"‘Ykrimeden rowaýat edilmegine görä, Ibn Abbasdan (Allah olardan razy bolsyn) Tammatu‘ hajy hakynda soralanda, ol şeýle diýdi: “Weda‘ hajynda muhäjirler, ensarylar we Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň aýallary telbiýe edip, yhrama girdiler, biz hem telbiýe edip, yhrama girdik. Mekgä gelenimizde Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem bize: “Ýany bilen gurbanlyk mallaryny getirenlerden başgalaryňyz, haj etmek üçin eden niýetleriňizi umra niýetine öwüriň!” diýdi.
(Şondan soň) biz Käbäň daşyndan towaf edip, Safa-Merwänyň arasynda hem sa‘y edenimizden soň, (yhramdan çykyp) aýallarymyzyň ýanyna ýanaşdyk we adaty egin-eşiklerimizi geýdik.
Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýdi: “Kim öz ýany bilen gurbanlyk malyny getiren bolsa, şol mallar tä, öz barmaly ýerlerine barýançalar (ýagny, gurbanlyk güni Minada kesilýänçäler), ol adama yhramly adamlara haram edilen zatlaryň hiç biri halal däldir” diýdi.
Soňra ol terwiýe güni öýleden soň, bize hajy berjaý etmek üçin yhrama girmegi emr etdi.
Haçanda, biz hajyň ähli dessurlaryny ýerine ýetirenimizden soň, gelip Käbäniň daşyndan towaf etdik, Safa-Merwänyň arasynda hem sa‘y etdik, şeýdip biz hajymyzy bitirdik, diňe gurbanlyk beräýmek galdy.
Allah Tagalanyň aýdyşy ýaly: “...özüne ýeňil bolan gurbanlyk çalmagy (wajypdyr). Emma kim (gurbanlyk malyny) tapmasa, haj (döwründe) üç gün, (öýe) gaýdyp geleniňizden soň hem ýedi gün oraza tutmalydyr”. {Bakara:196} (Ýagny, öz ýurdyňyza gaýdyp barandan soň, diýdigidir). Bir goýun gurbanlyk etmek üçin ýeterlikdir. Şeýlelik bilen, olar iki sany dessury, haj bilen umrany bir ýylda ikisini birden etdiler.
Muny (ýagny, haj bilen umrany bile etmegi) Allah Tagala öz Kitabynda-da aýtdy we Onuň Pygamberi sallallahu aleýhi wesellem hem ony (şerigatyň) bir kanuny edip goýdy. Mekgäniň ýaşaýjylaryndan başga ähli adamlara ony etmeklige rugsat berdi.
Allah şeýle diýdi: “Bu (umra) maşgalasy Mesjidi-Haramda (Mekgede) ýaşamaýanlar üçindir” {Bakara:196}.
Allah Tagalanyň Kitabyndaky aýdan haj aýlary; Şewwal, Zul-ka‘da we Zul-hijje aýlaryndan ybaratdyr. Şu aýlarda Tammatu‘ hajyny eden adama, hökman bir maly gurbanlyk etmek ýa-da agyz beklemek wajypdyr.
“Rafas” (är-aýal gatnaşyk manysyndadyr). “Fusuk” günäleri aňladýar. “Jidäl” bolsa, dawa-jedeli aňladýar."
