331

28-nji bap

331

28-nji bap

Aişadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir: “Aýbaşyň gelen wagtynda, namaz okamagy goý, aýbaşyň kesilenden soň, ganyňy ýuw-da, (yuwunup) namazyňy oka!”.

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ يُونُسَ، عَنْ زُهَيْرٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا هِشَامُ بْنُ عُرْوَةَ، عَنْ عُرْوَةَ، عَنْ عَائِشَةَ، قَالَتْ: قَالَ النَّبِيُّ ﷺ: «إِذَا أَقْبَلَتِ الحَيْضَةُ، فَدَعِي الصَّلاَةَ، وَإِذَا أَدْبَرَتْ، فَاغْسِلِي عَنْكِ الدَّمَ وَصَلِّي.

332

29-nji bap

332

29-nji bap

Samura bin Jundubdan (Allah ondan razy bolsun) habar berilmegine görä, ol şeýle diýdi: “Bir aýal çaga dogran wagty öldi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem onuň jesediniň ortarasynda durup, jynaza namazyny okady”.

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ أَبِي سُرَيْجٍ، قَالَ: أَخْبَرَنَا شَبَابَةُ، قَالَ: أَخْبَرَنَا شُعْبَةُ، عَنْ حُسَيْنٍ المُعَلِّمِ، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ بُرَيْدَةَ، عَنْ سَمُرَةَ بْنِ جُنْدُبٍ: «أَنَّ امْرَأَةً مَاتَتْ فِي بَطْنٍ، فَصَلَّى عَلَيْهَا النَّبِيُّ ﷺ، فَقَامَ وَسَطَهَا.

333

30-nji bap

333

30-nji bap

Abdulla ibn Şeddaddan rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Men Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň aýaly, Meýmuna daýzamdan şeýle eşitdim. Haçan-da, onuň aýbaşysy gelen wagtlary, ol namaz okamaz eken. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem donunyň üstünde namaz okan wagtlary, ol (Meýmuna enemiz) Onuň sejde eden ýeriniň gapdalynda uzanyp oturar eken. Sejde eden mahaly, eşiginiň gyralarynyň käbir (ýeri Meýmuna enemize) deger eken”.

حَدَّثَنَا الحَسَنُ بْنُ مُدْرِكٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ حَمَّادٍ، قَالَ: أَخْبَرَنَا أَبُو عَوَانَةَ اسْمُهُ الوَضَّاحُ، مِنْ كِتَابِهِ، قَالَ: أَخْبَرَنَا سُلَيْمَانُ الشَّيْبَانِيُّ، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ شَدَّادٍ، قَالَ: سَمِعْتُ خَالَتِي مَيْمُونَةَ زَوْجَ النَّبِيِّ ﷺ، أَنَّهَا كَانَتْ تَكُونُ حَائِضًا، لاَ تُصَلِّي وَهِيَ مُفْتَرِشَةٌ بِحِذَاءِ مَسْجِدِ رَسُولِ اللَّهِ ﷺ، وَهُوَ يُصَلِّي عَلَى خُمْرَتِهِ إِذَا سَجَدَ أَصَابَنِي بَعْضُ ثَوْبِهِ.

334

1-nji bap

334

1-nji bap

"Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň aýaly Aişadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “(Bir gün) men Allahyň Resuly sallallahu aleýhi wesellem bilen bilelikde sapara ýola düşdüm. Haçan-da, Beýda (ýa-da Zatul-Jeýş diýilen ýere) baryp ýetenimizde, meniň (boýnumdaky) monjugym üzüldi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem ony gözlemek üçin şol ýerde düşlemeli boldy. Ýanyndaky adamlar hem onuň bilen (şol ýerde) galdylar. Olaryň galan ýerlerinde suw ýokdy. Adamlar Ebu Bekr As-Syddykyň ýanyna baryp, oňa “Aişanyň edip ýören zadyny görmeýärsiňmi? Ol Allahyň Resuly sallallahu aleýhi wesellemi we (beýleki ähli adamlary) ýanlarynda suw ýok hallarynda, suwsyz bir ýerde, saklap, ýollaryndan alyp galdy!” diýdiler. (Muny eşidip) Ebu Bekr (meniň ýanyma) geldi. Şol wagt Resulullah sallallahu aleýhi wesellem başyny meniň aýagymyň üstünde goýup, uklap ýatyrdy. Ebu Bekr (maňa käýäp): “Sen Resulullah sallallahu aleýhi wesellemi we adamlary suwlary ýok hallarynda, suwsuz bir ýerde saklap, ýollaryndan alyp galdyň!” diýip gygyrdy. (Aişa) şeýle diýdi: “Ebu Bekr maňa käýäp, gaharyna diýip bilen zadyny diýdi. Soňra elleri bilen böwrüme dürtüp başlady. Meniň ýerimden gymyldamagyma päsgel berýän ýeke-täk zat, ol hem Resulullah sallallahu aleýhi wesellemiň kellesini aýaklarymyň üstünde goýup, (dynç alyp) ýatmagydy. Ertesi gün ir bilen Allahyň Resuly sallallahu aleýhi wesellem oýandy, (ýöne hiç kimde) suw ýokdy. Allah Tagala şonda Teýemmum aýatyny iberdi. Soňra hemme adamlar teýim etdiler”. Useýd ibn Hudeýr: “Eý, Ebu Bekriň maşgalasy! Bu (eýýäm) siziň ilkinji berekediňiz däldir!” diýdi. (Aişa) şeýle diýdi: “Soň (ýörejek bolanymyzda), meniň münýän düýämi aýaga galdyranymyzda (ýitiren) monjugymy onuň aşagyndan tapdyk”. "

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ، قَالَ أَخْبَرَنَا مَالِكٌ، عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ القَاسِمِ، عَنْ أَبِيهِ، عَنْ عَائِشَةَ زَوْجِ النَّبِيِّ ﷺ، قَالَتْ: خَرَجْنَا مَعَ رَسُولِ اللَّهِ ﷺ فِي بَعْضِ أَسْفَارِهِ، حَتَّى إِذَا كُنَّا بِالْبَيْدَاءِ أَوْ بِذَاتِ الجَيْشِ انْقَطَعَ عِقْدٌ لِي، فَأَقَامَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ عَلَى التِمَاسِهِ، وَأَقَامَ النَّاسُ مَعَهُ وَلَيْسُوا عَلَى مَاءٍ، فَأَتَى النَّاسُ إِلَى أَبِي بَكْرٍ الصِّدِّيقِ، فَقَالُوا: أَلاَ تَرَى مَا صَنَعَتْ عَائِشَةُ؟ أَقَامَتْ بِرَسُولِ اللَّهِ ﷺ وَالنَّاسِ وَلَيْسُوا عَلَى مَاءٍ، وَلَيْسَ مَعَهُمْ مَاءٌ، فَجَاءَ أَبُو بَكْرٍ وَرَسُولُ اللَّهِ ﷺ وَاضِعٌ رَأْسَهُ عَلَى فَخِذِي قَدْ نَامَ، فَقَالَ: حَبَسْتِ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ وَالنَّاسَ، وَلَيْسُوا عَلَى مَاءٍ، وَلَيْسَ مَعَهُمْ مَاءٌ، فَقَالَتْ عَائِشَةُ: فَعَاتَبَنِي أَبُو بَكْرٍ، وَقَالَ: مَا شَاءَ اللَّهُ أَنْ يَقُولَ وَجَعَلَ يَطْعُنُنِي بِيَدِهِ فِي خَاصِرَتِي، فَلاَ يَمْنَعُنِي مِنَ التَّحَرُّكِ إِلَّا مَكَانُ رَسُولِ اللَّهِ ﷺ عَلَى فَخِذِي، «فَقَامَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ حِينَ أَصْبَحَ عَلَى غَيْرِ مَاءٍ، فَأَنْزَلَ اللَّهُ آيَةَ التَّيَمُّمِ فَتَيَمَّمُوا»، فَقَالَ أُسَيْدُ بْنُ الحُضَيْرِ: مَا هِيَ بِأَوَّلِ بَرَكَتِكُمْ يَا آلَ أَبِي بَكْرٍ، قَالَتْ: فَبَعَثْنَا البَعِيرَ الَّذِي كُنْتُ عَلَيْهِ، فَأَصَبْنَا العِقْدَ تَحْتَهُ.

335

1-nji bap

335

1-nji bap

Jäbir ibn Abdulladan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir: “Maňa Menden öň hiç bir (pygambere) berilmedik bäş (zat) berildi: Bir aýlyk ýol uzaklykdan (duşmanlarymyň ýüreklerine gorky salmak) bilen, maňa kömek berildi. Meniň üçin (tutuş) Ýeriň ýüzi namaz okamak we tämizlenmek üçin (arassa edilip) goýuldy. Şonuň üçin ymmatymdan haýsy bir adam namazyň wagty gelende, ol şol ýerde namaz okap biler. Menden öňki pygamberleriň hiç birine-de (uruşdan) düşen oljalary almaga rugsat berilmedi. Emma Meniň üçin (ony almak) halal edildi. Ýene-de Maňa şepagat hukugy berildi. Mundan başga-da, her bir pygamber diňe öz halkyna iberilen bolsa, Men ähli adamlara (umumy adamzada) iberildim”.

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ سِنَانٍ هُوَ العَوَقِيُّ، قَالَ: حَدَّثَنَا هُشَيْمٌ، قَالَ: ح وَحَدَّثَنِي سَعِيدُ بْنُ النَّضْرِ، قَالَ: أَخْبَرَنَا هُشَيْمٌ، قَالَ: أَخْبَرَنَا سَيَّارٌ، قَالَ: حَدَّثَنَا يَزِيدُ هُوَ ابْنُ صُهَيْبٍ الفَقِيرُ، قَالَ: أَخْبَرَنَا جَابِرُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ، أَنَّ النَّبِيَّ ﷺ قَالَ: أُعْطِيتُ خَمْسًا لَمْ يُعْطَهُنَّ أَحَدٌ قَبْلِي: نُصِرْتُ بِالرُّعْبِ مَسِيرَةَ شَهْرٍ، وَجُعِلَتْ لِي الأَرْضُ مَسْجِدًا وَطَهُورًا، فَأَيُّمَا رَجُلٍ مِنْ أُمَّتِي أَدْرَكَتْهُ الصَّلاَةُ فَلْيُصَلِّ، وَأُحِلَّتْ لِي المَغَانِمُ وَلَمْ تَحِلَّ لِأَحَدٍ قَبْلِي، وَأُعْطِيتُ الشَّفَاعَةَ، وَكَانَ النَّبِيُّ يُبْعَثُ إِلَى قَوْمِهِ خَاصَّةً وَبُعِثْتُ إِلَى النَّاسِ عَامَّةً.

336

2-nji bap

336

2-nji bap

"Aişadan (Allah ondan razy bolsun) habar berilmegine görä, şeýle diýilýär: “Aişa (gyz jigisi) Äsmädan (dakynmak üçin) monjugyny karz alypdyr we ony ýitiripdir. Allahyň Resuly sallallahu aleýhi wesellem (monjugy gözlemek üçin) bir adamy iberipdir we ol monjugy tapypdyr. (Şol wagt hem) namazyň wagty bolupdyr, ýöne olaryň ýanynda hiç hili suw ýok eken. Olar namazy (täretsiz hallarynda) okapdyrlar. Muny Resulullah sallallahu aleýhi weselleme aýdyp beripdirler we (şol wagt) Allah “Teýemmum” aýatyny iberipdir. Useid ibn Hudeýr Aişa “Allah saňa haýyr bersin! Allahdan ant içýärin, seniň başyňa halamadygyň näme iş gelse, Allah ony saňa we musulmanlara hökman haýyrly bir zat edip goýýar” diýdi. "

حَدَّثَنَا زَكَرِيَّاءُ بْنُ يَحْيَى، قَالَ: حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ نُمَيْرٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا هِشَامُ بْنُ عُرْوَةَ، عَنْ أَبِيهِ، عَنْ عَائِشَةَ، أَنَّهَا اسْتَعَارَتْ مِنْ أَسْمَاءَ قِلاَدَةً فَهَلَكَتْ، فَبَعَثَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ رَجُلًا فَوَجَدَهَا، «فَأَدْرَكَتْهُمُ الصَّلاَةُ وَلَيْسَ مَعَهُمْ مَاءٌ، فَصَلَّوْا، فَشَكَوْا ذَلِكَ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ ﷺ، فَأَنْزَلَ اللَّهُ آيَةَ التَّيَمُّمِ» فَقَالَ أُسَيْدُ بْنُ حُضَيْرٍ لِعَائِشَةَ: جَزَاكِ اللَّهُ خَيْرًا، فَوَاللَّهِ مَا نَزَلَ بِكِ أَمْرٌ تَكْرَهِينَهُ، إِلَّا جَعَلَ اللَّهُ ذَلِكِ لَكِ وَلِلْمُسْلِمِينَ فِيهِ خَيْرًا.

Salgylanma:

• Teýemmum – teýim etmek

337

3-nji bap

337

3-nji bap

Al-A’rajdan rowaýat edilmegine görä, ol “Men Ibn Abbasyň ozal azat eden guly bolan ‘Umeýriň şeýle diýenini eşitdim” diýipdir: “Bir gün men Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň aýaly Meýmunanyň (Allah ondan razy bolsun) azat eden guly Abdulla ibn Ýasar bilen Ebu Juheým ibn El-Haris ibn As-Simmet El-Ensaryny görmäge gitdik. Ebu Juheým şeýle diýdi: “Bir gezek Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem “Bi’r Jämäl” tarapdan ýöräp gelýärkä, bir adama gabat geldi. Ol adam salam berdi, ýöne Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem onuň salamyna (edil şol wagt) jogap bermedi. Diwaryň ýanyna baryp, eline we ýüzüne mesh etdi, ondan soň ol adamyň salamyna jogap berdi”.

حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ بُكَيْرٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا اللَّيْثُ، عَنْ جَعْفَرِ بْنِ رَبِيعَةَ، عَنِ الأَعْرَجِ، قَالَ: سَمِعْتُ عُمَيْرًا مَوْلَى ابْنِ عَبَّاسٍ، قَالَ: أَقْبَلْتُ أَنَا وَعَبْدُ اللَّهِ بْنُ يَسَارٍ، مَوْلَى مَيْمُونَةَ زَوْجِ النَّبِيِّ ﷺ، حَتَّى دَخَلْنَا عَلَى أَبِي جُهَيْمِ بْنِ الحَارِثِ بْنِ الصِّمَّةِ الأَنْصَارِيِّ، فَقَالَ أَبُو الجُهَيْمِ الأَنْصَارِيُّ «أَقْبَلَ النَّبِيُّ ﷺ مِنْ نَحْوِ بِئْرِ جَمَلٍ فَلَقِيَهُ رَجُلٌ فَسَلَّمَ عَلَيْهِ فَلَمْ يَرُدَّ عَلَيْهِ النَّبِيُّ ﷺ حَتَّى أَقْبَلَ عَلَى الجِدَارِ، فَمَسَحَ بِوَجْهِهِ وَيَدَيْهِ، ثُمَّ رَدَّ عَلَيْهِ السَّلاَمَ.

Salgylanma:

“• Medinä golaý ýerleşýän bir guýynyň ady. • Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň şol bada salamyna jogap bermediginiň sebäbi, “As-Salam” Allahyň adydyr. Ony täretsiz, ýagny ini haram bolanlygy üçin aýtmak islemedi. Şonuň üçin teýim edip, soňra salamyna jogap berdi. ”

338

4-nji bap

338

4-nji bap

Abdurrahman ibn Ebzä şeýle diýipdir: “(Bir gezek) Omar ibn Hattabyň (Allah ondan razy bolsun) ýanyna bir adam gelip: “Men junub boldum, suw hem tapyp bilmedim, näme edeýin?” diýdi. (Muny eşiden) Ammar ibn Ýasir Omar ibn Hattaba “Ýadyňa düşýärmi, bir gezek ikimiz ýolda, saparda bolanymyzda, sen-ä namaz okamadyň, menem ýerde togalanyp, soňra namaz okadym” diýdi. Soňra men muny Pygamberimiz sallallahu aleýhi weselleme gürrüň berenimde, Ol maňa “Şeýle edenem bolsaň, saňa ýeterlik bolardy” diýip, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem ellerini ýere urdy we ellerine üfläp, iki eli bilen ýüzüni we elini süpürip görkezdi”.

حَدَّثَنَا آدَمُ، قَالَ: حَدَّثَنَا شُعْبَةُ، حَدَّثَنَا الحَكَمُ، عَنْ ذَرٍّ، عَنْ سَعِيدِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبْزَى، عَنْ أَبِيهِ، قَالَ: جَاءَ رَجُلٌ إِلَى عُمَرَ بْنِ الخَطَّابِ، فَقَالَ: إِنِّي أَجْنَبْتُ فَلَمْ أُصِبِ المَاءَ، فَقَالَ عَمَّارُ بْنُ يَاسِرٍ لِعُمَرَ بْنِ الخَطَّابِ: أَمَا تَذْكُرُ أَنَّا كُنَّا فِي سَفَرٍ أَنَا وَأَنْتَ، فَأَمَّا أَنْتَ فَلَمْ تُصَلِّ، وَأَمَّا أَنَا فَتَمَعَّكْتُ فَصَلَّيْتُ، فَذَكَرْتُ لِلنَّبِيِّ صلّى الله عليه وسلم، فَقَالَ النَّبِيُّ ﷺ: «إِنَّمَا كَانَ يَكْفِيكَ هَكَذَا» فَضَرَبَ النَّبِيُّ ﷺ بِكَفَّيْهِ الأَرْضَ، وَنَفَخَ فِيهِمَا، ثُمَّ مَسَحَ بِهِمَا وَجْهَهُ وَكَفَّيْهِ.

Salgylanma:

• Ini haram

339

5-nji bap

339

5-nji bap

Sa’yd ibn Abdurrahman ibn Ebzä öz kakasyndan rowaýat etmegine görä, ol şeýle diýdi. Ammar ibn Ýasir hem şuny aýdypdy: “Şu’ba iki elini ýere urup, soňra ellerini agzynyň ýanyna golaýlaşdyrdy. Soň bolsa iki eli bilen ýüzüne we ellerine mesh etdi”.

حَدَّثَنَا حَجَّاجٌ، قَالَ: أَخْبَرَنَا شُعْبَةُ، أَخْبَرَنِي الحَكَمُ، عَنْ ذَرٍّ، عَنْ سَعِيدِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبْزَى، عَنْ أَبِيهِ، قَالَ عَمَّارٌ: «بِهَذَا وَضَرَبَ - شُعْبَةُ - بِيَدَيْهِ الأَرْضَ، ثُمَّ أَدْنَاهُمَا مِنْ فِيهِ، ثُمَّ مَسَحَ بِهِمَا وَجْهَهُ وَكَفَّيْهِ» وَقَالَ النَّضْرُ: أَخْبَرَنَا شُعْبَةُ، عَنِ الحَكَمِ، قَالَ: سَمِعْتُ ذَرًّا، يَقُولُ: عَنْ ابْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبْزَى، قَالَ الحَكَمُ: وَقَدْ سَمِعْتُهُ مِنْ ابْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ، عَنْ أَبِيهِ، قَالَ: قَالَ عَمَّارٌ.

Salgylanma:

• Mesh etmek sürtmek diýmekdir.

340

5-nji bap

340

5-nji bap

Ibn Abdurrahman ibn Ebzä, öz kakasyndan rowaýat etmegine görä, Ammar (ibn Yäsir) Omara şuny aýdan wagty, ol hem şol ýerde eken. (Ammar Omara şeýle) diýdi: “Biz (bir gezek) bir ýörişdedik we şol wagt ikimiz hem junub bolduk... we “Ol iki eline çüfledi” diýdi.

حَدَّثَنَا سُلَيْمَانُ بْنُ حَرْبٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا شُعْبَةُ، عَنِ الحَكَمِ، عَنْ ذَرٍّ، عَنِ ابْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبْزَى، عَنْ أَبِيهِ، أَنَّهُ شَهِدَ عُمَرَ وَقَالَ لَهُ عَمَّارٌ: «كُنَّا فِي سَرِيَّةٍ، فَأَجْنَبْنَا»، وَقَالَ: تَفَلَ فِيهِمَا.

Salgylanma:

“• Inimiz haram boldy • Ýagny bu rowaýatda Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem eline üfledi diýen sözüniň ýerine çüfledi diýip getirýär. ”

Sahyh al Buhary yslam dininiň iň ygtybarly hadys ýygyndysydyr. Takmynan 7,275 hadysy öz içine alýan bu eser, Pygamberimiziň sünnetine esaslanyp, musulmanlaryň gündelik durmuşynda ýol görkezijidir.

Möhüm Baglanyşyklar

Sahih al bukhari programmasy

Bir basyş bilen uygulamany göçür we ruhy syýahata başla!