926

29-nji bap

926

29-nji bap

El-Miswar ibn Mahramadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Men bir gezek Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň ýerinden turup, “Kelimeý-şehadaty” getirenden soň (ýagny, Eşhedu enlä ilähä illallhu we eşhedu enne Muhammadän resulullah diýenden soň), “Emma ba’du” diýenini eşitdim”.

حَدَّثَنَا أَبُو اليَمَانِ، قَالَ: أَخْبَرَنَا شُعَيْبٌ، عَنِ الزُّهْرِيِّ، قَالَ: حَدَّثَنِي عَلِيُّ بْنُ حُسَيْنٍ، عَنِ المِسْوَرِ بْنِ مَخْرَمَةَ، قَالَ: قَامَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ، فَسَمِعْتُهُ حِينَ تَشَهَّدَ يَقُولُ: «أَمَّا بَعْدُ» تَابَعَهُ الزُّبَيْدِيُّ، عَنِ الزُّهْرِيِّ.

927

29-nji bap

927

29-nji bap

Ibn Abbasdan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Bir gün Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem omuzlaryna atynan uly bir ýapynjasyna bürenip we başyny boz bir sargy bilen sarap münbere çykdy. Bu Onuň hutba aýtmak üçin münberde iň soňky oturyşy boldy. Ol Allaha hamdu-senalar aýdandan soň: “Adamlar, meniň ýanyma, golaýrak geliň!” diýdi. Sahabalar Onuň daşyna üýşdiler. Soňra Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem “Emma ba’du” diýip, söze başlady: “Bilip goýuň, bu Ensarylaryň jemagaty gün-günden azalyp, başga adamlar köpeler. Şonuň üçin hem Muhammed sallallahu aleýhi wesellemiň ymmatyndan kimde kim haýsydyr bir zadyň üstünden garap hem bir kişä zerer ýa-da peýda berip biljek güýje eýe bolsa, goý, olaryň (Ensarylaryň) gowulyk edenleriniň gowulygyny alsyn, erbetlik edenleriniň bolsa, erbetligini bagyşlasyn!”.

حَدَّثَنَا إِسْمَاعِيلُ بْنُ أَبَانَ، قَالَ: حَدَّثَنَا ابْنُ الغَسِيلِ، قَالَ: حَدَّثَنَا عِكْرِمَةُ، عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا، قَالَ: صَعِدَ النَّبِيُّ ﷺ المِنْبَرَ، وَكَانَ آخِرَ مَجْلِسٍ جَلَسَهُ مُتَعَطِّفًا مِلْحَفَةً عَلَى مَنْكِبَيْهِ، قَدْ عَصَبَ رَأْسَهُ بِعِصَابَةٍ دَسِمَةٍ، فَحَمِدَ اللَّهَ وَأَثْنَى عَلَيْهِ، ثُمَّ قَالَ: «أَيُّهَا النَّاسُ إِلَيَّ»، فَثَابُوا إِلَيْهِ، ثُمَّ قَالَ: «أَمَّا بَعْدُ، فَإِنَّ هَذَا الحَيَّ مِنَ الأَنْصَارِ، يَقِلُّونَ وَيَكْثُرُ النَّاسُ، فَمَنْ وَلِيَ شَيْئًا مِنْ أُمَّةِ مُحَمَّدٍ ﷺ، فَاسْتَطَاعَ أَنْ يَضُرَّ فِيهِ أَحَدًا أَوْ يَنْفَعَ فِيهِ أَحَدًا، فَلْيَقْبَلْ مِنْ مُحْسِنِهِمْ وَيَتَجَاوَزْ عَنْ مُسِيِّهِمْ »

928

30-nji bap

928

30-nji bap

Abulla ibn Omardan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem iki hutba okardy we aralarynda-da oturardy”.

حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ، قَالَ: حَدَّثَنَا بِشْرُ بْنُ المُفَضَّلِ، قَالَ: حَدَّثَنَا عُبَيْدُ اللَّهِ بْنُ عُمَرَ، عَنْ نَافِعٍ، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُمَرَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا، قَالَ: «كَانَ النَّبِيُّ ﷺ يَخْطُبُ خُطْبَتَيْنِ يَقْعُدُ بَيْنَهُمَا.»

929

31-nji bap

929

31-nji bap

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir: “Juma güni perişdeler mesjidiň gapysynda durup, (tertip boýunça mesjide gelýän adamlary) birin-birin ýazarlar: Has ir gelen adam bir düýe gurban eden ýalydyr. Ondan soňky bir sygyr gurban eden ýaly, soň göç, soň towuk, soň bolsa, ýumurtga (sadaka) beren adam ýalydyr. Haçanda ymam (hutba okamaga) çykanda, perişdeler kitaplaryny ýygnap, zikri (ýagny hutba) diňlemäge durarlar”.

حَدَّثَنَا آدَمُ، قَالَ: حَدَّثَنَا ابْنُ أَبِي ذِئْبٍ، عَنِ الزُّهْرِيِّ، عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ الأَغَرِّ، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ، قَالَ: قَالَ النَّبِيُّ ﷺ: «إِذَا كَانَ يَوْمُ الجُمُعَةِ وَقَفَتِ المَلاَئِكَةُ عَلَى بَابِ المَسْجِدِ يَكْتُبُونَ الأَوَّلَ فَالأَوَّلَ، وَمَثَلُ المُهَجِّرِ كَمَثَلِ الَّذِي يُهْدِي بَدَنَةً، ثُمَّ كَالَّذِي يُهْدِي بَقَرَةً، ثُمَّ كَبْشًا، ثُمَّ دَجَاجَةً، ثُمَّ بَيْضَةً، فَإِذَا خَرَجَ الإِمَامُ طَوَوْا صُحُفَهُمْ، وَيَسْتَمِعُونَ الذِّكْرَ.»

930

32-nji bap

930

32-nji bap

Jäbir ibn Abdulladan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Juma güni hutba okap durka, biri mesjide geldi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem ondan: “Pylany, sen namaz okadyňmy?” diýip sorady. Ol hem: “Ýok” diýdi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Turda, iki rekagat namaz oka!” diýdi”.

حَدَّثَنَا أَبُو النُّعْمَانِ، قَالَ: حَدَّثَنَا حَمَّادُ بْنُ زَيْدٍ، عَنْ عَمْرِو بْنِ دِينَارٍ، عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ، قَالَ: جَاءَ رَجُلٌ وَالنَّبِيُّ ﷺ يَخْطُبُ النَّاسَ يَوْمَ الجُمُعَةِ، فَقَالَ: «أَصَلَّيْتَ يَا فُلاَنُ؟» قَالَ: لاَ، قَالَ: «قُمْ فَارْكَعْ رَكْعَتَيْنِ.»

931

33-nji bap

931

33-nji bap

Jäbir ibn Abdulladan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Juma güni hutba okap durka, bir adam mesjide girdi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem oňa: “Sen namaz okadyňmy?” diýdi. Ol hem: “Ýok” diýdi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Turda, iki rekagat namaz oka!” diýdi”.

حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ، قَالَ: حَدَّثَنَا سُفْيَانُ، عَنْ عَمْرٍو، سَمِعَ جَابِرًا، قَالَ: دَخَلَ رَجُلٌ يَوْمَ الجُمُعَةِ وَالنَّبِيُّ ﷺ يَخْطُبُ، فَقَالَ: «أَصَلَّيْتَ؟» قَالَ: لاَ، قَالَ: «قُمْ فَصَلِّ رَكْعَتَيْنِ.»

932

34-nji bap

932

34-nji bap

Enesden (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Bir gezek Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Juma güni hutba okap durka, bir adam ýerinden turup: “Eý, Allahyň Resuly! At sürüleri heläk boldy, dowar sürüleri heläk boldy! Allahdan ýagyş ýagdyrmagy üçin bir doga edip beräý!” diýdi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem hem ellerini ýokary galdyryp, doga etdi”.

حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ، قَالَ: حَدَّثَنَا حَمَّادُ بْنُ زَيْدٍ، عَنْ عَبْدِ العَزِيزِ بْنِ صُهَيْبٍ، عَنْ أَنَسٍ، وَعَنْ يُونُسَ، عَنْ ثَابِتٍ، عَنْ أَنَسٍ، قَالَ: بَيْنَمَا النَّبِيُّ ﷺ يَخْطُبُ يَوْمَ الجُمُعَةِ، إِذْ قَامَ رَجُلٌ، فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ: هَلَكَ الكُرَاعُ، وَهَلَكَ الشَّاءُ، فَادْعُ اللَّهَ أَنْ يَسْقِيَنَا، فَمَدَّ يَدَيْهِ وَدَعَا.

933

35-nji bap

933

35-nji bap

Enes ibn Mälikden (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň döwründe bir ýyl adamlar guraklyga duçar boldular. Juma günleriniň birinde Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem hutba okap durka, çarwa araplaryň biri ýerinden turup: “Eý, Allahyň Resuly! Mallar heläk boldy, bala-çagalar hem aç galdy. Biziň üçin Allahdan bir doga edip ber!” diýdi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem ellerini ýokary galdyrdy. Şol wagt asmanda ýekeje bulut hem ýokdy. Janym elinde bolan Allahdan ant içýärin, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem entek ellerini aşak düşürmäkä asmanda daglar ýaly bulutlar peýda bolup gök ýüzüni tutdy. Soňra heniz münberinden düşmänkä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň sakgalyndan ýagyş damjalarynyň togalanyp damyp duruşyny gördüm . Şol gün (uzakly gün), ertesi güni, birigüni, ondan soňky güni, tä, indiki Juma gününe çenli ýagyş dynman ýagyp durdy. Indiki jumada ýene şol öňki çarwa arap ýa-da başga biri ýerinden turup: “Eý, Allahyň Resuly! Öýler ýykyldy, ähli zatlarymyz suwyň aşagynda galdy. Biziň üçin Allahdan bir doga edip ber!” diýdi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem ýene ellerini ýokary galdyryp: “Allahym! Üstümize däl-de, töweregimize ýagdyr!” diýip doga etdi. Şondan soň, Ol eli bilen haýsy tarapdaky buluda yşarat etse, şol ýer açylardy we şeýlelikde, Medine töweregi ýapyk, üsti açyk bir meýdan ýaly bolup durdy. Kanat jülgesi bir aýlap dynman suwdan dolup akdy. Daş töwerekden gelen her bir adam, şol güýçi ýagyşyň gürrüňini ederdiler”.

حَدَّثَنَا إِبْرَاهِيمُ بْنُ المُنْذِرِ، قَالَ: حَدَّثَنَا الوَلِيدُ بْنُ مُسْلِمٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو عَمْرٍو الأَوْزَاعِيُّ، قَالَ: حَدَّثَنِي إِسْحَاقُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِي طَلْحَةَ، عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ، قَالَ: أَصَابَتِ النَّاسَ سَنَةٌ عَلَى عَهْدِ النَّبِيِّ ﷺ، فَبَيْنَا النَّبِيُّ ﷺ يَخْطُبُ فِي يَوْمِ جُمُعَةٍ قَامَ أَعْرَابِيٌّ، فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ: هَلَكَ المَالُ وَجَاعَ العِيَالُ، فَادْعُ اللَّهَ لَنَا، فَرَفَعَ يَدَيْهِ وَمَا نَرَى فِي السَّمَاءِ قَزَعَةً، فَوَالَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ، مَا وَضَعَهَا حَتَّى ثَارَ السَّحَابُ أَمْثَالَ الجِبَالِ، ثُمَّ لَمْ يَنْزِلْ عَنْ مِنْبَرِهِ حَتَّى رَأَيْتُ المَطَرَ يَتَحَادَرُ عَلَى لِحْيَتِهِ ﷺ، فَمُطِرْنَا يَوْمَنَا ذَلِكَ، وَمِنَ الغَدِ وَبَعْدَ الغَدِ، وَالَّذِي يَلِيهِ، حَتَّى الجُمُعَةِ الأُخْرَى، وَقَامَ ذَلِكَ الأَعْرَابِيُّ - أَوْ قَالَ: غَيْرُهُ - فَقَالَ: يَا رَسُولَ اللَّهِ، تَهَدَّمَ البِنَاءُ وَغَرِقَ المَالُ، فَادْعُ اللَّهَ لَنَا، فَرَفَعَ يَدَيْهِ فَقَالَ: «اللَّهُمَّ حَوَالَيْنَا وَلاَ عَلَيْنَا» فَمَا يُشِيرُ بِيَدِهِ إِلَى نَاحِيَةٍ مِنَ السَّحَابِ إِلَّا انْفَرَجَتْ، وَصَارَتِ المَدِينَةُ مِثْلَ الجَوْبَةِ، وَسَالَ الوَادِي قَنَاةُ شَهْرًا، وَلَمْ يَجِئْ أَحَدٌ مِنْ نَاحِيَةٍ إِلَّا حَدَّثَ بِالْجَوْدِ.

Salgylanma:

• Ýagny ýagyş sakgalyny ezdi

934

36-nji bap

934

36-nji bap

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir: “Juma güni ymam hutba okap durka, ýanyňdaky ýoldaşyňa ýüzlenip, ýöne: “Diňle!” diýseň hem, laguw ýagny, ýerliksiz, boş iş bilen meşgullanan adam bolarsyň”.

حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ بُكَيْرٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا اللَّيْثُ، عَنْ عُقَيْلٍ، عَنِ ابْنِ شِهَابٍ، قَالَ: أَخْبَرَنِي سَعِيدُ بْنُ المُسَيِّبِ، أَنَّ أَبَا هُرَيْرَةَ، أَخْبَرَهُ: أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ قَالَ: إِذَا قُلْتَ لِصَاحِبِكَ يَوْمَ الجُمُعَةِ: أَنْصِتْ، وَالإِمَامُ يَخْطُبُ، فَقَدْ لَغَوْتَ.

Salgylanma:

• Ymam hutba okap durka gürlemek gadandyr, hat-da gowy niýet bilen aýdylan “Diňle!” diýmek ýaly söz hem laguw bolup biler. Alymlaryň aýtmagyna görä, laguw, juma namazynyň fazylatyny, sogabyny aýyryp biler.

935

37-nji bap

935

37-nji bap

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Bir gezek Allahyň Resuly sallallahu aleýhi wesellem Juma gününden söz açyp şeýle diýdi: “Şol günde belli bir sagat bardyr. Allahyň bir musulman guly namaz okap durka şol sagada gabat gelip, Allah Tagaladan bir zat dilese, Ol hökman onuň dilän zadyny berer”. Ol bu sagadyň gaty gysgadygyny görkezmek üçin, eli bilen yşarat edip görkezdi.”

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مَسْلَمَةَ، عَنْ مَالِكٍ، عَنْ أَبِي الزِّنَادِ، عَنِ الأَعْرَجِ، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ: أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ ذَكَرَ يَوْمَ الجُمُعَةِ، فَقَالَ: «فِيهِ سَاعَةٌ، لاَ يُوَافِقُهَا عَبْدٌ مُسْلِمٌ، وَهُوَ قَائِمٌ يُصَلِّي، يَسْأَلُ اللَّهَ تَعَالَى شَيْئًا، إِلَّا أَعْطَاهُ إِيَّاهُ» وَأَشَارَ بِيَدِهِ يُقَلِّلُهَا.

Salgylanma:

“• Bu ýerde sagat sözünden maksat az bir wagt bardyr diýmekdir. Edýän doga-dilegleriň şol sagada gabat gelse, hökman kabul bolýandyr. • Şol sagatda namazda bolmagyň şert däldir. Çünki namaza garaşyp oturan adam hem namazda ýaly hasap edilýändir. ”

Sahyh al Buhary yslam dininiň iň ygtybarly hadys ýygyndysydyr. Takmynan 7,275 hadysy öz içine alýan bu eser, Pygamberimiziň sünnetine esaslanyp, musulmanlaryň gündelik durmuşynda ýol görkezijidir.

Möhüm Baglanyşyklar

Sahih al bukhari programmasy

Bir basyş bilen uygulamany göçür we ruhy syýahata başla!