311

10-nji bap

311

10-nji bap

Aişadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Mu’minleriň eneleriniň käbirleri bimar ýagdaýynda-da, igtikäfe durardy”.

حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُعْتَمِرٌ، عَنْ خَالِدٍ، عَنْ عِكْرِمَةَ، عَنْ عَائِشَةَ، «أَنَّ بَعْضَ أُمَّهَاتِ المُؤْمِنِينَ اعْتَكَفَتْ وَهِيَ مُسْتَحَاضَةٌ.

Salgylanma:

“• Mu’minleriň eneleri – Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň aýallary • Mustahada bimar aýal, ýagny aýbaşy döwri gutarandan soňam ganynyň gelmekligi dowam edýän aýal ”

312

11-nji bap

312

11-nji bap

Aişadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Biziň hiç birimiziň hem aýbaşymyz gelen döwrümizde geýen eşigimizden başga (artyk) eşigimiz ýokdy. Eger-de oňa gan degen bolsa, ony dyrnaklarymyz bilen gyrdap aýyrardyk”.

حَدَّثَنَا أَبُو نُعَيْمٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا إِبْرَاهِيمُ بْنُ نَافِعٍ، عَنِ ابْنِ أَبِي نَجِيحٍ، عَنْ مُجَاهِدٍ، قَالَ: قَالَتْ عَائِشَةُ: «مَا كَانَ لِإِحْدَانَا إِلَّا ثَوْبٌ وَاحِدٌ تَحِيضُ فِيهِ، فَإِذَا أَصَابَهُ شَيْءٌ مِنْ دَمٍ قَالَتْ بِرِيقِهَا، فَقَصَعَتْهُ بِظُفْرِهَا.

313

12-nji bap

313

12-nji bap

"Ummu ‘Atyýýadan rowaýat edilmegine görä ol şeýle diýipdir: “Öli üçin üç günden artyk ýas tutmak bize gadagan edildi. Diňe äri ölen aýala dört aý on günläp ýas tutmaklyga rugsat berildi. Biz (şol döwürde, ýagny dört aý on günüň içinde) gözlerimize sürme çalmazdyk, ýakymly yslary çalynmazdyk (sepinmezdik) we diňe (Ýemeniň) ‘asb diýlen matasyndan başga boýaly matadan eşik geýmezdik. Haçan-da, biziň birimiz aýbaşysyndan päklenip, suwa düşende, azrak mukdarda “kust azfar” ysyny ulanmaklyga rugsat berildi. Şeýle hem bize jynazanyň yzyna düşmek, (ýagny ölini jaýlamaga gatnaşmak) hem gadagan edildi”. "

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ عَبْدِ الوَهَّابِ، قَالَ: حَدَّثَنَا حَمَّادُ بْنُ زَيْدٍ، عَنْ أَيُّوبَ، عَنْ حَفْصَةَ، قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ: أَوْ هِشَامِ بْنِ حَسَّانَ، عَنْ حَفْصَةَ، عَنْ أُمِّ عَطِيَّةَ، عَنِ النَّبِيِّ ﷺ قَالَتْ: «كُنَّا نُنْهَى أَنْ نُحِدَّ عَلَى مَيِّتٍ فَوْقَ ثَلاَثٍ، إِلَّا عَلَى زَوْجٍ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ وَعَشْرًا، وَلاَ نَكْتَحِلَ وَلاَ نَتَطَيَّبَ وَلاَ نَلْبَسَ ثَوْبًا مَصْبُوغًا، إِلَّا ثَوْبَ عَصْبٍ، وَقَدْ رُخِّصَ لَنَا عِنْدَ الطُّهْرِ إِذَا اغْتَسَلَتْ إِحْدَانَا مِنْ مَحِيضِهَا فِي نُبْذَةٍ مِنْ كُسْتِ أَظْفَارٍ، وَكُنَّا نُنْهَى عَنِ اتِّبَاعِ الجَنَائِزِ»، قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ: رَوَاهُ هِشَامُ بْنُ حَسَّانَ، عَنْ حَفْصَةَ، عَنْ أُمِّ عَطِيَّةَ عَنِ النَّبِيِّ ﷺ.

Salgylanma:

“• Ýakymsyz yslary gidirmek üçin ulanylýan ýeňil hoşboý ysdyr. (Ony tütedilýän hem bolmagy mümkin) • Bulary Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem musulman aýallaryna gadagan edipdir. ”

314

13-nji bap

314

13-nji bap

"Aişadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “(Bir gezek) bir aýal Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemden aýbaşysy kesilenden soň, nädip gusul etmelidigi hakynda sorag berdi. (Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem) oňa nädip ýuwunmalydygyny şeýle düşündirdi: “Miske siňdirilen bir ýüň (ýa-da şoňa meňzeş mata) bölegini al-da, şonuň bilen arassalan!” diýdi. Ol aýal “Nädip arassalanaýyn?” diýip sorady. Ol “Şonuň bilen arassala!” diýdi. Ol aýal (ýene-de) “Nädip?” diýip sorady. (Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem) oňa (gaharlanyp): “Subhanallah! Özüňi arassala!” diýdi. (Aişa seyle diydi) “Soňra men ony özüme çekdim-de “Ganyň degen yzlaryny süpür!” diýdim”. "

حَدَّثَنَا يَحْيَى، قَالَ: حَدَّثَنَا ابْنُ عُيَيْنَةَ، عَنْ مَنْصُورِ بْنِ صَفِيَّةَ، عَنْ أُمِّهِ، عَنْ عَائِشَةَ، أَنَّ امْرَأَةً سَأَلَتِ النَّبِيَّ ﷺ عَنْ غُسْلِهَا مِنَ المَحِيضِ، فَأَمَرَهَا كَيْفَ تَغْتَسِلُ، قَالَ: «خُذِي فِرْصَةً مِنْ مَسْكٍ، فَتَطَهَّرِي بِهَا» قَالَتْ: كَيْفَ أَتَطَهَّرُ؟ قَالَ: «تَطَهَّرِي بِهَا»، قَالَتْ: كَيْفَ؟، قَالَ: «سُبْحَانَ اللَّهِ، تَطَهَّرِي» فَاجْتَبَذْتُهَا إِلَيَّ، فَقُلْتُ: تَتَبَّعِي بِهَا أَثَرَ الدَّمِ.

Salgylanma:

• Misk – hoşboý ys

315

14-nji bap

315

14-nji bap

"Aişadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “(Bir gezek) Ensarylardan bir aýal Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemden aýbaşysy gutarandan soň, nädip gusul etmelidigi hakynda sorady. (Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem) oňa “Miske siňdirilen bir ýüň (ýa-da pagta) bölegini al-da, onuň bilen üç gezek ýuwup arassala!” diýdi. Soňra Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem utandy we ýüzüni öwürdi (ýa-da Ol: “Onuň bilen arassalan!” diýdi). (Aişa şeýle diýdi): “Soňra men ol aýaly tutup, özüme çekdim-de Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň näme diýjek bolýandygyny oňa düşündirdim”. "

حَدَّثَنَا مُسْلِمُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ، قَالَ: حَدَّثَنَا وُهَيْبٌ، حَدَّثَنَا مَنْصُورٌ، عَنْ أُمِّهِ، عَنْ عَائِشَةَ، أَنَّ امْرَأَةً مِنَ الأَنْصَارِ قَالَتْ لِلنَّبِيِّ ﷺ: كَيْفَ أَغْتَسِلُ مِنَ المَحِيضِ؟ قَالَ: «خُذِي فِرْصَةً مُمَسَّكَةً، فَتَوَضَّئِي ثَلاَثًا» ثُمَّ إِنَّ النَّبِيَّ ﷺ اسْتَحْيَا، فَأَعْرَضَ بِوَجْهِهِ، أَوْ قَالَ: «تَوَضَّئِي بِهَا» فَأَخَذْتُهَا فَجَذَبْتُهَا، فَأَخْبَرْتُهَا بِمَا يُرِيدُ النَّبِيُّ ﷺ.

316

15-nji bap

316

15-nji bap

"‘Urwa (ibn Az-Zubeýrden) rowaýat edilmegine görä, Aişa (Allah ondan razy bolsun) şeýle diýipdir: “Men Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem bilen “Hajjatul-Wada’da” (telbiýe aýdyp) haç etmek üçin niýet etdim. Men Tamattu’ hajyna niýet edip, ýany bilen gurbanlyk malyny getirmedik adamlardan biridim. Soňra (Aişanyň) aýbaşysy gelip başlady we ol tä, “Arafa” gijesine çenli päklenmedi. (Şol gije Aişa): “Ýa Resulullah, bu gije Arafa gijesi. Men bolsam Umra hajyny hem etmek isleýärdim” diýdi. Alahyň Resuly sallallahu aleýhi wesellem oňa “Saçyňy çözüp dara we (entek) Umra etmekden saklan!” diýdi. (Aişa) şeýle diýdi: “Men (Onuň diýşi ýaly) etdim we Haç edip bolanymdan soň, Hasba (diýilýän ýerde) galan gijämiz, (Allahyň Resuly meniň erkek doganym) Abdurrahmana ozalky Umra hajy edip başlan ýerime, “Tan’yma” gidip, (şol ýerden täzeden ihram baglap), Umra hajy etmekligi buýurdy”. "

حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ إِسْمَاعِيلَ، حَدَّثَنَا إِبْرَاهِيمُ، حَدَّثَنَا ابْنُ شِهَابٍ، عَنْ عُرْوَةَ، أَنَّ عَائِشَةَ، قَالَتْ: أَهْلَلْتُ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ ﷺ فِي حَجَّةِ الوَدَاعِ، فَكُنْتُ مِمَّنْ تَمَتَّعَ وَلَمْ يَسُقْ الهَدْيَ، فَزَعَمَتْ أَنَّهَا حَاضَتْ وَلَمْ تَطْهُرْ حَتَّى دَخَلَتْ لَيْلَةُ عَرَفَةَ، فَقَالَتْ: يَا رَسُولَ اللَّهِ، هَذِهِ لَيْلَةُ عَرَفَةَ وَإِنَّمَا كُنْتُ تَمَتَّعْتُ بِعُمْرَةٍ، فَقَالَ لَهَا رَسُولُ اللَّهِ ﷺ: «انْقُضِي رَأْسَكِ وَامْتَشِطِي، وَأَمْسِكِي عَنْ عُمْرَتِكِ»، فَفَعَلْتُ، فَلَمَّا قَضَيْتُ الحَجَّ أَمَرَ عَبْدَ الرَّحْمَنِ لَيْلَةَ الحَصْبَةِ، فَأَعْمَرَنِي مِنَ التَّنْعِيمِ مَكَانَ عُمْرَتِي الَّتِي نَسَكْتُ.

Salgylanma:

“• Hajjatul-Wada’ – Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň iň soňky hoşlaşyk haç zyýaraty • Tamattu’ hajy – Parz we umra hajyny birlikde edýän adam. Mekgä baryp, ilki umra hajyny edýär, soňra ihramyny çykarýar, ondansoňra Zul-Hijje aýynyň sekizine täzeden parz hajy üçin ihram baglaýar. Eger-de gurbanlyk malyny ýany bilen äkiden bolsa, onda tä parz hajyny edip, gurbanlyk malyny kesýänçä, ihramdan çykmak bolmaýar. • Mekgä golaý bir ýer. ”

317

16-nji bap

317

16-nji bap

"Hişäm (ibn ‘Urwa ibn Az-Zubeýr) kakasyndan rowaýat etmegine görä, Aişa (Allah ondan razy bolsun) şeýle diýipdir: “Zul-Hijja (Gurban) aýynyň başynda (Medineden haç zyýaratyny etmek üçin Mekgä tarap) ýola düşdük. Resulullah sallallahu aleýhi wesellem “Umra hajyny etmek üçin ihrama girmek isleýänler muny, (ýagny Umra hajy üçin telbiýe aýdyp) yglan etsin. Eger-de Menem, ýanym bilen gurbanlyk mallaryny almadyk bolsadym, hökman şeýle ederdim!” diýdi. (Ondan soň), olaryň käbiri “Umra” etmek niýeti bilen, käbirleri bolsa “Haç” etmek niýeti bilen “telbiýe” aýdyp başladylar. Menem “Umra” hajyny etmek üçin niýet edip, telbiýe aýdanlardan biridim. Arafa güni hem meniň aýbaşym dowam edýärdi. Men muny Pygamberimiz sallallahu aleýhi weselleme duýdurdym. Ol maňa “Umrany goý-da, saçyňy çözüp, daran we (parz) Hajy üçin ihrama girip, telbiýe aýdyp başla!” diýdi. Men muny (Onuň diýşi ýaly) etdim. Haçan-da, “Hasba” (diýilýän ýerde) galan gijämiz, (Allahyň Resuly) erkek doganym Abdurrahman ibn Ebu Bekri meniň ýanyma goşup goýberdi. Men ozalky Umra hajy edip başlan ýerim bolan “Tan’yma” gidip, Umra hajyny etmek üçin (şol ýerden täzeden ihram baglap) telbiýe aýdyp başladym. Hişam şeýle diýdi: “Munuň üçin (keffarat hökmünde) ne gurbanlyk kesmek, ne agyz beklemek, ne-de sadaka bermek hökman däldir”. "

حَدَّثَنَا عُبَيْدُ بْنُ إِسْمَاعِيلَ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو أُسَامَةَ، عَنْ هِشَامٍ، عَنْ أَبِيهِ، عَنْ عَائِشَةَ، قَالَتْ: خَرَجْنَا مُوَافِينَ لِهِلاَلِ ذِي الحِجَّةِ، فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ: «مَنْ أَحَبَّ أَنْ يُهِلَّ بِعُمْرَةٍ فَلْيُهْلِلْ، فَإِنِّي لَوْلاَ أَنِّي أَهْدَيْتُ لَأَهْلَلْتُ بِعُمْرَةٍ» فَأَهَلَّ بَعْضُهُمْ بِعُمْرَةٍ، وَأَهَلَّ بَعْضُهُمْ بِحَجٍّ، وَكُنْتُ أَنَا مِمَّنْ أَهَلَّ بِعُمْرَةٍ، فَأَدْرَكَنِي يَوْمُ عَرَفَةَ وَأَنَا حَائِضٌ، فَشَكَوْتُ إِلَى النَّبِيِّ ﷺ فَقَالَ: «دَعِي عُمْرَتَكِ، وَانْقُضِي رَأْسَكِ، وَامْتَشِطِي وَأَهِلِّي بِحَجٍّ»، فَفَعَلْتُ حَتَّى إِذَا كَانَ لَيْلَةُ الحَصْبَةِ، أَرْسَلَ مَعِي أَخِي عَبْدَ الرَّحْمَنِ بْنَ أَبِي بَكْرٍ فَخَرَجْتُ إِلَى التَّنْعِيمِ، فَأَهْلَلْتُ بِعُمْرَةٍ مَكَانَ عُمْرَتِي. قَالَ هِشَامٌ: «وَلَمْ يَكُنْ فِي شَيْءٍ مِنْ ذَلِكَ هَدْيٌ، وَلاَ صَوْمٌ وَلاَ صَدَقَةٌ.

Salgylanma:

• 3 Umra hajyny etmek isleýän adam daşyndan “Allahumma, läbbeýkä ‘umratän!” (Allahym! Umra edip seniň ýanyňa geldim!) diýmeli. Parz hajyny edýän adam bolsa “Allahumma, läbbeýkä hajjan!” (Allahym! Haç edip seniň ýanyňa geldim!) diýmeli. Muňa telbiýe hem diýilýär

318

17-nji bap

318

17-nji bap

Enes ibn Mälikden rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir: “Elbetde, Beýik we Gudraty güýçli Allah Tagala (enäniň) göwresine bir perişdäni berkidip goýar. Ol (perişde her gezek) “Eý, Robbum, bu bir damja suw (boldy). Eý, Robbum, gan lagtasy! Eý, Robbum, bir bölek tokga et (boldy” diýip), aýdyp durar”. Haçan-da, (Allah onuň) ýaradylmagyna höküm etse, (perişde Ondan) “Oglanmy ýa gyz? Bagtlymy ýa bagtsyz? Rysgy we ajaly?” hakynda sorar. (Bularyň hemmesi hem heniz) ejesiniň göwresindekä ýazylar”.

حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ، قَالَ: حَدَّثَنَا حَمَّادٌ، عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِي بَكْرٍ، عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ، عَنِ النَّبِيِّ ﷺ قَالَ: إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ وَكَّلَ بِالرَّحِمِ مَلَكًا، يَقُولُ: يَا رَبِّ نُطْفَةٌ، يَا رَبِّ عَلَقَةٌ، يَا رَبِّ مُضْغَةٌ، فَإِذَا أَرَادَ أَنْ يَقْضِيَ خَلْقَهُ قَالَ: أَذَكَرٌ أَمْ أُنْثَى، شَقِيٌّ أَمْ سَعِيدٌ، فَمَا الرِّزْقُ وَالأَجَلُ، فَيُكْتَبُ فِي بَطْنِ أُمِّهِ.

Salgylanma:

• Ýatgysynda

319

18-nji bap

319

18-nji bap

"‘Urwadan rowaýat edilmegine görä, Aişa (Allah ondan razy bolsun) şeýle diýipdir: “Biz “Hajjatul-Wada’da” Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem bilen (Medineden haç zyýaratyny etmek üçin Mekgä tarap) ýola düşdük. Biziň içimizde hem umra hajy hem-de (parz) hajy etmegi ýüregine düwüp “telbiýe” aýdanlaram bardy. Mekgä gelenimizde, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem bize “Kim umra etmek üçin ihrama giren bolsa we ýanynda gurbanlyk maly ýok bolsa, onda umra edenden soň, ihramyndan çyksyn. Kim umra üçin ihramyny baglan bolsa we ýanynda gurbanlyk maly bar bolsa, gurbanlygyny kesýänçä, ihramdan çykmasyn. Kimde-kim (parz) haç üçin ihram baglan bolsa, onda ol hajyny doly tamamlasyn!” diýdi. (Aişa şeýle diýdi): “Meniň aýbaşym gelip, tä Arafa gününe çenli dowam etdi. Men bolsam, diňe umra hajy üçin ihram baglapdym. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem maňa saçymy çözüp, daranyp, (parz) hajy üçin (ihram baglamaklygymy), umrany bolsa goýbolsun etmekli emr etdi. Men (Onuň diýşi ýaly) etdim we Haç edip bolanymdan soň, (Allahyň Resuly) erkek doganym Abdurrahman ibn Ebu Bekri meniň ýanyma goşdy we maňa ozalky umra hajy edip başlan ýerim bolan “Tan’ym”-dan umra hajyny edip başlamagy emr etdi”. "

حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ بُكَيْرٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا اللَّيْثُ، عَنْ عُقَيْلٍ، عَنِ ابْنِ شِهَابٍ، عَنْ عُرْوَةَ، عَنْ عَائِشَةَ، قَالَتْ: خَرَجْنَا مَعَ النَّبِيِّ ﷺ فِي حَجَّةِ الوَدَاعِ، فَمِنَّا مَنْ أَهَلَّ بِعُمْرَةٍ، وَمِنَّا مَنْ أَهَلَّ بِحَجٍّ، فَقَدِمْنَا مَكَّةَ، فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ: «مَنْ أَحْرَمَ بِعُمْرَةٍ وَلَمْ يُهْدِ، فَلْيُحْلِلْ، وَمَنْ أَحْرَمَ بِعُمْرَةٍ وَأَهْدَى، فَلاَ يُحِلُّ حَتَّى يُحِلَّ بِنَحْرِ هَدْيِهِ، وَمَنْ أَهَلَّ بِحَجٍّ، فَلْيُتِمَّ حَجَّهُ» قَالَتْ: فَحِضْتُ فَلَمْ أَزَلْ حَائِضًا حَتَّى كَانَ يَوْمُ عَرَفَةَ، وَلَمْ أُهْلِلْ إِلَّا بِعُمْرَةٍ، فَأَمَرَنِي النَّبِيُّ ﷺ أَنْ أَنْقُضَ رَأْسِي وَأَمْتَشِطَ، وَأُهِلَّ بِحَجٍّ وَأَتْرُكَ العُمْرَةَ، فَفَعَلْتُ ذَلِكَ حَتَّى قَضَيْتُ حَجِّي، فَبَعَثَ مَعِي عَبْدَ الرَّحْمَنِ بْنَ أَبِي بَكْرٍ الصِّدِّيقِ، وَأَمَرَنِي أَنْ أَعْتَمِرَ مَكَانَ عُمْرَتِي مِنَ التَّنْعِيمِ.

320

19-nji bap

320

19-nji bap

Aişadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Fatyma bint Ebu Hubeýşiň dowamly gany gitme (keseli) bardy. Ol bu hakda Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemden sorady. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem oňa “Ýok, bu eýýäm aýbaşy gany däl-de, damar ganydyr. Haçan-da, hakyky aýbaşy döwrüň gelip başlan wagtynda namazyňy okama. (Aýbaşy döwrüň wagty) gutarandan soň bolsa, ýuwun-da, namazyňy oka!” diýdi.

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مُحَمَّدٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا سُفْيَانُ، عَنْ هِشَامٍ، عَنْ أَبِيهِ، عَنْ عَائِشَةَ، أَنَّ فَاطِمَةَ بِنْتَ أَبِي حُبَيْشٍ، كَانَتْ تُسْتَحَاضُ، فَسَأَلَتِ النَّبِيَّ ﷺ فَقَالَ: «ذَلِكِ عِرْقٌ وَلَيْسَتْ بِالحَيْضَةِ، فَإِذَا أَقْبَلَتِ الحَيْضَةُ، فَدَعِي الصَّلاَةَ وَإِذَا أَدْبَرَتْ فَاغْتَسِلِي وَصَلِّي.

Sahyh al Buhary yslam dininiň iň ygtybarly hadys ýygyndysydyr. Takmynan 7,275 hadysy öz içine alýan bu eser, Pygamberimiziň sünnetine esaslanyp, musulmanlaryň gündelik durmuşynda ýol görkezijidir.

Möhüm Baglanyşyklar

Sahih al bukhari programmasy

Bir basyş bilen uygulamany göçür we ruhy syýahata başla!