21

14-nji bap

21

14-nji bap

Enes ibn Mälikden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir: “Kimde şu üç häsiýet bar bolsa, ol adam imanyň lezzetini duýup biler: (Birinjisi) Allahy we Onuň Resulyny hemme zatdan artyk söýýän adam. (Ikinjisi) bir bendäni diňe Allahyň razylygy üçin gowy gören adam. (Üçünjisi) Allah bir adamy kapyrlykdan halas edenden soňra, ýene-de kapyrlyga gaýdyp barmaklygy oda atylmak ýaly ýaman gören adam”.

حَدَّثَنَا سُلَيْمَانُ بْنُ حَرْبٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا شُعْبَةُ، عَنْ قَتَادَةَ، عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، عَنِ النَّبِيِّ ﷺ قَالَ: «ثَلاَثٌ مَنْ كُنَّ فِيهِ وَجَدَ حَلاَوَةَ الإِيمَانِ: مَنْ كَانَ اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَحَبَّ إِلَيْهِ مِمَّا سِوَاهُمَا، وَمَنْ أَحَبَّ عَبْدًا لاَ يُحِبُّهُ إِلَّا لِلَّهِ عَزَّ وَجَلَّ، وَمَنْ يَكْرَهُ أَنْ يَعُودَ فِي الكُفْرِ، بَعْدَ إِذْ أَنْقَذَهُ اللَّهُ، مِنْهُ كَمَا يَكْرَهُ أَنْ يُلْقَى فِي النَّارِ «.

22

15-nji bap

22

15-nji bap

Ebu Sa’yd El-Hudryden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir: “Jennetiler Jennete, dowzahylar bolsa dowzaha girenlerinden soň, Allah Tagala “Kalbynda hardal dänesi ýaly imany (haýyr bar) bolan adamy dowzahdan çykaryň!” diýer. Olar dowzahdan gap-gara köýük bolup giden hallarynda çykarylyp, Haýa ýa-da Haýat derýasyna taşlanar. Olar edil sil akymynyň gapdallaryndaky bitýän (reýhan) tohumlarynyň (çalt depginde) ösüp çykyşy ýaly ösüp çykarlar. Eýsem, sen olaryň (ýeriň aşagyndan) sary (baldaklary) bükülen hallarynda çykyşlaryny görmediňmi?” diýdi.

حَدَّثَنَا إِسْمَاعِيلُ، قَالَ: حَدَّثَنِي مَالِكٌ، عَنْ عَمْرِو بْنِ يَحْيَى المَازِنِيِّ، عَنْ أَبِيهِ، عَنْ أَبِي سَعِيدٍ الخُدْرِيِّ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، عَنِ النَّبِيِّ ﷺ قَالَ: «يَدْخُلُ أَهْلُ الجَنَّةِ الجَنَّةَ، وَأَهْلُ النَّارِ النَّارَ»، ثُمَّ يَقُولُ اللَّهُ تَعَالَى: «أَخْرِجُوا مِنَ النَّارِ مَنْ كَانَ فِي قَلْبِهِ مِثْقَالُ حَبَّةٍ مِنْ خَرْدَلٍ مِنْ إِيمَانٍ. فَيُخْرَجُونَ مِنْهَا قَدِ اسْوَدُّوا، فَيُلْقَوْنَ فِي نَهَرِ الحَيَا، أَوِ الحَيَاةِ - شَكَّ مَالِكٌ - فَيَنْبُتُونَ كَمَا تَنْبُتُ الحِبَّةُ فِي جَانِبِ السَّيْلِ، أَلَمْ تَرَ أَنَّهَا تَخْرُجُ صَفْرَاءَ مُلْتَوِيَةً» قَالَ وُهَيْبٌ: حَدَّثَنَا عَمْرٌو: الحَيَاةِ، وَقَالَ: خَرْدَلٍ مِنْ خَيْرٍ

23

15-nji bap

23

15-nji bap

. Ebu Umama ibn Sehlden rowaýat edilmegine görä, ol Ebu Sa’yd El-Hudryden (Allah ondan razy bolsun) şeýle eşidipdir: (Bir gezek) Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir: “(Bir gün) uklap ýatyrkam, düýşümde Maňa birnäçe köýnekli adamlar görkezildi. Olaryň käbirleriniň köýnekleriniň uzynlygy göwüslerine çenli ýetýärdi. Käbirleriniňki bolsa ondan hem gysgady. (Soňra) Maňa Omar ibn Hattaby görkezildiler. Onuň egninde ýerden süýrenip duran (uzyn bir) köýnegi bardy. “Ýa Resulallah, muny nämä ýorduň?” diýip soranlarynda, “Dinine” diýip jogap berdi”.

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عُبَيْدِ اللَّهِ، قَالَ: حَدَّثَنَا إِبْرَاهِيمُ بْنُ سَعْدٍ، عَنْ صَالِحٍ، عَنِ ابْنِ شِهَابٍ، عَنْ أَبِي أُمَامَةَ بْنِ سَهْلِ بْنِ حُنَيْفٍ، أَنَّهُ سَمِعَ أَبَا سَعِيدٍ الخُدْرِيَّ، يَقُولُ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ: «بَيْنَا أَنَا نَائِمٌ، رَأَيْتُ النَّاسَ يُعْرَضُونَ عَلَيَّ وَعَلَيْهِمْ قُمُصٌ، مِنْهَا مَا يَبْلُغُ الثُّدِيَّ، وَمِنْهَا مَا دُونَ ذَلِكَ، وَعُرِضَ عَلَيَّ عُمَرُ بْنُ الخَطَّابِ وَعَلَيْهِ قَمِيصٌ يَجُرُّهُ». قَالُوا: فَمَا أَوَّلْتَ ذَلِكَ يَا رَسُولَ اللَّهِ؟ قَالَ: «الدِّينَ «.

24

16-nji bap

24

16-nji bap

"Sälim ibn Abdulladan, ol hem kakasy (Ibni Omardan Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, (bir gün) “Doganyna utanç-haýaly bolmalydygy hakynda wagyz edip duran Ensarylardan biriniň deňinden geçip barýarka, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem oňa şeýle diýipdir: “Goý, oňa degme, çünki utanç-haýa imandandyr!”."

٢٤ : حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ، قَالَ: أَخْبَرَنَا مَالِكُ بْنُ أَنَسٍ، عَنِ ابْنِ شِهَابٍ، عَنْ سَالِمِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ، عَنْ أَبِيهِ، أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ مَرَّ عَلَى رَجُلٍ مِنَ الأَنْصَارِ، وَهُوَ يَعِظُ أَخَاهُ فِي الحَيَاءِ، فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ: «دَعْهُ فَإِنَّ الحَيَاءَ مِنَ الإِيمَانِ «.

25

17-nji bap

25

17-nji bap

Ibn Omardan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir: “Adamlaryň Allahdan başga hudaýyň ýokdugyna we Muhammediň Allahyň ilçisidigine şaýat bolup, namazlaryny berjaý edip, zekatlaryny hem berýänçäler, Maňa olar bilen söweş etmek emr edildi. Eger-de olar bu işleri etseler, Yslamyň hak-hukugyndan başga (şerigatyň kada-kanunyny bozmadyk ýagdaýlarynda) janlaryny we mallaryny menden gorap, halas etdikleri bolar. Olaryň (gizlin eden amallarynyň) hasabyny soramak bolsa diňe Allah Tagalanyň Özüne degişlidir”.

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مُحَمَّدٍ المُسْنَدِيُّ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو رَوْحٍ الحَرَمِيُّ بْنُ عُمَارَةَ، قَالَ: حَدَّثَنَا شُعْبَةُ، عَنْ وَاقِدِ بْنِ مُحَمَّدٍ، قَالَ: سَمِعْتُ أَبِي يُحَدِّثُ، عَنِ ابْنِ عُمَرَ، أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ قَالَ: «أُمِرْتُ أَنْ أُقَاتِلَ النَّاسَ حَتَّى يَشْهَدُوا أَنْ لاَ إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ، وَأَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللَّهِ، وَيُقِيمُوا الصَّلاَةَ، وَيُؤْتُوا الزَّكَاةَ، فَإِذَا فَعَلُوا ذَلِكَ عَصَمُوا مِنِّي دِمَاءَهُمْ وَأَمْوَالَهُمْ إِلَّا بِحَقِّ الإِسْلاَمِ، وَحِسَابُهُمْ عَلَى اللَّهِ «.

26

18-nji bap

26

18-nji bap

"Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “(Bir gezek) Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemden: – Iň gowy amal haýsy amal? diýip soradylar. Ol: – Allaha we Resulyna iman etmekdir, diýdi. – Ondan soňra haýsy? – diýdiler. – Allahyň ýolunda jihäd etmekdir. – Soňra ýene haýsy? – diýip soradylar. – Haçj - mabrur (ýagny birkemsiz ýerine ýetirilen) haçdyr – diýdi."

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ يُونُسَ، وَمُوسَى بْنُ إِسْمَاعِيلَ، قَالاَ: حَدَّثَنَا إِبْرَاهِيمُ بْنُ سَعْدٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا ابْنُ شِهَابٍ، عَنْ سَعِيدِ بْنِ المُسَيِّبِ، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ، أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ سُئِلَ: أَيُّ العَمَلِ أَفْضَلُ؟ فَقَالَ: «إِيمَانٌ بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ». قِيلَ: ثُمَّ مَاذَا؟ قَالَ: «الجِهَادُ فِي سَبِيلِ اللَّهِ» قِيلَ: ثُمَّ مَاذَا؟ قَالَ: «حَجٌّ مَبْرُورٌ «.

27

19-nji bap

27

19-nji bap

"Sa’d ibn Ebu Wakkasdan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä: “(Bir gezek) Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem bir topar adamlara (sowgat hökmünde zat paýlap) berdi. (Şol ýerde) Sa’d hem otyrdy. Olaryň içindäki meniň göwnüme iň gowy ýaraýan bir adama Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem (hiç zat) bermedi. Men “Ýa Resulullah! Näme üçin pylana hiç zat bermän geçdiňiz? Allahdan ant içýärin, men ony mu’min adam hasap edýärin” diýdim. Ol “(Beýle diýme), ýa-da “musulman (diýip aýt)!” diýdi. Men biraz dymyp oturdym, ýöne bu adam hakda bilýän zatlarym meni biynjalyk etdi. Men (duryp bilmän), ýene-de “(Ýa Resulullah)! Näme üçin pylana bermediňiz? Allahdan ant içýärin, men ony mu’min adam hasap edýärin” diýdim. Ol ýene-de “(Beýle diýme) ýa-da “musulman (diýip aýt)!” diýdi. Bu adam hakda bilýänlerim ýene-de meni biynjalyk etdi. Men ýene-de şol soragy gaýtaladym. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem hem ýene-de şol bir sözüni gaýtalap soňundan maňa şeýle diýdi: “Eý, Sa’d! Elbetde, Men bir adama bir zat (beren wagtym), başgalaryny ondan has beter gowy görýänem bolsam, Allah ony dowzaha ýüzinligine taşlamagyndan gorkýanlygym üçin berýän wagtlarym bolýandyr. ” diýdi.”"

حَدَّثَنَا أَبُو اليَمَانِ، قَالَ: أَخْبَرَنَا شُعَيْبٌ، عَنِ الزُّهْرِيِّ، قَالَ: أَخْبَرَنِي عَامِرُ بْنُ سَعْدِ بْنِ أَبِي وَقَّاصٍ، عَنْ سَعْدٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ أَعْطَى رَهْطًا وَسَعْدٌ جَالِسٌ، فَتَرَكَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ رَجُلًا هُوَ أَعْجَبُهُمْ إِلَيَّ، فَقُلْتُ: يَا رَسُولَ اللَّهِ مَا لَكَ عَنْ فُلاَنٍ فَوَاللَّهِ إِنِّي لَأَرَاهُ مُؤْمِنًا، فَقَالَ: «أَوْ مُسْلِمًا» فَسَكَتُّ قَلِيلًا، ثُمَّ غَلَبَنِي مَا أَعْلَمُ مِنْهُ، فَعُدْتُ لِمَقَالَتِي، فَقُلْتُ: مَا لَكَ عَنْ فُلاَنٍ؟ فَوَاللَّهِ إِنِّي لَأَرَاهُ مُؤْمِنًا، فَقَالَ: «أَوْ مُسْلِمًا». ثُمَّ غَلَبَنِي مَا أَعْلَمُ مِنْهُ فَعُدْتُ لِمَقَالَتِي، وَعَادَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ، ثُمَّ قَالَ: «يَا سَعْدُ إِنِّي لَأُعْطِي الرَّجُلَ، وَغَيْرُهُ أَحَبُّ إِلَيَّ مِنْهُ، خَشْيَةَ أَنْ يَكُبَّهُ اللَّهُ فِي النَّارِ» وَرَوَاهُ يُونُسُ، وَصَالِحٌ، وَمَعْمَرٌ، وَابْنُ أَخِي الزُّهْرِيِّ، عَنِ الزُّهْرِيِّ.

28

20-nji bap

28

20-nji bap

"Abdulla ibn Amrdan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä ol şeýle diýipdir: “(Bir gün) bir adam Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemden “Yslamyň (amallarynyň içinde) iň gowusy haýsy amal?” diýip sorady. Ol “(Adamlara) tagam bermek hem-de tanaýan we tanamaýan adamyňa salam bermekdir” diýip jogap berdi. "

حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ، قَالَ: حَدَّثَنَا اللَّيْثُ، عَنْ يَزِيدَ بْنِ أَبِي حَبِيبٍ، عَنْ أَبِي الخَيْرِ، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَمْرٍو، أَنَّ رَجُلًا سَأَلَ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ: أَيُّ الإِسْلاَمِ خَيْرٌ؟ قَالَ: «تُطْعِمُ الطَّعَامَ، وَتَقْرَأُ السَّلاَمَ عَلَى مَنْ عَرَفْتَ وَمَنْ لَمْ تَعْرِفْ «.

29

21-nji bap

29

21-nji bap

"Ibn Abbasdan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir: “Maňa dowzah görkezildi, ondakylaryň köpüsi küpür edenler, (ýagny nä şükür bolan) zenanlardy. “Olar Allaha küpür edenlermi?” diýip soradylar. Ol: “Ýok, ärlerine küpür edenler (ýagny nä şükür) bolanlar hem-de ýagşylyga garşy küpür edenler (nä şükür) bolanlar. Eger-de sen olaryň birine mydama ýagşylyk edip gezseň, soňra senden ýekeje bir halamaýan zadyny görse, ol saňa “Men senden hiç bir haýyr görmedim!” diýer. "

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مَسْلَمَةَ، عَنْ مَالِكٍ، عَنْ زَيْدِ بْنِ أَسْلَمَ، عَنْ عَطَاءِ بْنِ يَسَارٍ، عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ، قَالَ: قَالَ النَّبِيُّ ﷺ: «أُرِيتُ النَّارَ فَإِذَا أَكْثَرُ أَهْلِهَا النِّسَاءُ، يَكْفُرْنَ» قِيلَ: أَيَكْفُرْنَ بِاللَّهِ؟ قَالَ: «يَكْفُرْنَ العَشِيرَ، وَيَكْفُرْنَ الإِحْسَانَ، لَوْ أَحْسَنْتَ إِلَى إِحْدَاهُنَّ الدَّهْرَ، ثُمَّ رَأَتْ مِنْكَ شَيْئًا، قَالَتْ: مَا رَأَيْتُ مِنْكَ خَيْرًا قَطُّ «.

Salgylanma:

• Küpür sözi näşükür bolmagy hem aňladýandyr.

30

22-nji bap

30

22-nji bap

"Al-Magrur ibn Suweýdden rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “(Bir gün) men Ebu Zerr radyýallahu anhuny , Rebeze (diýen ýerde) edil ýanyndaky gulunyň egnindäki geýen eşigi ýaly eşikde gördüm. Men ondan munuň sebäbini soradym. Ebu Zerr Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem döwründe bir gula sögendigini we ejesi sebäpli, ony kemsidendigini aýdyp berdi. Şonda Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem oňa: “Sende jahiliýýe, (ýagny nadanlyk döwrüniň) häsiýetleri saklanyp galypdyr!” diýdi. “Olar siziň hyzmatkärleriňizdir, ýöne şol bir wagtyň özünde olar siziň doganlaryňyzdyr. Allah olary siziň gol astyňyzda etdi. Eger-de kimiň dogany golunyň astynda bolsa, oňa öz iýen zatlaryndan iýdirsin we öz geýen zatlaryndan hem geýdirsin. Olara güýçleriniň ýetmejek agyr işlerini buýurmaň, eger buýurmaly bolan ýagdaýyňyzda, olara (özüňiz hem) kömek ediň!” diýdi."

حَدَّثَنَا سُلَيْمَانُ بْنُ حَرْبٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا شُعْبَةُ، عَنْ وَاصِلٍ الأَحْدَبِ، عَنِ المَعْرُورِ بْنِ سُوَيْدٍ، قَالَ: لَقِيتُ أَبَا ذَرٍّ بِالرَّبَذَةِ، وَعَلَيْهِ حُلَّةٌ، وَعَلَى غُلاَمِهِ حُلَّةٌ، فَسَأَلْتُهُ عَنْ ذَلِكَ، فَقَالَ: إِنِّي سَابَبْتُ رَجُلًا فَعَيَّرْتُهُ بِأُمِّهِ، فَقَالَ لِي النَّبِيُّ ﷺ: «يَا أَبَا ذَرٍّ أَعَيَّرْتَهُ بِأُمِّهِ؟ إِنَّكَ امْرُؤٌ فِيكَ جَاهِلِيَّةٌ، إِخْوَانُكُمْ خَوَلُكُمْ، جَعَلَهُمُ اللَّهُ تَحْتَ أَيْدِيكُمْ، فَمَنْ كَانَ أَخُوهُ تَحْتَ يَدِهِ، فَلْيُطْعِمْهُ مِمَّا يَأْكُلُ، وَلْيُلْبِسْهُ مِمَّا يَلْبَسُ، وَلاَ تُكَلِّفُوهُمْ مَا يَغْلِبُهُمْ، فَإِنْ كَلَّفْتُمُوهُمْ فَأَعِينُوهُمْ«

Salgylanma:

• Radyýallahu anhu – (Allah ondan razy bolsun), diýmekOl gara adam Bilal radyýallahu anhudy. Ebu Zerr (Allah ondan razy bolsun) oňa: “Eý garanyň ogly!” – diýipdir.

Sahyh al Buhary yslam dininiň iň ygtybarly hadys ýygyndysydyr. Takmynan 7,275 hadysy öz içine alýan bu eser, Pygamberimiziň sünnetine esaslanyp, musulmanlaryň gündelik durmuşynda ýol görkezijidir.

Möhüm Baglanyşyklar

Sahih al bukhari programmasy

Bir basyş bilen uygulamany göçür we ruhy syýahata başla!