَذَا فِي بَلَدِكُمْ هَذَا، وَقَالَ هِشَامُ بْنُ الغَازِ: أَخْبَرَنِي نَافِعٌ، عَنْ ابْنِ عُمَرَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا، وَقَفَ النَّبِيُّ ﷺ يَوْمَ النَّحْرِ بَيْنَ الجَمَرَاتِ فِي الحَجَّةِ الَّتِي حَجَّ بِهَذَا، وَقَالَ: «هَذَا يَوْمُ الحَجِّ الأَكْبَرِ» فَطَفِقَ النَّبِيُّ ﷺ يَقُولُ: «اللَّهُمَّ اشْهَدْ» وَوَدَّعَ النَّاسَ، فَقَالُوا: هَذِهِ حَجَّةُ الوَدَاعِ.

Salgylanma:

” •Gurbanlyk güni • Janyňyz •Şeýtana daş atylýan ýerler.”

1743

134-nji bap

1743

134-nji bap

Ysa ibn Ýunus, ‘Ubeýdullahdan ol hem Nafi‘dan rowaýat etmegine görä, Ibn Omar (Allah olardan razy bolsun), Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň (hajylary suw bilen üpjün edýänlere Minada bolmaly gijelerini Mekgede geçirmek üçin rugsat soranlarynda) rugsat berdi...” diýip gürrüň berdi.

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عُبَيْدِ بْنِ مَيْمُونٍ، حَدَّثَنَا عِيسَى بْنُ يُونُسَ، عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ، عَنْ نَافِعٍ، عَنِ ابْنِ عُمَرَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا، رَخَّصَ النَّبِيُّ ﷺ... ح

1744

134-nji bap

1744

134-nji bap

Ibn Jureýj habar berip şeýle diýdi: Maňa ‘Ubeýdullahyň, Nafi‘dan ol hem Ibn Omardan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat etmegine görä, “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem rugsat berdi ...” diýip habar beripdir.

حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ مُوسَى، حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ بَكْرٍ، أَخْبَرَنَا ابْنُ جُرَيْجٍ، أَخْبَرَنِي عُبَيْدُ اللَّهِ، عَنْ نَافِعٍ، عَنْ ابْنِ عُمَرَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا: أَنَّ النَّبِيَّ ﷺ أَذِنَ... ح

1745

134-nji bap

1745

134-nji bap

Ibn Omardan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Abbas (Allah ondan razy bolsun, hajylary) suw bilen üpjün etmek üçin Minada bolmaly gijelerini Mekgede geçirmek üçin Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemden rugsat soranda, oňa rugsat berdi” diýipdir.

وحَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ نُمَيْرٍ، حَدَّثَنَا أَبِي، حَدَّثَنَا عُبَيْدُ اللَّهِ قَالَ: حَدَّثَنِي نَافِعٌ، عَنْ ابْنِ عُمَرَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا: أَنَّ العَبَّاسَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ اسْتَأْذَنَ النَّبِيَّ ﷺ لِيَبِيتَ بِمَكَّةَ لَيَالِيَ مِنًى مِنْ أَجْلِ سِقَايَتِهِ، «فَأَذِنَ لَهُ» تَابَعَهُ أَبُو أُسَامَةَ، وَعُقْبَةُ بْنُ خَالِدٍ، وَأَبُو ضَمْرَةَ.

1746

135-nji bap

1746

135-nji bap

Webreden rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Men bir gezek Ibn Omardan (Allah olardan razy bolsun): “Men (Jemeratlara) haçan daş ataýyn?” diýip soradym. Ol: “Haçan seniň ýolbaşçyň atamaga başlasa, senem şonda at!” diýip jogap berdi. Men oňa ýene-de şu soragy berdim, ol şonda: “Biz, Günüň (zowaldan) günortadan günbatara tarap süýşmegine garaşyp durardyk, şondan soň hem baryp daşymyzy atardyk” diýdi.

حَدَّثَنَا أَبُو نُعَيْمٍ، حَدَّثَنَا مِسْعَرٌ، عَنْ وَبَرَةَ، قَالَ: سَأَلْتُ ابْنَ عُمَرَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا، مَتَى أَرْمِي الجِمَارَ؟ قَالَ: «إِذَا رَمَى إِمَامُكَ، فَارْمِهْ» فَأَعَدْتُ عَلَيْهِ المَسْأَلَةَ، قَالَ: «كُنَّا نَتَحَيَّنُ فَإِذَا زَالَتِ الشَّمْسُ رَمَيْنَا«.

1747

136-nji bap

1747

136-nji bap

Abdurrahman ibn Ýezidden rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Abdulla ibn Mes‘ud daş atanda jülgäniň ortasyndan (aşakdan ýokarlygyna) daş atdy. Men Ibn Mes‘uda: “ Eý Ebu Abdurrahman! Adamlar daş atanda (jülgäniň) ýokarsyndan (aşaklygyna) atýarlar” diýdim. Ibn Mes‘ud: “Özünden başga hiç bir hudaý bolmadyk Allahdan ant içýärin! Meniň daş atan bu ýerim, “Bakara” süresi iberilen adamyň durup daş atan ýeridir” diýdi.

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ كَثِيرٍ، أَخْبَرَنَا سُفْيَانُ، عَنِ الأَعْمَشِ، عَنْ إِبْرَاهِيمَ، عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ يَزِيدَ، قَالَ: رَمَى عَبْدُ اللَّهِ مِنْ بَطْنِ الوَادِي، فَقُلْتُ: يَا أَبَا عَبْدِ الرَّحْمَنِ إِنَّ نَاسًا يَرْمُونَهَا مِنْ فَوْقِهَا؟ فَقَالَ: «وَالَّذِي لاَ إِلَهَ غَيْرُهُ، هَذَا مَقَامُ الَّذِي أُنْزِلَتْ عَلَيْهِ سُورَةُ البَقَرَةِ ﷺ»، وَقَالَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ الوَلِيدِ: حَدَّثَنَا سُفْيَانُ، حَدَّثَنَا الأَعْمَشُ، بِهَذَا.

1748

137-nji bap

1748

137-nji bap

Habar berilmegine görä, Abdulla ibn Mes‘ud (Allah ondan razy bolsun) uly jemeräň (ýagny, Jemeratul-Akabaň) ýanyna baranda, Käbäni çep tarapynda, Minany bolsa sagynda goýup, oňa ýedi sany (ownuk) daş atdy we: “Özüne “Bakara” süresi iberilen adam hem, edil şeýle edip daş atdy” diýdi.

حَدَّثَنَا حَفْصُ بْنُ عُمَرَ، حَدَّثَنَا شُعْبَةُ، عَنِ الحَكَمِ، عَنْ إِبْرَاهِيمَ، عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ يَزِيدَ، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، أَنَّهُ انْتَهَى إِلَى الجَمْرَةِ الكُبْرَى جَعَلَ البَيْتَ عَنْ يَسَارِهِ وَمِنًى عَنْ يَمِينِهِ، وَرَمَى بِسَبْعٍ وَقَالَ: «هَكَذَا رَمَى الَّذِي أُنْزِلَتْ عَلَيْهِ سُورَةُ البَقَرَةِ ﷺ«.

Salgylanma:

•Ýagny, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem.

1749

138-nji bap

1749

138-nji bap

Abdurrahman ibn Ýezidden rowaýat edilmegine görä, ol Abdulla ibn Mes‘ud bilen (Allah ondan razy bolsun) bile haj edipdir. Ol Ibn Mes‘udyň uly jemerä (ýagny, Jemeratul-Akaba), Käbäni çep tarapynda, Minany bolsa sagynda goýup, oňa ýedi sany (ownuk) daş atandygyny görüpdir. Soňra bolsa: “Bu meniň daş atan ýerim, “Bakara” süresi iberilen adamyň durup daş atan ýeridir” diýipdir.

حَدَّثَنَا آدَمُ، حَدَّثَنَا شُعْبَةُ، حَدَّثَنَا الحَكَمُ، عَنْ إِبْرَاهِيمَ، عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ يَزِيدَ، أَنَّهُ حَجَّ مَعَ ابْنِ مَسْعُودٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، فَرَآهُ يَرْمِي الجَمْرَةَ الكُبْرَى بِسَبْعِ حَصَيَاتٍ، فَجَعَلَ البَيْتَ عَنْ يَسَارِهِ وَمِنًى عَنْ يَمِينِهِ، ثُمَّ قَالَ: «هَذَا مَقَامُ الَّذِي أُنْزِلَتْ عَلَيْهِ سُورَةُ البَقَرَةِ«.

Sahyh al Buhary yslam dininiň iň ygtybarly hadys ýygyndysydyr. Takmynan 7,275 hadysy öz içine alýan bu eser, Pygamberimiziň sünnetine esaslanyp, musulmanlaryň gündelik durmuşynda ýol görkezijidir.

Möhüm Baglanyşyklar

Sahih al bukhari programmasy

Bir basyş bilen uygulamany göçür we ruhy syýahata başla!