1337

66-nji bap

1337

66-nji bap

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, bir wagtlar mesjidi süpürip, arassalap ýören bir garaýagyz adam ýa-da bir garaýagyz aýal wepat boldy. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem onuň ölendigini bilmändi we bir gün ony ýatlap: “Ol adama näme boldy?” diýip sorady. “Ol öldi, (Ýa Resulullah)” diýdiler. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem “Siz näme üçin ony maňa habar bermediňiz?” diýdi. Sahabalar: “Ol şeýle boldy, beýle boldy” diýip, onuň hekaýasyny gürrüň berdiler. Ony ähmiýetsiz biri hasap etdiler. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Maňa onuň gabryny görkeziň?” diýdi. Soňra Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem onuň gabrynyň üstüne baryp, jynaza namazyny okady”.

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الفَضْلِ، حَدَّثَنَا حَمَّادُ بْنُ زَيْدٍ، عَنْ ثَابِتٍ، عَنْ أَبِي رَافِعٍ، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ: أَنَّ أَسْوَدَ رَجُلًا - أَوِ امْرَأَةً - كَانَ يَكُونُ فِي المَسْجِدِ يَقُمُّ المَسْجِدَ، فَمَاتَ وَلَمْ يَعْلَمُ النَّبِيُّ ﷺ بِمَوْتِهِ، فَذَكَرَهُ ذَاتَ يَوْمٍ فَقَالَ: «مَا فَعَلَ ذَلِكَ الإِنْسَانُ؟» قَالُوا: مَاتَ يَا رَسُولَ اللَّهِ، قَالَ: «أَفَلاَ آذَنْتُمُونِي؟» فَقَالُوا: إِنَّهُ كَانَ كَذَا وَكَذَا - قِصَّتُهُ - قَالَ: فَحَقَرُوا شَأْنَهُ، قَالَ: «فَدُلُّونِي عَلَى قَبْرِهِ» فَأَتَى قَبْرَهُ فَصَلَّى عَلَيْهِ.

1338

67-nji bap

1338

67-nji bap

"Enes ibn Mälikden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýdi: “Allahyň bir bendesini mazarynda goýulup, ýoldaşlary yzyna öwrülip gidenlerinde, olaryň aýakgaplarynyň sesini eşider we şol wagt onuň ýanyna iki sany perişde gelip, ony oturdarlar we ondan: “Sen bu Muhhamed sallallahu aleýhi wesellem barada näme aýdardyň?” diýip sorarlar. Ol adam: “Men onuň Allanyň guly we Resulydygyna şaýatlyk edýärin” diýer. Perişdeler oňa: “Dowzahdaky ýeriňe bir seret. Allah Tagala ony Jennetde bir ýer bilen çalyşdy” diýerler. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Ol adam (şol wagt Jennetdäki we dowzahdaky) iki ýerini hem birden görer” diýdi. Emma ol ölen adam kapyr (ýa-da munafyk) bir adam bolsa, onda ol: “Bilmedim, men diňe adamlar näme diýen bolsa, şony hem gaýtaladym” diýer. Soňra oňa: “Sen (Ol hakda) biljegem, okajagam bolmadyň!” diýerler. Soňra onuň iki gulagynyň arasyna demir gürzi bilen urarlar. Onuň sesini adamlardan we jynlardan başga töweregindäki ähli zatlar eşider”."

حَدَّثَنَا عَيَّاشٌ، حَدَّثَنَا عَبْدُ الأَعْلَى، حَدَّثَنَا سَعِيدٌ، قَالَ: وَقَالَ لِي خَلِيفَةُ: حَدَّثَنَا يَزِيدُ بْنُ زُرَيْعٍ، حَدَّثَنَا سَعِيدٌ، عَنْ قَتَادَةَ، عَنْ أَنَسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، عَنِ النَّبِيِّ ﷺ قَالَ: العَبْدُ إِذَا وُضِعَ فِي قَبْرِهِ، وَتُوُلِّيَ وَذَهَبَ أَصْحَابُهُ حَتَّى إِنَّهُ لَيَسْمَعُ قَرْعَ نِعَالِهِمْ، أَتَاهُ مَلَكَانِ، فَأَقْعَدَاهُ، فَيَقُولاَنِ لَهُ: مَا كُنْتَ تَقُولُ فِي هَذَا الرَّجُلِ مُحَمَّدٍ ﷺ؟ فَيَقُولُ: أَشْهَدُ أَنَّهُ عَبْدُ اللَّهِ وَرَسُولُهُ، فَيُقَالُ: انْظُرْ إِلَى مَقْعَدِكَ مِنَ النَّارِ أَبْدَلَكَ اللَّهُ بِهِ مَقْعَدًا مِنَ الجَنَّةِ، قَالَ النَّبِيُّ ﷺ: "فَيَرَاهُمَا جَمِيعًا، وَأَمَّا الكَافِرُ - أَوِ المُنَافِقُ - فَيَقُولُ: لاَ أَدْرِي، كُنْتُ أَقُولُ مَا يَقُولُ النَّاسُ، فَيُقَالُ: لاَ دَرَيْتَ وَلاَ تَلَيْتَ، ثُمَّ يُضْرَبُ بِمِطْرَقَةٍ مِنْ حَدِيدٍ ضَرْبَةً بَيْنَ أُذُنَيْهِ، فَيَصِيحُ صَيْحَةً يَسْمَعُهَا مَنْ يَلِيهِ إِلَّا الثَّقَلَيْنِ

1339

68-nji bap

1339

68-nji bap

"Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Ölüm perişdesi Musa aleýhissalamyň ýanyna iberildi. Haçanda ol Musanyň ýanyna gelende, Musa oňa bir şarpyk berip, onuň gözüni çykardy. Perişde yzyna Robbunyň ýanyna baryp: “Sen meni, ölümi islemeýän bir guluň ýanyna iberdiň!” diýdi. Allah onuň gözüni gaýtaryp berdi we oňa: “Musanyň ýanyna barda oňa: “Elini bir öküziň arkasynda goýsun we eliniň aýasyndaky her bir gyl üçin bir ýyl ömür beriljegini” aýt!” diýdi”. (Haçanda, perişde özüne tabşyrylan zatlaryň ählisini ýerine ýetirenden soň, Musa): “Eý Robbum! Ondan soň näme?” diýdi. Allah Tagala: “Ondan soň ölüm” diýdi. Musa: “Goý, onda ol häzir bolsun!” diýdi we Allahdan özüni Mukaddes Ýere bir daş atym aralykça golaýlaşdyrmagyny diledi. (Ebu Hureýre Allah ondan razy bolsyn): “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýip aýtdy” diýdi: “Eger-de men şol ýerde bolan bolsadym, onuň ýoluň gyrasyndaky gyzyl gumly bir depäniň ýanynda jaýlanan mazaryny size görkezerdim”."

حَدَّثَنَا مَحْمُودٌ، حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّزَّاقِ، أَخْبَرَنَا مَعْمَرٌ، عَنِ ابْنِ طَاوُسٍ، عَنْ أَبِيهِ، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، قَالَ: " أُرْسِلَ مَلَكُ المَوْتِ إِلَى مُوسَى عَلَيْهِمَا السَّلاَمُ، فَلَمَّا جَاءَهُ صَكَّهُ، فَرَجَعَ إِلَى رَبِّهِ، فَقَالَ: أَرْسَلْتَنِي إِلَى عَبْدٍ لاَ يُرِيدُ المَوْتَ، فَرَدَّ اللَّهُ عَلَيْهِ عَيْنَهُ وَقَالَ: ارْجِعْ، فَقُلْ لَهُ: يَضَعُ يَدَهُ عَلَى مَتْنِ ثَوْرٍ فَلَهُ بِكُلِّ مَا غَطَّتْ بِهِ يَدُهُ بِكُلِّ شَعْرَةٍ سَنَةٌ، قَالَ: أَيْ رَبِّ، ثُمَّ مَاذَا؟ قَالَ: ثُمَّ المَوْتُ، قَالَ: فَالْآنَ، فَسَأَلَ اللَّهَ أَنْ يُدْنِيَهُ مِنَ الأَرْضِ المُقَدَّسَةِ رَمْيَةً بِحَجَرٍ، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ: «فَلَوْ كُنْتُ ثَمَّ لَأَرَيْتُكُمْ قَبْرَهُ، إِلَى جَانِبِ الطَّرِيقِ، عِنْدَ الكَثِيبِ الأَحْمَرِ«.

Salgylanma:

” •Jan alyjy perişde. • Musa aleýhissalam onuň perişdedigini bilmedi. Ol adam sypatynda gelip birugsat onuň ýanyna giripdi.”

1340

69-nji bap

1340

69-nji bap

"Ibn Abbasdan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýdi: “Bir gezek Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem gije jaýlanan bir adama jynaza namazyny okady. Ol sahabalary bilen bilelikde dik durdy. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem ol adam hakynda sorap: “Bu kim?” diýdi. Sahabalar: “Pylany, düýn agşam jaýlandy” diýdiler. Soňra olaryň hemmesi ol adama jynaza namazyny okadylar”."

حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ أَبِي شَيْبَةَ، حَدَّثَنَا جَرِيرٌ، عَنِ الشَّيْبَانِيِّ، عَنِ الشَّعْبِيِّ، عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا قَالَ: صَلَّى النَّبِيُّ ﷺ عَلَى رَجُلٍ بَعْدَ مَا دُفِنَ بِلَيْلَةٍ، قَامَ هُوَ وَأَصْحَابُهُ وَكَانَ سَأَلَ عَنْهُ، فَقَالَ: «مَنْ هَذَا؟» فَقَالُوا: فُلاَنٌ دُفِنَ البَارِحَةَ، فَصَلَّوْا عَلَيْهِ.

1341

70-nji bap

1341

70-nji bap

Aişadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem syrkawlan wagty, onuň aýallary Habeşistandaky (Efiopiýadaky) gören (hristiýanlaryň) Mariýa atly buthanasy hakynda gürrüň berdiler. Ummu Habibe we Ummu Seleme Habeşistanda bolup görüpdiler. Olar şol ybadathananyň gözelligini we onuň içindäki suratlar hakynda gürrüň berdiler. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem başyny galdyryp: “Olar eger-de, olardan haýsydyr salyh, gowy bir adam ölse, onuň gabrynyň üstünde (ybadat eder) ýaly mesjid (ybadathana) gurup, içinde-de şoňa meňzeş suratlar goýarlar. Olar Allahyň huzurynda, iň erbet adamlardan hasap ediler”.

حَدَّثَنَا إِسْمَاعِيلُ، قَالَ: حَدَّثَنِي مَالِكٌ، عَنْ هِشَامٍ، عَنْ أَبِيهِ، عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهَا، قَالَتْ: لَمَّا اشْتَكَى النَّبِيُّ ﷺ ذَكَرَتْ بَعْضُ نِسَائِهِ كَنِيسَةً رَأَيْنَهَا بِأَرْضِ الحَبَشَةِ يُقَالُ لَهَا: مَارِيَةُ، وَكَانَتْ أُمُّ سَلَمَةَ، وَأُمّ حَبِيبَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا أَتَتَا أَرْضَ الحَبَشَةِ، فَذَكَرَتَا مِنْ حُسْنِهَا وَتَصَاوِيرَ فِيهَا، فَرَفَعَ رَأْسَهُ، فَقَالَ: «أُولَئِكِ إِذَا مَاتَ مِنْهُمُ الرَّجُلُ الصَّالِحُ بَنَوْا عَلَى قَبْرِهِ مَسْجِدًا، ثُمَّ صَوَّرُوا فِيهِ تِلْكَ الصُّورَةَ أُولَئِكِ شِرَارُ الخَلْقِ عِنْدَ اللَّهِ«.

Salgylanma:

• Ummu Habibe we Ummu Seleme, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň aýallary we biziň enelerimizdir.

1342

71-nji bap

1342

71-nji bap

Enes ibn Mälikden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Biz Resulullah sallallahu aleýhi wesellemiň gyzyny jaýlamaga gatnaşdyk. Resulullah sallallahu aleýhi wesellem şonda gabryň bir gyrasynda otyrdy. Men onuň gözlerinden ýaş akyp duranyny gördüm. Soňra Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Siziň içiňizde öten agşam aýalyna ýanaşmadyk adam barmy?” diýip sorady. Ebu Talha: “Men” diýdi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Gabyryň içine düş!” diýdi we ol gabryň içine düşüp ony jaýlady”.

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ سِنَانٍ، حَدَّثَنَا فُلَيْحُ بْنُ سُلَيْمَانَ، حَدَّثَنَا هِلاَلُ بْنُ عَلِيٍّ، عَنْ أَنَسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، قَالَ: شَهِدْنَا بِنْتَ رَسُولِ اللَّهِ ﷺ وَرَسُولُ اللَّهِ ﷺ جَالِسٌ عَلَى القَبْرِ، فَرَأَيْتُ عَيْنَيْهِ تَدْمَعَانِ، فَقَالَ: «هَلْ فِيكُمْ مِنْ أَحَدٍ لَمْ يُقَارِفِ اللَّيْلَةَ؟» فَقَالَ أَبُو طَلْحَةَ: أَنَا، قَالَ: «فَانْزِلْ فِي قَبْرِهَا»، فَنَزَلَ فِي قَبْرِهَا فَقَبَرَهَا، قَالَ ابْنُ مُبَارَكٍ: قَالَ فُلَيْحٌ: «أُرَاهُ يَعْنِي الذَّنْبَ»، قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ: ﴿لِيَقْتَرِفُوا﴾ [الأنعام: 113]: أَيْ لِيَكْتَسِبُوا.

Salgylanma:

• Ummu Kulsum – Osman ibn ‘Affanyň (Allah ondan razy bolsun) aýaly.

1343

72-nji bap

1343

72-nji bap

Jabir ibn Abdulladan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýdi: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Uhud söweşinde şehit bolanlaryň ikisini bir kepene dolardy. Soňra bolsa: “Bularyň haýsysy Kurany has köp bilerdi?” diýip sorardy. Haýsyny görkezseler gabyrda ilki şony goýardy we “Men Kyýamat gününde olara şaýat bolaryn” diýerdi. Olary ganlary bilen jaýlamagy emr etdi. Olar ýuwulmazdy, olara namaz hem okalmazdy.

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ، حَدَّثَنَا اللَّيْثُ، قَالَ: حَدَّثَنِي ابْنُ شِهَابٍ، عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ كَعْبِ بْنِ مَالِكٍ، عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا، قَالَ: كَانَ النَّبِيُّ ﷺ يَجْمَعُ بَيْنَ الرَّجُلَيْنِ مِنْ قَتْلَى أُحُدٍ فِي ثَوْبٍ وَاحِدٍ، ثُمَّ يَقُولُ: «أَيُّهُمْ أَكْثَرُ أَخْذًا لِلْقُرْآنِ»، فَإِذَا أُشِيرَ لَهُ إِلَى أَحَدِهِمَا قَدَّمَهُ فِي اللَّحْدِ، وَقَالَ: «أَنَا شَهِيدٌ عَلَى هَؤُلاَءِ يَوْمَ القِيَامَةِ»، وَأَمَرَ بِدَفْنِهِمْ فِي دِمَائِهِمْ، وَلَمْ يُغَسَّلُوا، وَلَمْ يُصَلَّ عَلَيْهِمْ.

1344

72-nji bap

1344

72-nji bap

‘Ukba ibn ‘Amyrdan rowaýat edilmegine görä, bir gün Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Uhud söweşinde wepat bolanlara jynaza namazyny okady, soňra münbere çykyp şeýle diýdi: “Elbetde, men, sizden öň giderin we siz barada şaýatlyk ederin. Allahdan ant içýärin, men şu wagt hem (Jennetdäki) howuzymy görüp duryn we maňa Ýer ýüzüniň hazynalarynyň açarlary (ýa-da Ýeriň açarlary) berildi. Wallahy, men siziň menden soň müşrik bolmagyňyzdan gorkmaýaryn, ýöne welin (dünýä maly üçin) öz araňyzda biri-biriňiz bilen bäsleşmegiňizden gorkýaryn!”.

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ، حَدَّثَنَا اللَّيْثُ، حَدَّثَنِي يَزِيدُ بْنُ أَبِي حَبِيبٍ، عَنْ أَبِي الخَيْرِ، عَنْ عُقْبَةَ بْنِ عَامِرٍ: أَنَّ النَّبِيَّ ﷺ خَرَجَ يَوْمًا، فَصَلَّى عَلَى أَهْلِ أُحُدٍ صَلاَتَهُ عَلَى المَيِّتِ، ثُمَّ انْصَرَفَ إِلَى المِنْبَرِ، فَقَالَ: «إِنِّي فَرَطٌ لَكُمْ، وَأَنَا شَهِيدٌ عَلَيْكُمْ، وَإِنِّي وَاللَّهِ لَأَنْظُرُ إِلَى حَوْضِي الآنَ، وَإِنِّي أُعْطِيتُ مَفَاتِيحَ خَزَائِنِ الأَرْضِ - أَوْ مَفَاتِيحَ الأَرْضِ - وَإِنِّي وَاللَّهِ مَا أَخَافُ عَلَيْكُمْ أَنْ تُشْرِكُوا بَعْدِي، وَلَكِنْ أَخَافُ عَلَيْكُمْ أَنْ تَنَافَسُوا فِيهَا«.

1345

73-nji bap

1345

73-nji bap

Jabir ibn Abdulladan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Uhud söweşinde şehit bolanlaryň ikisini bir gabyrda jaýlardy.

حَدَّثَنَا سَعِيدُ بْنُ سُلَيْمَانَ، حَدَّثَنَا اللَّيْثُ، حَدَّثَنَا ابْنُ شِهَابٍ، عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ كَعْبٍ، أَنَّ جَابِرَ بْنَ عَبْدِ اللَّهِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا أَخْبَرَهُ: «أَنَّ النَّبِيَّ ﷺ كَانَ يَجْمَعُ بَيْنَ الرَّجُلَيْنِ مِنْ قَتْلَى أُحُدٍ«.

1346

74-nji bap

1346

74-nji bap

Jabirden (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Uhud söweşinde şehit bolanlary “Ganlaryny ýuwman jaýlaň!” diýdi we olary ýuwdurmady.

حَدَّثَنَا أَبُو الوَلِيدِ، حَدَّثَنَا لَيْثٌ، عَنِ ابْنِ شِهَابٍ، عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ كَعْبِ بْنِ مَالِكٍ، عَنْ جَابِرٍ، قَالَ: قَالَ النَّبِيُّ ﷺ: «ادْفِنُوهُمْ فِي دِمَائِهِمْ» - يَعْنِي يَوْمَ أُحُدٍ - وَلَمْ يُغَسِّلْهُمْ.

Sahyh al Buhary yslam dininiň iň ygtybarly hadys ýygyndysydyr. Takmynan 7,275 hadysy öz içine alýan bu eser, Pygamberimiziň sünnetine esaslanyp, musulmanlaryň gündelik durmuşynda ýol görkezijidir.

Möhüm Baglanyşyklar

Sahih al bukhari programmasy

Bir basyş bilen uygulamany göçür we ruhy syýahata başla!