606

2-nji bap

606

2-nji bap

Enes ibn Mälikden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Adamlaryň sany köpelip başlandan soň, namazyň wagtynyň bolandygyny bilmek üçin olaryň näme etmelidigi hakynda öz aralarynda maslahatlaşdylar. Olaryň käbirleri ot ýakmagy ýa-da jaň kakmagy maslahat berdi. Ahyrynda Bilala azanyň sözlerini iki-ikiden, kamatyň sözlerini bolsa, bir-birden gaýtalap (namaza çagyrmak) buýruldy”.

حَدَّثَنَا مُحَمَّدٌ هُوَ ابْنُ سَلاَمٍ، قَالَ: أَخْبَرَنَا عَبْدُ الوَهَّابِ الثَّقَفِيُّ، قَالَ: أَخْبَرَنَا خَالِدٌ الحَذَّاءُ، عَنْ أَبِي قِلاَبَةَ، عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ، قَالَ: «لَمَّا كَثُرَ النَّاسُ» قَالَ: «ذَكَرُوا أَنْ يَعْلَمُوا وَقْتَ الصَّلاَةِ بِشَيْءٍ يَعْرِفُونَهُ، فَذَكَرُوا أَنْ يُورُوا نَارًا، أَوْ يَضْرِبُوا نَاقُوسًا فَأُمِرَ بِلاَلٌ أَنْ يَشْفَعَ الأَذَانَ، وَأَنْ يُوتِرَ الإِقَامَةَ «.

607

3-nji bap

607

3-nji bap

"Enes ibn Mälikden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Bilala azanyň sözlerini iki-ikiden, kamatyň sözlerini bolsa, bir-birden gaýtalamak buýruldy”. Ysmaýyl şeýle diýdi: “Men bu hadys hakynda Eýýuba gürrüň berenimde, ol maňa “kamat” (“Kad kamatis-solätu”) sözünden başgasydyr” diýdi. "

حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ، حَدَّثَنَا إِسْمَاعِيلُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ، حَدَّثَنَا خَالِدٌ، عَنْ أَبِي قِلاَبَةَ، عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ، قَالَ: «أُمِرَ بِلاَلٌ أَنْ يَشْفَعَ الأَذَانَ، وَأَنْ يُوتِرَ الإِقَامَةَ» قَالَ إِسْمَاعِيلُ: فَذَكَرْتُ لِأَيُّوبَ، فَقَالَ: «إِلَّا الإِقَامَةَ «.

Salgylanma:

• Kamatyň sözleri täk, bir-birden gaýtalanýar, diňe “Kad kamatis-solätu” iki sapardan gaýtalanýandyr.

608

4-nji bap

608

4-nji bap

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir: “Namaza çagyrylan wagty, şeýtan azan sesini eşitmejek bolup yzyna öwrülip, (syrtyndan) sesli ýel goýbere-goýbere gaçar. Azan aýdylyp gutarandan soň, ýene gaýdyp geler. Namaza kamat aýdylanda, ýene yzyna öwrülip gaçar. Kamat aýdylandan soň, ýene yzyna gaýdyp geler-de, ynsan bilen onuň nefsiniň (kalbynyň) arasyna girip: “Pylan zady ýatla, şuny-muny ýadyňa sal” diýip, namazdan öň adamyň kellesinde bolmadyk zatlary ýatladyp başlar. Şeýdip, ol adam näçe rekagat namaz okandygyny bilmän galar”.

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ، قَالَ: أَخْبَرَنَا مَالِكٌ، عَنْ أَبِي الزِّنَادِ، عَنِ الأَعْرَجِ، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ: أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ قَالَ: إِذَا نُودِيَ لِلصَّلاَةِ أَدْبَرَ الشَّيْطَانُ، وَلَهُ ضُرَاطٌ، حَتَّى لاَ يَسْمَعَ التَّأْذِينَ، فَإِذَا قَضَى النِّدَاءَ أَقْبَلَ، حَتَّى إِذَا ثُوِّبَ بِالصَّلاَةِ أَدْبَرَ، حَتَّى إِذَا قَضَى التَّثْوِيبَ أَقْبَلَ، حَتَّى يَخْطِرَ بَيْنَ المَرْءِ وَنَفْسِهِ، يَقُولُ: اذْكُرْ كَذَا، اذْكُرْ كَذَا، لِمَا لَمْ يَكُنْ يَذْكُرُ حَتَّى يَظَلَّ الرَّجُلُ لاَ يَدْرِي كَمْ صَلَّى.

609

5-nji bap

609

5-nji bap

"Abdurrahman ibn Abdulla ibn Abdurrahman ibn Ebu Sa’sa’a El-Ensaryny El-Maziniň kakasynyň habar bermegine görä, Ebu Sa’yd Al-Hudry (Allah ondan razy bolsun) oňa şeýle diýipdir: “Görýän welin, sen goýunlary we çölde ýaşamagy gowy görýän bolmaly. Dowarlaryň başyndakaň ýa-da çölde bolan mahalyň namaz üçin azan aýdanyňda, ony gaty sesiň bilen aýt. Çünki azançynyň sesiniň ýetýän ýerine çenli, azan sesini eşiden jyn bolsun, ynsan bolsun, islendik bir zat, Kyýamat güni oňa şaýatlyk ederler” diýdi. Ebu Sa’yd “Men muny Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemden eşitdim” diýdi. "

"حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ، قَالَ: أَخْبَرَنَا مَالِكٌ، عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِي صَعْصَعَةَ الأَنْصَارِيِّ ثُمَّ المَازِنِيِّ، عَنْ أَبِيهِ، أَنَّهُ أَخْبَرَهُ أَنَّ أَبَا سَعِيدٍ الخُدْرِيَّ، قَالَ لَهُ: إِنِّي أَرَاكَ تُحِبُّ الغَنَمَ وَالبَادِيَةَ، فَإِذَا كُنْتَ فِي غَنَمِكَ، أَوْ بَادِيَتِكَ، فَأَذَّنْتَ بِالصَّلاَةِ فَارْفَعْ صَوْتَكَ بِالنِّدَاءِ، فَإِنَّهُ: «لاَ يَسْمَعُ مَدَى صَوْتِ المُؤَذِّنِ، جِنٌّ وَلاَ إِنْسٌ وَلاَ شَيْءٌ، إِلَّا شَهِدَ لَهُ يَوْمَ القِيَامَةِ»، قَالَ أَبُو سَعِيدٍ: سَمِعْتُهُ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ ﷺ. "

610

6-nji bap

610

6-nji bap

"Enes ibn Mälikden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem bizi bir kowumuň üstüne söweşe alyp giden wagtynda, daň atýança hüjüme geçmegimize rugsat bermezdi. Garaşyp görerdi, eger-de şol ýerden azan sesini eşitse, söweşden ýüz öwürerdi. Eger azan sesini eşitmese, onda olara hüjüm ederdi”. (Enes) şeýle diýdi: “Biz Haýbara tarap ýola düşenimizde, olaryň ýaşaýan ýerlerine gije baryp ýetdik. Daň atan wagty azan sesini eşitmänsoň, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem atynyň üstüne mündi. Men hem Ebu Talhanyň atynyň yzyna mündüm. Meniň aýagym Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň aýagyna degerdi”. (Enes) ýene şeýle diýdi: “Ýehudylar daň bilen özleriniň sebetleri we pilleri bilen öýlerinden çykyp başladylar. Olar Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemi görüp: “Muhammed! Wallahy Muhammed! We (onuň) goşuny!” diýdiler. (Enes) ýene-de şeýle diýdi: “Haçan-da, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem olary görende: “Allahu Akbär! Allahu Akbär! Haýbar harap boldy! Haçan-da, biz bir kowumyň üstünden düşenimizde, “Duýduryş berlenleriň säherleri nähili erbet bolar” diýdi. "

حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ بْنُ سَعِيدٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا إِسْمَاعِيلُ بْنُ جَعْفَرٍ، عَنْ حُمَيْدٍ، عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ: أَنَّ النَّبِيَّ ﷺ كَانَ إِذَا غَزَا بِنَا قَوْمًا، لَمْ يَكُنْ يَغْزُو بِنَا حَتَّى يُصْبِحَ وَيَنْظُرَ، فَإِنْ سَمِعَ أَذَانًا كَفَّ عَنْهُمْ، وَإِنْ لَمْ يَسْمَعْ أَذَانًا أَغَارَ عَلَيْهِمْ، قَالَ: فَخَرَجْنَا إِلَى خَيْبَرَ، فَانْتَهَيْنَا إِلَيْهِمْ لَيْلًا، فَلَمَّا أَصْبَحَ وَلَمْ يَسْمَعْ أَذَانًا رَكِبَ، وَرَكِبْتُ خَلْفَ أَبِي طَلْحَةَ، وَإِنَّ قَدَمِي لَتَمَسُّ قَدَمَ النَّبِيِّ ﷺ، قَالَ: فَخَرَجُوا إِلَيْنَا بِمَكَاتِلِهِمْ وَمَسَاحِيهِمْ، فَلَمَّا رَأَوُا النَّبِيَّ ﷺ، قَالُوا: مُحَمَّدٌ وَاللَّهِ، مُحَمَّدٌ وَالخَمِيسُ، قَالَ: فَلَمَّا رَآهُمْ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ قَالَ: " اللَّهُ أَكْبَرُ، اللَّهُ أَكْبَرُ، خَرِبَتْ خَيْبَرُ، إِنَّا إِذَا نَزَلْنَا بِسَاحَةِ قَوْمٍ ﴿فَسَاءَ صَبَاحُ المُنْذَرِينَ﴾ )الصافات: 177(.

Salgylanma:

“• Olar daýhançylyk bilen meşgu bolansoňlar, ir bilen gurallaryny alyp, öýlerinden çykyp başladylar. • Soffät süresi – 177. ”

611

7-nji bap

611

7-nji bap

Ebu Sa’yd El-Hudrydan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir: “Azan sesini eşiden mahalyňyz, siz hem azançynyň diýenlerini gaýtalaň”.

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ، قَالَ: أَخْبَرَنَا مَالِكٌ، عَنِ ابْنِ شِهَابٍ، عَنْ عَطَاءِ بْنِ يَزِيدَ اللَّيْثِيِّ، عَنْ أَبِي سَعِيدٍ الخُدْرِيِّ: أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ قَالَ: «إِذَا سَمِعْتُمُ النِّدَاءَ، فَقُولُوا مِثْلَ مَا يَقُولُ المُؤَذِّنُ «.

612

7-nji bap

612

7-nji bap

Isa ibn Talhanyň sözlerinden habar berilmegine görä, ol bir gün Mu’awiýanyň (Allah ondan razy bolsun) azan aýdylyp durka azançynyň tä, “Äşhädu änna Muhammadan rasulul-lallah” diýen sözüne çenli gaýtalap aýdandygyny eşidipdir.

حَدَّثَنَا مُعَاذُ بْنُ فَضَالَةَ، قَالَ: حَدَّثَنَا هِشَامٌ، عَنْ يَحْيَى، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِبْرَاهِيمَ بْنِ الحَارِثِ، قَالَ: حَدَّثَنِي عِيسَى بْنُ طَلْحَةَ، أَنَّهُ سَمِعَ مُعَاوِيَةَ يَوْمًا، فَقَالَ مِثْلَهُ، إِلَى قَوْلِهِ: وَأَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللَّهِ.

613

7-nji bap

613

7-nji bap

"Ýahýa (ibn Ebu Kesir) şeýle diýipdir: “Biziň (musulman) doganlarymyzyň käbirleriniň aýtmaklaryna görä, haçan-da, (azançy) “Haýýa ‘alas-solät!” diýen wagty, (Muawiýe bu sözi gaýtalaman, onuň deregine) “Lä häwlä wä lä kuwwätä illä billähi!” diýipdir. Soňra ol: “Biz Pygamberiňiz sallallahu aleýhi wesellemiň şeýle diýendigini eşitdik” diýipdir. "

حَدَّثَنَا إِسْحَاقُ بْنُ رَاهَوَيْهِ، قَالَ: حَدَّثَنَا وَهْبُ بْنُ جَرِيرٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا هِشَامٌ، عَنْ يَحْيَى - نَحْوَهُ - قَالَ يَحْيَى: وَحَدَّثَنِي بَعْضُ إِخْوَانِنَا، أَنَّهُ قَالَ: لَمَّا قَالَ: حَيَّ عَلَى الصَّلاَةِ، قَالَ: «لاَ حَوْلَ وَلاَ قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ»، وَقَالَ: هَكَذَا سَمِعْنَا نَبِيَّكُمْ ﷺ يَقُولُ.

614

8-nji bap

614

8-nji bap

Jäbir ibn Abdulladan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir: “Azan sesini eşiden adam “Allahummä robbä häzihid-da’wati-t-tämmäti, wässolätil-koimäti, äti Muhammädänil-wäsilätä, wäl-fadylata, wäb-‘ashu makomän mahmudanil-läzi wa’adtähu” (Eý, şu bir kemsiz kämil dagwatyň (çagyryşyň) we okaljak namazyň Robby bolan Allahym! Muhammede Wesiläni we fazylaty ber! Ony wada beren ýeriň bolan Makami-Mahmuda gowuşdyr!) diýip, şu (dogany) okasa, ol adam Kyýamat güni Meniň şepagatyma mynasyp bolar”.

حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ عَيَّاشٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا شُعَيْبُ بْنُ أَبِي حَمْزَةَ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ المُنْكَدِرِ، عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ: أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ قَالَ: مَنْ قَالَ حِينَ يَسْمَعُ النِّدَاءَ: اللَّهُمَّ رَبَّ هَذِهِ الدَّعْوَةِ التَّامَّةِ، وَالصَّلاَةِ القَائِمَةِ آتِ مُحَمَّدًا الوَسِيلَةَ وَالفَضِيلَةَ، وَابْعَثْهُ مَقَامًا مَحْمُودًا الَّذِي وَعَدْتَهُ، حَلَّتْ لَهُ شَفَاعَتِي يَوْمَ القِيَامَةِ.

Salgylanma:

“• Wesile – diňe Pygamberimiz sallallahu aleýhi weselleme beriljek Jennetiň iň beýik derejesi. • Makamy – Mahmud – Pygamberimiz sallallahu aleýhi weselleme wada berlen iň ýokary (aýratyn) bir dereje. ”

615

9-nji bap

615

9-nji bap

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir: “Eger-de, adamlar azan aýtmakda we birinji hatarda durmakda nähili sogaplaryň bardygyny bilseler-di, olar bulary etmek üçin bije çekmelem bolsalar, hökman çekerdiler. Eger adamlar öýle namazynyň (wagty giren badyna) okamaklygyň sogabyny bilseler-di, onda olar öň barjak bolup, biri-birleri bilen ýaryşardylar. Eger-de, adamlar ýassy we ertir namazyny (mesjitde jemagat bolup okamaklygyň) sogabyny bilseler-di, olar emedekläp hem ýa-da süýrenip hem gitmelem bolsalar giderdiler”.

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ، قَالَ: أَخْبَرَنَا مَالِكٌ، عَنْ سُمَيٍّ مَوْلَى أَبِي بَكْرٍ، عَنْ أَبِي صَالِحٍ، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ: أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ قَالَ: «لَوْ يَعْلَمُ النَّاسُ مَا فِي النِّدَاءِ وَالصَّفِّ الأَوَّلِ، ثُمَّ لَمْ يَجِدُوا إِلَّا أَنْ يَسْتَهِمُوا عَلَيْهِ لاَسْتَهَمُوا، وَلَوْ يَعْلَمُونَ مَا فِي التَّهْجِيرِ لاَسْتَبَقُوا إِلَيْهِ، وَلَوْ يَعْلَمُونَ مَا فِي العَتَمَةِ وَالصُّبْحِ، لَأَتَوْهُمَا وَلَوْ حَبْوًا«

Sahyh al Buhary yslam dininiň iň ygtybarly hadys ýygyndysydyr. Takmynan 7,275 hadysy öz içine alýan bu eser, Pygamberimiziň sünnetine esaslanyp, musulmanlaryň gündelik durmuşynda ýol görkezijidir.

Möhüm Baglanyşyklar

Sahih al bukhari programmasy

Bir basyş bilen uygulamany göçür we ruhy syýahata başla!