Ibn Omardan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem “Ahzab” söweşinden gaýdyp geleninden soň, bize ýüzlenip: “Hiç kim Benu Kureýze tiresiniň mekanyna barýança, ikindi namazyny okamasyn! ” diýdi. Ikindi namazynyň wagty girende käbirleri heniz ýolda-dy. Sahabalaryň käbirleri: “Biz ol ýere barýançak namaz okamarys” diýseler, käbirleri-de: “Ýok, biz (bu ýerde) okarys. Bizden islenilen zat bu diýeniňiz däldir!” diýdiler. Soňra bu işi Pygamberimiz sallallahu aleýhi weselleme habar berdiler. Ol munuň üçin olaryň hiç birine gaharlanmady”.
“• Benu Kureýze ýehudylaryň bir tiresi.
• Ýagny Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Benu Kureýze tiresiniň dönüklik edenlikleri üçin olaryň üstüne çozuş etdi.
”
"Enes ibn Mälikden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem ertir namazyny (Haýbaryň golaýynda) ala garaňkylykda okady, soňra atyna münüp: “Allahu Akbär! Haýbar harap boldy! “Haçanda biz bir kowumyň üstünden düşenimizde, duýduryş berlenleriň säherleri nähili erbet bolar!” diýdi.
Haýbaryň halky daşaryk çykyp, köçelerde ylgaşyp: “Muhammed, we onuň goşuny!” diýip gygyryşdylar. Resulullah sallallahu aleýhi wesellem olary ýeňip üstün çykdy, (garşysyna) söweş edýänleri öldürdi we galan zürýatlaryny bolsa, ýesir aldy.
Safiýýa (binti Huýeý) ilki Dihýatul-Kelbiniň paýyna düşdi. Soňra ony Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem alyp, oňa öýlendi we onuň mähriniň (ýagny galyňynyň) ýerine, ony (gyrnaklykdan) azat etdi.
Abdulazyz Säbite ýüzlenip: “Eý, Ebu Muhammed, sen Enes ibn Mälikden oňa mähr hökmünde näme berlendigini soradyňmy?” diýip soranda, ol: “Onuň mähri, onuň özi (ýagny azatlygy) boldy diýip, ýylgyryp jogap berdi”.
"
“• Haýbar – şol wagt Medinede ýehudylaryň (ýewreýleriň) ýaşaýan ýerleri
• Soffät süresi – 177.
• Safiýýa bint Huýeý (Allah ondan razy bolsun) – Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň aýaly, biziň hem enemizdir.
• Meşhur sahaba.
• Mähr – galyň
”
"Abdulla ibn Omardan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Bir gezek Omar ibn Hattab bazarda satylyp duran galyň ýüpekden (dokalan) bir dony alyp, ony Allahyň Resuly sallallahu aleýhi wesellemiň ýanyna getirdi we oňa: “Eý, Allahyň Resuly, baýramçylyklarda we ilçiler gelende geýiner ýaly şu dony satyn alaý!” diýdi. Allahyň Resuly sallallahu aleýhi wesellem: “Bu ahyretden nesibesi bolmadyk adamyň geýýän eşigidir!” diýdi.
Birnäçe wagt geçenden soň, Allahyň Resuly sallallahu aleýhi wesellem oňa ýüpekden dokalan bir don iberdi. Omar bu don alyp, Allahyň Resulynyň ýanyna geldi we Oňa: “Eý, Allahyň Resuly! Siz maňa: “Bu dony diňe ahyretden nesibi ýok adam geýer!” diýipdiňiz, indem, özüňiz maňa şol dony iberipsiňiz?” diýdi. Allahyň Resuly sallallahu aleýhi wesellem oňa: “Ony satarsyň ýa-da bir gerekli ýeriňe ulanarsyň!” diýdi.
"
Aişadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “(Baýram günleriniň birinde) Allahyň Resuly sallallahu aleýhi wesellem meniň ýanyma geldi. Şol wagt meniň ýanymda dep çalyp Bu’as (söweşleri) hakynda aýdym aýdyp, hiňlenip oturan iki sany gyz bardy. Allahyň Resuly düşegine gyşaryp, aňrysyna bakdy. Şol wagt Ebu Bekr içerik girdi. Ol maňa azgyrylyp: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň huzurynda, bu şeýtan mizmäry näme?!” diýdi. Allahyň Resuly sallallahu aleýhi wesellem oňa tarap öwrülip: “Olara degme!” diýdi. Kakamyň ünsi başga zada sowlandan soň, gyzlara bir yşarat etdim, olar hem çykyp gitdiler”.
“• Bu’ase – Medinäniň iň uly taýpalary Ews we Hazrajyň uly bir söweş eden ýerleriniň ady.
• Mizmär – üflenip çalynýan her bir saz guraly. Şeýle hem owadan ses bilen aýdym aýtmaklyga hem aýdylýar.
”
Ýene-de Aişadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Ýene baýram günleriniň birinde, habaşiler galkanlary we naýzalary bilen oýun oýnaýardylar. Ýa meniň özüm Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemden rugsat soradym ýa-da Onuň özi menden: “Seredesiň gelýärmi?” diýip sorady. Men “Hawa” diýdim. Ol meni arka tarapynda ýaňagym ýaňagyna degäýjek derejedäki ýakynlykda aýak üstünde durzup, habeşilere-de: “Dowam ediň, eý, Benu Arfide ogullary!” diýdi. Olary synlap ýadanymdan soňra, Ol maňa: “Ýeterlik boldumy?” diýip sorady. Men “Hawa” diýdim. Ol: “Onuň ýaly bolsa, gidiber!” diýdi”.
El-Baradan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Men bir gezek Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň hutba okap durka şeýle diýenini eşitdim: “Bu gün ilkinji etmeli işimiz namaz okamakdyr. Ondan soňra öýlerimize gaýdyp, gurban keseris. Kim şeýle etse, sünnetimize laýyk iş etdigi bolar”.
Aişadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Bir gezek Ebu Bekr meniň ýanyma geldi. Şol wagt meniň ýanymda Ensarylardan iki sany gyz bardy. Olar Bu’as söweşinde Ensarylaryň biri-birlerine aýdýan sözlerini, aýdym edip, hiňlenip durdylar, aslynda olar aýdymçy hem däldiler. Ebu Bekr: “Resulullah sallallahu aleýhi wesellemiň öýünde bu şeýtan mizmarlary näme işleýär?” diýip gygyrdy. Şol gün baýram günleriniň biridi. Resulullah sallallahu aleýhi wesellem: “Eý, Ebu Bekr, her kowumyň öz baýramy bardyr we bu-da biziň baýramymyzdyr!” diýdi”.
"Enes bn Mälikden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Resulullah sallallahu aleýhi wesellem Remezan baýramy gününde birnäçe hurma iýmezden, baýram namazyna çykmazdy”.
Enes ibn Mäligiň (Allah ondan razy bolsun) başga bir rowaýatynda: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň hurmalary täk edip iýendigi” aýdylýar”.
"
Enes bn Mälikden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Baýram namazyndan öň gurbanlygyny kesen adam, gaýtadan gurbanlyk etsin!” diýdi. Şol wagt bir adam ýerinden turup: “Bu gün, et iýmek islenýän bir günüdir” diýip, goňşularynyň (garyplygyny, mätäçligini) agzap geçdi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem ony tassyk eden ýaly boldy. Soňra ol adam: “Meniň (heniz bir ýaşamadyk) çebişim bar. Men ony iki sany goýunyň etinden hem has gowy görýän” diýdi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem oňa (şol çebişi gurbanlyk etmäge) rugsat berdi. (Ýöne) men bu rugsadyň ondan başgalaryna-da degişlidigini ýa-da ýokdugyny bilmeýärin” diýdi.
"Bara ibn ‘Azybdan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Gurban baýramy güni, baýram namazyndan soň bize hutba okap şeýle diýdi: “Kimde kim biziň bu namazymyzy okap, ondan soňra biziň gurbanlygymyzy kesse, onda ol (gurbanlygyň sünnetine laýyk) iş etdigi bolar. Kimde-kim gurbanlygyny namazdan öň kesse, namazdan öň kesileni üçin gurbanlygyň ýerine geçmez (we ol gurbanlyk sogabyny gazanyp bilmez)”.
(Muny eşidip) Bara ibn ‘Azybyň daýysy Ebu Burda ibn Niýar: “Ýa Resulallah, men gurbanlyk etjek goýunymy namazdan öň kesdim. Men bu günüň iýilip-içilýän gündigini bildim-de, meniň goýunymyň öýümde damagy çalynan ilkinji goýun bolmagyny isledim. Şol sebäpli hem goýunymyň damagyny çalyp, namaza gelmezimden ozal onuň etinden ertirlik naharyny edindim” diýdi.
Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem oňa: “Seniň bu goýunyň diňe et üçin öldürilen goýundyr” diýdi. Soňra Ebu Burda: “Ýa Resulallah, onuň ýaly bolsa, biziň heniz ýaşyny doldurmadyk bir urkaçy çebişimiz bar. Ol meniň gözüme iki goýundan hem has gowy bolup görünýär. Onuň damagyny çalsam, meniň gurbanlygymyň ýerini tutup bilermi?” diýip sorady. Ol: “Hawa, bolar. Ýöne bu senden soňra hiç kimiň gurbanlygynyň ornuny tutup bilmez!” diýdi”.
"
