747

91-nji bap

747

91-nji bap

Bara (ibn ‘Azibyň Allah ondan razy bolsun) habar bermegine görä, olar Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem bilen namaz okan wagtlary, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem rukugdan başyny galdyrardy, sahabalar bolsa, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň tä, sejde edenini görýänçäler, egilmän kyýamda dik durardylar”.

حَدَّثَنَا حَجَّاجٌ، حَدَّثَنَا شُعْبَةُ، قَالَ: أَنْبَأَنَا أَبُو إِسْحَاقَ، قَالَ: سَمِعْتُ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ يَزِيدَ، يَخْطُبُ قَالَ: حَدَّثَنَا البَرَاءُ - وَكَانَ غَيْرَ كَذُوبٍ - أَنَّهُمْ كَانُوا «إِذَا صَلَّوْا مَعَ النَّبِيِّ ﷺ فَرَفَعَ رَأْسَهُ مِنَ الرُّكُوعِ قَامُوا قِيَامًا حَتَّى يَرَوْنَهُ قَدْ سَجَدَ «.

748

91-nji bap

748

91-nji bap

Abdulla ibn Abbasdan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň döwründe Gün tutuldy we Ol (Kusuf) namazyny okady. Sahabalar Oňa: “Ýa Resulallah! (Namaz) okap duran ýeriňden (bize görünmeýän) bir zada eliňi uzadanyňy gördük, soňra (bir zatdan gorkan ýaly bolup) yza çekileniňi gördük” diýdiler. Ol şeýle diýdi: “Maňa Jenneti görkezdiler, men hem ondan bir salkym aljak bolup elimi uzatdym. Eger alan bolsadym, siz ondan tä şu dünýä galýança iýip bilerdiňiz” diýdi.

حَدَّثَنَا إِسْمَاعِيلُ، قَالَ: حَدَّثَنِي مَالِكٌ، عَنْ زَيْدِ بْنِ أَسْلَمَ، عَنْ عَطَاءِ بْنِ يَسَارٍ، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا، قَالَ: خَسَفَتِ الشَّمْسُ عَلَى عَهْدِ رَسُولِ اللَّهِ ﷺ، فَصَلَّى، قَالُوا: يَا رَسُولَ اللَّهِ، رَأَيْنَاكَ تَنَاوَلْتَ شَيْئًا فِي مَقَامِكَ، ثُمَّ رَأَيْنَاكَ تَكَعْكَعْتَ، قَالَ: «إِنِّي أُرِيتُ الجَنَّةَ، فَتَنَاوَلْتُ مِنْهَا عُنْقُودًا، وَلَوْ أَخَذْتُهُ لَأَكَلْتُمْ مِنْهُ مَا بَقِيَتِ الدُّنْيَا «.

749

91-nji bap

749

91-nji bap

Enes ibn Mälikden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “(Bir gün) Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem biziň bilen namaz okady. Soňra münbere çykyp, eli bilen mesjidiň kybla tarapyny görkezip şeýle diýdi: “Ýaňyja siziň bilen namaz okap durkam, şu diwaryň kybla tarapynda, Jennet bilen dowzahy gördüm. Men şu günki ýaly haýyr we şer hiç haçan görmedim” diýip, üç gezek gaýtalady”.

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ سِنَانٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا فُلَيْحٌ، قَالَ: حَدَّثَنَا هِلاَلُ بْنُ عَلِيٍّ، عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ، قَالَ: صَلَّى لَنَا النَّبِيُّ ﷺ، ثُمَّ رَقِيَ المِنْبَرَ، فَأَشَارَ بِيَدَيْهِ قِبَلَ قِبْلَةِ المَسْجِدِ، ثُمَّ قَالَ: «لَقَدْ رَأَيْتُ الآنَ مُنْذُ صَلَّيْتُ لَكُمُ الصَّلاَةَ الجَنَّةَ وَالنَّارَ مُمَثَّلَتَيْنِ فِي قِبْلَةِ هَذَا الجِدَارِ، فَلَمْ أَرَ كَاليَوْمِ فِي الخَيْرِ وَالشَّرِّ» ثَلاَثًا.

750

92-nji bap

750

92-nji bap

Enesden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir: “Namaz okanlarynda gözlerini asmana dikýän adamlara näme bolýar?!”. Soňra bu hakda sözlerini hasam güýçlendirip: “Olar ýa beýle etmekden ýüz öwürsinler, ýa gözleri kör bolar” diýdi.

حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ، قَالَ: أَخْبَرَنَا يَحْيَى بْنُ سَعِيدٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا ابْنُ أَبِي عَرُوبَةَ، قَالَ: حَدَّثَنَا قَتَادَةُ، أَنَّ أَنَسَ بْنَ مَالِكٍ حَدَّثَهُمْ، قَالَ: قَالَ النَّبِيُّ ﷺ: «مَا بَالُ أَقْوَامٍ يَرْفَعُونَ أَبْصَارَهُمْ إِلَى السَّمَاءِ فِي صَلاَتِهِمْ»، فَاشْتَدَّ قَوْلُهُ فِي ذَلِكَ، حَتَّى قَالَ: «لَيَنْتَهُنَّ عَنْ ذَلِكَ أَوْ لَتُخْطَفَنَّ أَبْصَارُهُمْ

751

93-nji bap

751

93-nji bap

Aişadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Men Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemden namazda, başyňy saga, sola öwürmegiň hökümi hakynda soradym. Ol: “Bu guluň namazyndan şeýtanyň ogurlap, alyp gaçan bir zadydyr” diýdi”.

حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو الأَحْوَصِ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَشْعَثُ بْنُ سُلَيْمٍ، عَنْ أَبِيهِ، عَنْ مَسْرُوقٍ، عَنْ عَائِشَةَ، قَالَتْ: سَأَلْتُ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ عَنِ الِالْتِفَاتِ فِي الصَّلاَةِ؟ فَقَالَ: «هُوَ اخْتِلاَسٌ يَخْتَلِسُهُ الشَّيْطَانُ مِنْ صَلاَةِ العَبْدِ «.

752

93-nji bap

752

93-nji bap

Aişadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Bir gezek Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem nagyşlar bilen bezelen bir hamisada (eşikde) namaz okady. Namaz okap bolandan soňra: “Munuň nagyşlary Meniň ünsümi sowdy. Muny Ebu Jahma eltip beriň-de, deregine onuň /Anbijaniýa/ eşiklerinden birini getirip beriň” diýdi.

حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ، قَالَ: حَدَّثَنَا سُفْيَانُ، عَنِ الزُّهْرِيِّ، عَنْ عُرْوَةَ، عَنْ عَائِشَةَ: أَنَّ النَّبِيَّ ﷺ صَلَّى فِي خَمِيصَةٍ لَهَا أَعْلاَمٌ، فَقَالَ: «شَغَلَتْنِي أَعْلاَمُ هَذِهِ اذْهَبُوا بِهَا إِلَى أَبِي جَهْمٍ وَأْتُونِي بِأَنْبِجَانِيَّةٍ «.

Salgylanma:

• Hamisa – nagyşlar bilen bezelen gymmat baha eşik, ýapynja, don • Ebu Jahm ‘Ubeýdulla ibn Huzeýfe – şu eşigi sowgat beren, meşhur sahaba. • Anbijaniýa – galyň ýüňden dokalan, hiç hili nagyşlary we bezegi bolmadyk eşik

753

94-nji bap

753

94-nji bap

Ibn Omardan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “(Bir gün) Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem adamlaryň öňünde namaz okap durka, mesjidiň kybla tarapynda tüýkülik gördi we ony (eli bilen) gazap aýyrdy. Soňra namaz okap bolandan soň şeýle diýdi: “Elbetde, siziň birňizi namaza duran wagty, Allah Tagala onuň öňündedir. Şonuň üçin hem hiç kim namaz okap durka, öň tarapyna tüýkürmesin”.

حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ بْنُ سَعِيدٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا لَيْثٌ، عَنْ نَافِعٍ، عَنِ ابْنِ عُمَرَ: أَنَّهُ قَالَ: رَأَى النَّبِيُّ ﷺ نُخَامَةً فِي قِبْلَةِ المَسْجِدِ وَهُوَ يُصَلِّي بَيْنَ يَدَيِ النَّاسِ، فَحَتَّهَا، ثُمَّ قَالَ حِينَ انْصَرَفَ: «إِنَّ أَحَدَكُمْ إِذَا كَانَ فِي الصَّلاَةِ فَإِنَّ اللَّهَ قِبَلَ وَجْهِهِ، فَلاَ يَتَنَخَّمَنَّ أَحَدٌ قِبَلَ وَجْهِهِ فِي الصَّلاَةِ» رَوَاهُ مُوسَى بْنُ عُقْبَةَ، وَابْنُ أَبِي رَوَّادٍ، عَنْ نَافِعٍ.

754

94-nji bap

754

94-nji bap

Enes ibn Mälikden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “(Bir gezek) musulmanlar ertir namazyny okap durkalar, birden Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň Aişanyň hüjresiniň tutusyny açyp, olara seredip duranyny gördüler. Allahyň Resuly sallallahu aleýhi wesellem olaryň sap-sap bolup duruşlaryny görüp ýylgyryp, güldi. Ebu Bekr (Allah ondan razy bolsun) Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem namaz okamak üçin çykjakdyr öýdüp, hatarda durmak üçin yz-yza süýşüp başlady. Musulmanlar (begençlerinden ýaňa) tas namazymyzy bozupdylar. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem olara namazlaryňyzy tamamlaň diýip, yşarat edip, tutyny aşak goýberdi. Ine, şol günüň ahyrynda hem Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň aradan çykdy”.

حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ بُكَيْرٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا لَيْثُ بْنُ سَعْدٍ، عَنْ عُقَيْلٍ، عَنِ ابْنِ شِهَابٍ، قَالَ: أَخْبَرَنِي أَنَسُ بْنُ مَالِكٍ، قَالَ: بَيْنَمَا المُسْلِمُونَ فِي صَلاَةِ الفَجْرِ لَمْ يَفْجَأْهُمْ إِلَّا رَسُولُ اللَّهِ ﷺ كَشَفَ سِتْرَ حُجْرَةِ عَائِشَةَ، فَنَظَرَ إِلَيْهِمْ وَهُمْ صُفُوفٌ، فَتَبَسَّمَ يَضْحَكُ، وَنَكَصَ أَبُو بَكْرٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ عَلَى عَقِبَيْهِ لِيَصِلَ لَهُ الصَّفَّ، فَظَنَّ أَنَّهُ يُرِيدُ الخُرُوجَ وَهَمَّ المُسْلِمُونَ أَنْ يَفْتَتِنُوا فِي صَلاَتِهِمْ، فَأَشَارَ إِلَيْهِمْ أَتِمُّوا صَلاَتَكُمْ، فَأَرْخَى السِّتْرَ وَتُوُفِّيَ مِنْ آخِرِ ذَلِكَ اليَوْمِ .

755

95-nji bap

755

95-nji bap

"Jäbir ibn Semuradan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Kufa şäheriniň ýaşaýjylarynyň käbirleri Omaryň (Allah ondan razy bolsun) ýanynda Sa’d ibn Ebu Wakkasy ýamanladylar. Omar ony işinden aýyryp, onuň ýerine Ammar ibn Ýasiri olara hökümdar edip belledi. Kufalylar Sa’dy ýamanlamak ýamanlap, hatda onuň namaz okamagy hem bilmeýändigini aýtdylar. Omar onuň yzyndan adam ýollap çagyrtdy-da: “Eý, Ebu Ishak! Bu adamlar seniň hatda, namazy hem bolmalysy ýaly dogry okap bilmeýändigiňi tassyklaýarlar? diýip sorady. Ebu Ishak : “Allahdan ant içýärin, men olara edil Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň namaz okaýşy ýaly namaz okadym, hiç bir zady kemeltmedim. Ýassy namazyny okan mahalym, ilkinji iki rekagatyny uzagrak okardym, soňky iki rekagatyny bolsa, ýeňilräk okardym” diýdi. Omar “Eý, Ebu Ishak, sen hakda edýän çakymyz hem şeýledi!” diýdi. Soňra bu meseläni anyklamak üçin bir (ýa-da birnäçe adamy) onuň bilen birlikde Kufa şäherine ýollady. Olar Kufanyň ýaşaýjylaryndan Sa’d barada sorap çykdylar. Soralmadyk ýekeje mesjid hem galmady. Olaryň hemmesi hem ol hakda diňe gowy sözleri aýtdylar. Iň soňunda olar “Benu Abs” tiresine degişli bir mesjidine girdiler. Şol ýerde Ebu Sa’de künýesi bilen tanalýan, Usama ibn Katada diýilýän biri ýerinden turup şeýle diýdi: “Bizden ant içirip soradyň dämi, indi, men aýdyp bereýin. Sa’d esgerleriň başyny çekip, söweşe gitmeýär. Pul paýlanda-da deň paýlamaýar. Höküm çykaranda-da adalatlylyk etmeýär” diýdi. (Muny eşidip, Sa’d ol adama: “Sen men hakda şu sözleri aýtdyň), menem Allahyň adyndan ant içip, sen hakda üç sany doga etjek, diňle: “Allahym! Seniň şu guluň ýalançy bolsa, ýerinden turup, şu sözlerini gowy görünmek we şöhrat gazanmak üçin aýdan bolsa, onda onuň ömrüni uzak et, garyplygyny artdyr we pitnelere duçar et!” diýipdir. Soň-soňlar ol adamdan hal-ýagdaýyny soranlarynda: “Men bir garrap, sandan galan, pitnä duçar bolan betbagt gojadyryn. Sa’dyň eden dogasy meni tutdy” diýer eken. Bu hadysy Jabir ibn Semureden rowaýat eden, Abdulmälik ibn ‘Umaýre şeýle diýýär: “Soň-soňlar ony men hem görüp galdym. Garramakdan ýaňa gaşlary gözleriniň üstüni örtüp duran halynda, öňünden çykan hyzmatçy gyzlara lak atýardy”. "

حَدَّثَنَا مُوسَى، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو عَوَانَةَ، قَالَ: حَدَّثَنَا عَبْدُ المَلِكِ بْنُ عُمَيْرٍ، عَنْ جَابِرِ بْنِ سَمُرَةَ، قَالَ: شَكَا أَهْلُ الكُوفَةِ سَعْدًا إِلَى عُمَرَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، فَعَزَلَهُ، وَاسْتَعْمَلَ عَلَيْهِمْ عَمَّارًا، فَشَكَوْا حَتَّى ذَكَرُوا أَنَّهُ لاَ يُحْسِنُ يُصَلِّي، فَأَرْسَلَ إِلَيْهِ، فَقَالَ: يَا أَبَا إِسْحَاقَ إِنَّ هَؤُلاَءِ يَزْعُمُونَ أَنَّكَ لاَ تُحْسِنُ تُصَلِّي، قَالَ أَبُو إِسْحَاقَ: أَمَّا أَنَا وَاللَّهِ «فَإِنِّي كُنْتُ أُصَلِّي بِهِمْ صَلاَةَ رَسُولِ اللَّهِ ﷺ مَا أَخْرِمُ عَنْهَا، أُصَلِّي صَلاَةَ العِشَاءِ، فَأَرْكُدُ فِي الأُولَيَيْنِ وَأُخِفُّ فِي الأُخْرَيَيْنِ»، قَالَ: ذَاكَ الظَّنُّ بِكَ يَا أَبَا إِسْحَاقَ، فَأَرْسَلَ مَعَهُ رَجُلًا أَوْ رِجَالًا إِلَى الكُوفَةِ، فَسَأَلَ عَنْهُ أَهْلَ الكُوفَةِ وَلَمْ يَدَعْ مَسْجِدًا إِلَّا سَأَلَ عَنْهُ، وَيُثْنُونَ مَعْرُوفًا، حَتَّى دَخَلَ مَسْجِدًا لِبَنِي عَبْسٍ، فَقَامَ رَجُلٌ مِنْهُمْ يُقَالُ لَهُ أُسَامَةُ بْنُ قَتَادَةَ يُكْنَى أَبَا سَعْدَةَ قَالَ: أَمَّا إِذْ نَشَدْتَنَا فَإِنَّ سَعْدًا كَانَ لاَ يَسِيرُ بِالسَّرِيَّةِ، وَلاَ يَقْسِمُ بِالسَّوِيَّةِ، وَلاَ يَعْدِلُ فِي القَضِيَّةِ، قَالَ سَعْدٌ: أَمَا وَاللَّهِ لَأَدْعُوَنَّ بِثَلاَثٍ: اللَّهُمَّ إِنْ كَانَ عَبْدُكَ هَذَا كَاذِبًا، قَامَ رِيَاءً وَسُمْعَةً، فَأَطِلْ عُمْرَهُ، وَأَطِلْ فَقْرَهُ، وَعَرِّضْهُ بِالفِتَنِ، وَكَانَ بَعْدُ إِذَا سُئِلَ يَقُولُ: شَيْخٌ كَبِيرٌ مَفْتُونٌ، أَصَابَتْنِي دَعْوَةُ سَعْدٍ، قَالَ عَبْدُ المَلِكِ: فَأَنَا رَأَيْتُهُ بَعْدُ، قَدْ سَقَطَ حَاجِبَاهُ عَلَى عَيْنَيْهِ مِنَ الكِبَرِ، وَإِنَّهُ لَيَتَعَرَّضُ لِلْجَوَارِي فِي الطُّرُقِ يَغْمِزُهُنَّ.

Salgylanma:

• Ebu Ishak, Sa’d ibn Ebu Wakkasyň kunýesidir (lakamydyr). Ol meşhur sahabalaryň biri bolup, şol bir wagtyň özünde on sany Jennet bilen buşlanan sahabalaryň biridir, Allah ondan razy bolsun.

756

95-nji bap

756

95-nji bap

‘Ubadata ibn As-Somitden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir: “Fatihatul-Kitaby” (ýagny Elhemi) okamadygyň namazy ýokdur”.

حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ، قَالَ: حَدَّثَنَا سُفْيَانُ، قَالَ: حَدَّثَنَا الزُّهْرِيُّ، عَنْ مَحْمُودِ بْنِ الرَّبِيعِ، عَنْ عُبَادَةَ بْنِ الصَّامِتِ: أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ قَالَ: «لاَ صَلاَةَ لِمَنْ لَمْ يَقْرَأْ بِفَاتِحَةِ الكِتَابِ «.

Salgylanma:

• “Fatihatul-Kitab” – Kuranyň ilkinji açylyş süresi, ýagny “Elhem” süresini aňladýar.

Sahyh al Buhary yslam dininiň iň ygtybarly hadys ýygyndysydyr. Takmynan 7,275 hadysy öz içine alýan bu eser, Pygamberimiziň sünnetine esaslanyp, musulmanlaryň gündelik durmuşynda ýol görkezijidir.

Möhüm Baglanyşyklar

Sahih al bukhari programmasy

Bir basyş bilen uygulamany göçür we ruhy syýahata başla!