Jäbir ibn Abdulladan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Handak” söweşiniň bolan güni Omar ibn Hattab (Allah ondan razy bolsun) Gün ýaşandan soň gelip, kuraýyş kapyrlaryna sögmäge başlady. “Ýa Resulullah, zordan ikindi namazymy okap ýetişdim, tas Gün ýaşypdy” diýdi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Wallahy, menem okamandyryn” diýdi. Soňra biz turup, “Buthan” jülgesine bardyk. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem namaz okamak üçin täret aldy. Biz hem täret aldyk. Gün ýaşandan soňra, Ol (ilki) ikindi namazyny, onuň yzyndan bolsa agşam namazyny okady”.
Enes ibn Mälikden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir: “Kim bir namazy ýadyndan çykarsa, ýadyna düşen wagty okasyn. Onuň şondan başga keffaraty ýokdur. “...Meni ýatlamak üçin namaz oka” {Taha: 14}.
"Jäbir ibn Abdulladan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Omar ibn Hattab (Allah ondan razy bolsun) “Handak” söweşiniň bolan güni, kuraýyş kapyrlaryna sögüp: “Zordan ikindi namazymy okap ýetişdim, tas Gün ýaşypdy” diýdi.
Soňra biz “Buthan” jülgesine bardyk. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Gün ýaşandan soň, (ilki ikindi) namazyny, onuň yzyndan bolsa agşam namazyny okady”.
"
"Ebul-Minhaldan rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Men (bir gün) kakam bilen bilelikde Ebu Barza Al-Asläminiň (Allah ondan razy bolsun) ýanyna bardym. Kakam ondan: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem parz namazlaryny nähili okardy?” diýip sorady. Ol şeýle jogap berdi: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem siziň birinji (namaz) diýip atlandyrýan öýle namazyňyzy, Gün günortadan günbatara tarap meýil edip başlan badyna okardy.
Ikindi namazyny okap bolandan soňra bolsa, biziň birimiz Medinäniň iň uzak çetinde ýerleşýän öýüne dolanyp baran mahalynda-da, Gün diri bolup, (henizem özüniň gyzgynlygyny ýitirmezdi.)
(Bu hadysy rowaýat eden adam) “Agşam namazy hakynda aýdan sözlerini ýadymdan çykarypdyryn” diýdi.
Ol ýene-de şeýle diýdi: “Ýassy namazyny giç okamagy gowy görerdi. Ýassy namazyndan öň uklamagy we namazdan soň bolsa gürleşip oturmagy halamazdy. Ol ertir namazyny biziň her birimiz ýanyndaky oturanyň kimdigini tanap başlan wagtynda okap bolardy. Ol altmyş aýatdan ýüz aýata çenli okardy”.
"
"Kurratu-bnu Halidden rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “(Bir gün) biz ders almak üçin Hasan Al-Basra garaşdyk. Ol gijä galyp, dersiň gutarmagyna az wagt galanda geldi. Ol gelenden soň: “Bizi şu pylan goňşularymyz çagyrdy” diýdi. Soňra ol bize Enes ibn Mälik şeýle diýip aýtdy diýdi: “(Bir gezek) biz Pygamberimiz sallallahu aleýhi weselleme gijäniň ýarymyna çenli garaşdyk. Soňra gelip, bize namaz okap berdi. Soňra wagyz edip, şeýle diýdi: “Adamlar eýýäm namazlaryny okap, uklap galdylar. Emma siz näçe namaza garaşyp durdugyňyzça, namazda ýaly hasap edilersiňiz”.
Hasan (Basry) hem şeýle diýdi: “Bir kowum bir haýyr işi üçin näçe garaşyp durduklaryça, olar şol haýryň içinde bolarlar”.
Kurra şeýle diýdi: “Hasanyň bu aýdan sözi, Enesiň Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemden rowaýat eden hadysyndandyr”.
"
Abdulla ibn Omardan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “(Bir gezek) Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem ömrüniň ahyrlan döwründe ýassy namazyny okady. Ol egnine salam berenden soň, ýerinden turup: “Şu gijäňizi görýärsiňizmi? Bu gijeden ýüz ýyl geçenden soň, Ýeriň ýüzünde häzirki ýaşap ýören adamlardan hiç kim galmaz” diýdi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem beýle diýmek bilen şol nesiliň şu döwriň içinde ýogalyp gutarjakdygyny habar bermek isledi.
• Bu sözler Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň hakyky pygamberdigine delalat edýän sözlerdir, çünki anyk ýüz ýyldan soň Onuň iň soňky sahabasy ölüpdir.
"Abdurrahman ibn Ebu Bekr Es-Syddykdan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Ashabus-Suffa” (öýsüz-öwzarsyz mesjitde ýaşaýan sahabalar) gaty garyp adamlardy. Bir gezek Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýdi: “Iki adamlyk nahary bar bolan adam üçünjini, dört adamlyk nahary bar bolan adam bolsa, bäşinjini ýa-da altynjyny (naharlamak üçin ashabys-suffadan) ýany bilen alyp gitsin”.
Ebu Bekr, (Allah ondan razy bolsun), şolardan üçüsini öýe getirdi. Pygamberimiz sallahu aleýhi wesellem on adamy alyp gitdi.
(Ebu Bekriň ogly Abdurrahman ) şeýle diýdi: “Biziň maşgalamyz; menden, kakamdan we ejemden hem-de biziň öýümiz bilen Ebu Bekriň öýünde hyzmat edýän bir gyrnakdan ybaratdy”.
(Rowaýatçynyň aýtmagyna görä, Abdurrahman “Ýene-de bir aýalymam bar diýendigini ýa-da diýmändigini anyk bilmeýärin” diýdi).
Ebu Bekr (Allah ondan razy bolsyn) agşamlyk naharyny Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň ýanynda iýdi. Soňra ýassy namazy okalýança, şol ýerde galdy. Soňra ol (myhmanlaryny öýünde goýup gelenden soňra) tä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem agşamlyk naharyny iýýänçä, Onuň ýanynda galdy. Gijäniň esli wagty geçenden soň, ol öýüne gaýdyp geldi. Aýaly oňa “Näme sebäpden myhmanlaryň ýanyna gijä galyp geldiň?” diýdi. Ol aýalyna: “Sen heniz hem olara nahar bermediňmi näme?” diýip azgyryldy. Aýaly oňa: “Sen gelýänçäň nahar iýmejekdiklerini aýtdylar. Nahar hödürledik, ýöne olar kabul etmediler” diýdi.
(Hadysy rowaýat eden Ebu Bekriň ogly) Abdurrahman “Men (kakamdan gorkujgyma) gidip bir ýerde gizlendim” diýdi. Ol maňa gygyryp: “Eý, akmak, nadan!” diýip sögmage başlady. Soňra ol gahar: “Iýiň, iýeniňiz siňmän geçsin! Allahdan ant içýärin, men bu nahardan iýjek däl” diýdi.
Abdurrahman şeýle diýdi: “Allaha kasam bolsun, biz (nahar iýip başlanymyzdan soň) nahardan (elimizi uzadyp) alan her bir lukmamyzyň aşagyndaky nahar öňküsinden has beter köpelip başlady. (Bu ýagdaý hemmeler) doýýança dowam etdi. Nahar öňküsinden has beter köpeldi. Ebu Bekr gelip, nahara seredip gördi. Ol naharyň öňküsi ýaly, belki ondan hem köp bolup durandygyny gördi. Ebu Bekr aýalyna seslenip: “Eý, Firas tiresiniň gyzy , bu näme bollugy?” diýdi. Ol “Gözümiň nury! Bu nahar öňküsinden üç esse köpelipdir” diýdi.
Şondan soň Ebu Bekr hem nahardan iýdi we “Ýaňky eden kasamym, şeýtanyň işidi” diýdi. Soňra ol nahardan bir lukma iýenden soňra, galanyny Pygamberimiz sallallahu aleýhi weselleme alyp gitdi. Nahar daň atýança Onuň ýanynda galdy.
Biziň bir kowum bilen aramyzda sözleşmämiz bardy. Sözleşmäniň möhleti gutarypdy. (Şonuň üçin olar Medinä gelipdiler). Biz olaryň içinden on iki adamy (ýolbaşçy edip) saýlap aldyk we her adamyň toparynda-da näçe sany adam bardygyny diňe bir Allahyň Özi bilýärdi. Olaryň hemmesi hem şol nahardan iýdiler”.
"
Enes ibn Mälikden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Adamlar ilki başda ot ýakmak we jaň kakmak bilen (adamlary namaza çagyraly) diýdiler. Soňra olar ýewreýleri we hristianlary ýatlaryna salyp, (bular olaryň däpleri diýip, ot ýakmakdan we jaň kakmakdan ýüz öwürdiler). “Netijede, Bilala azanyň (sözlerini) iki-ikiden gaýtalap aýtmagy, kamaty bolsa bir-birden aýtmaklyk tabşyryldy”.
Nafi’dan rowaýat edilmegine görä, Ibni Omar (Allah olardan razy bolsun) şeýle diýipdir: “Musulmanlar Medinä gelen döwürlerinde, bir ýere jemlenip, öz aralarynda namazyň wagtyny kesgitlemek barada pikir alyşdylar. Şol döwürlerde namaza (azan aýdylyp) çagyrylmazdy. Bir gün bu meseläni ara alyp maslahatlaşyp başladylar. Olaryň käbirleri “Hristianlaryň jaňlary ýaly jaň ediniň” diýdiler. Käbirleri bolsa “Ýok, gowusy ýehudylaryň surnaýy ýaly surnaý bolsun” diýip maslahat berdiler. Soňra Omar: “Bir adamy ugradyp, halky namaza çagyrsaňyz näme?!” diýdi. Şondan soň Resulullah sallallahu aleýhi wesellem Bilala ýüzlenip: “Bilal, tur-da, adamlary namaza çagyr!” diýdi.
Enesden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Bilala azanyň sözlerini jübütläp (iki-ikiden) , kamatyň sözlerini bolsa, täkläp (bir-birden) gaýtalamak tabşyryldy. Diňe “Kad kamatis-solätu” sözüni iki gezekden gaýtalamak buýruldy”.
“• Başdaky “Allahu Akbär” dört gezek gaýtalanýar. “Lä ilähä illallah” bir gezek gaýtalanýar.
• Hadysdaki iki-ikiden sözi “jübüt”, bir-birden sözi bolsa “täk” sözi bilen getirilýär.
”
