1911

11-nji bap

1911

11-nji bap

Enes ibn Mälikden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Resulullah sallallahu aleýhi wesellem (bir gezek) bir aýlap aýallaryna ýakynlaşmajakdygyna ant içipdi we onuň bir aýagy ýerinden çykypdy. Ol ýigrimi dokuz günläp, ýerden beýigräkde ýerleşýän otagynda galdy. Soňra ol (ýigrimi dokuz günden soň) aşak düşdi. Oňa “Eý, Allahyň Resuly! Sen bir aýlap aýallaryňa ýakynlaşmajakdygyňa ant içipdiň-ä” diýdiler. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Aý ýigrimi dokuz günem bolup biler” diýdi.

حَدَّثَنَا عَبْدُ العَزِيزِ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ، حَدَّثَنَا سُلَيْمَانُ بْنُ بِلاَلٍ، عَنْ حُمَيْدٍ، عَنْ أَنَسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، قَالَ: آلَى رَسُولُ اللَّهِ ﷺ مِنْ نِسَائِهِ، وَكَانَتْ انْفَكَّتْ رِجْلُهُ، فَأَقَامَ فِي مَشْرُبَةٍ تِسْعًا وَعِشْرِينَ لَيْلَةً، ثُمَّ نَزَلَ فَقَالُوا: يَا رَسُولَ اللَّهِ آلَيْتَ شَهْرًا، فَقَالَ: «إِنَّ الشَّهْرَ يَكُونُ تِسْعًا وَعِشْرِينَ«.

1912

12-nji bap

1912

12-nji bap

Ebu Bekreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir: “Iki aý hiç kemelmezler. (Bular) iki baýram aýy bolan Remezan we Zul-Hijje aýlarydyr”.

حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ، حَدَّثَنَا مُعْتَمِرٌ، قَالَ: سَمِعْتُ إِسْحَاقَ بْنَ سُوَيْدٍ، عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِي بَكْرَةَ، عَنْ أَبِيهِ، عَنِ النَّبِيِّ ﷺ، وَحَدَّثَنِي مُسَدَّدٌ، حَدَّثَنَا مُعْتَمِرٌ، عَنْ خَالِدٍ الحَذَّاءِ، قَالَ: أَخْبَرَنِي عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ أَبِي بَكْرَةَ، عَنْ أَبِيهِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، عَنِ النَّبِيِّ ﷺ، قَالَ: شَهْرَانِ لاَ يَنْقُصَانِ، شَهْرَا عِيدٍ: رَمَضَانُ، وَذُو الحَجَّةِ.

Salgylanma:

•Alymlar Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň bu sözüni dürli manyda düşündiripdirler. Iň meşhury hem şudur: Musulmanlaryň bu iki aýda eden sogap işleri, bu aýlaryň ýigrimi dokuz ýa-da otuz gün bolmagyna garamazdan sogaplary deň derejededir.

1913

13-nji bap

1913

13-nji bap

Ibn Omardan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir: “Biz (araplar) ýazmamy we hasaplamany bilmeýän sowatsyz bir halkdyrys. Aý şunça-da bolup biler, şunçada bolar” ýagny, käte ýigrimi dokuz, käte-de otuz bolar.

حَدَّثَنَا آدَمُ، حَدَّثَنَا شُعْبَةُ، حَدَّثَنَا الأَسْوَدُ بْنُ قَيْسٍ، حَدَّثَنَا سَعِيدُ بْنُ عَمْرٍو، أَنَّهُ سَمِعَ ابْنَ عُمَرَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا، عَنِ النَّبِيِّ ﷺ، أَنَّهُ قَالَ: «إِنَّا أُمَّةٌ أُمِّيَّةٌ، لاَ نَكْتُبُ وَلاَ نَحْسُبُ، الشَّهْرُ هَكَذَا وَهَكَذَا» يَعْنِي مَرَّةً تِسْعَةً وَعِشْرِينَ، وَمَرَّةً ثَلاَثِينَ.

1914

14-nji bap

1914

14-nji bap

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir: “Siziň hiç biriňiz bir-iki gün (Remezandan öň) agyz bekläp, Remezany garşy almasyn. Diňe belli günlerde agyz beklemegi adat edinip gelen adam, şol gün orazasyny tutsun!”.

حَدَّثَنَا مُسْلِمُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ، حَدَّثَنَا هِشَامٌ، حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ أَبِي كَثِيرٍ، عَنْ أَبِي سَلَمَةَ، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، عَنِ النَّبِيِّ ﷺ، قَالَ: «لاَ يَتَقَدَّمَنَّ أَحَدُكُمْ رَمَضَانَ بِصَوْمِ يَوْمٍ أَوْ يَوْمَيْنِ، إِلَّا أَنْ يَكُونَ رَجُلٌ كَانَ يَصُومُ صَوْمَهُ، فَلْيَصُمْ ذَلِكَ اليَوْمَ«.

Salgylanma:

•Ýagny eger bir adam ýylyň beýleki aýlarynda hem duşenbe we penşenbe ýa-da aýyň ortasynda üç gün agyz bekläp gelýän bolsa we şol günler Remezanyň bir-iki gün öňki günlerine gabat gelse, şol günlerde agzyny bekläp biler.

1915

15-nji bap

1915

15-nji bap

"Bara (ibn ‘Azybdan Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “(Oraza tutmak ilki parz edilen döwürleri) Muhammed sallallahu aleýhi wesellemiň sahabalaryndan biri agyz bekläp, agyz açmaly wagty gelende, agzyny açman uklap galsa, ol adam şol gije we tutuş (ertesi) gün agşama çenli hiç zat iýmezdi. (Bir gün) Ensarylardan Kaýs ibn Syrma (atly bir sahaba) agzyny bekledi, agyz açmaly wagty gelende aýalynyň ýanyna gelip: “Iýer ýaly naharyňyz barmy?” diýip sorady. Aýaly: Ýok, ýöne gidip, seniň üçin bir zatlar gözlärin!” diýdi. Kaýs şol gün uzakly gün işläpdi. Şonuň üçinem ukusyna döz gelip bilmän (ýatyp galdy). Birnäçe wagtdan soň aýaly onuň ýanyna gelip, onuň uklap galandygyny görüp: “Wah, nesibäňde ýok eken-dä!” diýdi. Ertesi gün günortan çagy Kaýs özünden gidip ýykyldy. Muny Pygamberimiz sallallahu aleýhi weselleme habar berdiler. Şondan soň hem şu aýat indi: “Size oraza gijelerinde aýallaryňyza ýanaşmak halal edildi. Olar siziň lybasyňyzdyr (örtügiňizdir), siz hem olar üçin lybassyňyz. Allah siziň özüňize erbetlik edýändigiňizi bildi we tobaňyzy kabul edip, siziň (günäleriňizi) bagyşlady. (Siz) indi (oraza gijelerinde) olara (aýallaryňyza) ýanaşyp (bilersiňiz) we Allahyň siziň üçin ýazgyt eden zadyny (perzent edinmegi) gözläň!” {Bakara:187}. Sahabalar muňa gaty begendiler, soň bolsa şu aşakdaky aýat indi: “Säher çagy, tä siziň üçin ak sapak gara sapakdan saýgarylýança, iýiň we içiň!” {Bakara:187}."

حَدَّثَنَا عُبَيْدُ اللَّهِ بْنُ مُوسَى، عَنْ إِسْرَائِيلَ، عَنْ أَبِي إِسْحَاقَ، عَنِ البَرَاءِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، قَالَ: كَانَ أَصْحَابُ مُحَمَّدٍ ﷺ إِذَا كَانَ الرَّجُلُ صَائِمًا، فَحَضَرَ الإِفْطَارُ، فَنَامَ قَبْلَ أَنْ يُفْطِرَ لَمْ يَأْكُلْ لَيْلَتَهُ وَلاَ يَوْمَهُ حَتَّى يُمْسِيَ، وَإِنَّ قَيْسَ بْنَ صِرْمَةَ الأَنْصَارِيَّ كَانَ صَائِمًا، فَلَمَّا حَضَرَ الإِفْطَارُ أَتَى امْرَأَتَهُ، فَقَالَ لَهَا: أَعِنْدَكِ طَعَامٌ؟ قَالَتْ: لاَ وَلَكِنْ أَنْطَلِقُ فَأَطْلُبُ لَكَ، وَكَانَ يَوْمَهُ يَعْمَلُ، فَغَلَبَتْهُ عَيْنَاهُ، فَجَاءَتْهُ امْرَأَتُهُ، فَلَمَّا رَأَتْهُ قَالَتْ: خَيْبَةً لَكَ، فَلَمَّا انْتَصَفَ النَّهَارُ غُشِيَ عَلَيْهِ، فَذُكِرَ ذَلِكَ لِلنَّبِيِّ ﷺ فَنَزَلَتْ هَذِهِ الآيَةُ: ﴿أُحِلَّ لَكُمْ لَيْلَةَ الصِّيَامِ الرَّفَثُ إِلَى نِسَائِكُمْ﴾ [البقرة: 187] فَفَرِحُوا بِهَا فَرَحًا شَدِيدًا، وَنَزَلَتْ: ﴿وَكُلُوا وَاشْرَبُوا حَتَّى يَتَبَيَّنَ لَكُمُ الخَيْطُ الأَبْيَضُ مِنَ الخَيْطِ الأَسْوَدِ﴾ [البقرة: 187].

1916

16-nji bap

1916

16-nji bap

‘Ady ibn Hatym (Allah ondan razy bolsun) şeýle diýipdir: “Haçanda, “Säher çagy, tä ak sapak gara sapakdan saýgarylýança, iýiň we içiň! {Bakara:187} aýaty inende, men derrew bir ak, birem gara sapak alyp, ýassygymyň aşagynda goýdum. Gije wagtal-wagtal bulara seredip başladym, ýöne hiç zady saýgaryp bilmedim. Irden Resulullah sallallahu aleýhi wesellemiň ýanyna bardym we oňa muny gürrüň berdim. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “(Bu gara sapak bilen ak sapak) gijäniň garaňkylygy bilen gündiziň aklygydyr” diýdi.

حَدَّثَنَا حَجَّاجُ بْنُ مِنْهَالٍ، حَدَّثَنَا هُشَيْمٌ، قَالَ: أَخْبَرَنِي حُصَيْنُ بْنُ عَبْدِ الرَّحْمَنِ، عَنِ الشَّعْبِيِّ، عَنْ عَدِيِّ بْنِ حَاتِمٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، قَالَ: لَمَّا نَزَلَتْ: ﴿حَتَّى يَتَبَيَّنَ لَكُمُ الخَيْطُ الأَبْيَضُ مِنَ الخَيْطِ الأَسْوَدِ﴾ [البقرة: 187] عَمَدْتُ إِلَى عِقَالٍ أَسْوَدَ، وَإِلَى عِقَالٍ أَبْيَضَ، فَجَعَلْتُهُمَا تَحْتَ وِسَادَتِي، فَجَعَلْتُ أَنْظُرُ فِي اللَّيْلِ، فَلاَ يَسْتَبِينُ لِي، فَغَدَوْتُ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ ﷺ، فَذَكَرْتُ لَهُ ذَلِكَ فَقَالَ: «إِنَّمَا ذَلِكَ سَوَادُ اللَّيْلِ وَبَيَاضُ النَّهَارِ«.

1917

16-nji bap

1917

16-nji bap

Sähl ibn Sa‘ddan rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Tä ak sapak gara sapakdan saýgarylýança, iýiň we içiň! {Bakara:187} aýaty inende, “Säher wagty” jümlesi inmändi. Käbir adamlar agyz beklejek wagtlary, aýaklaryna ak sapak bilen gara sapak daňyp, tä olary saýgarýançalar iýmegi dowam etdirler. Soňra Allah Tagala: “Minäl-fäjri” {Bakara:187} (Säher wagty) jümlesini inderdi. Sahabalar şondan soň munuň gije we gündizi aňladýandygyny bildiler.

حَدَّثَنَا سَعِيدُ بْنُ أَبِي مَرْيَمَ، حَدَّثَنَا ابْنُ أَبِي حَازِمٍ، عَنْ أَبِيهِ، عَنْ سَهْلِ بْنِ سَعْدٍ، ح حَدَّثَنِي سَعِيدُ بْنُ أَبِي مَرْيَمَ، حَدَّثَنَا أَبُو غَسَّانَ مُحَمَّدُ بْنُ مُطَرِّفٍ، قَالَ: حَدَّثَنِي أَبُو حَازِمٍ، عَنْ سَهْلِ بْنِ سَعْدٍ، قَالَ: أُنْزِلَتْ: ﴿وَكُلُوا وَاشْرَبُوا حَتَّى يَتَبَيَّنَ لَكُمُ الخَيْطُ الأَبْيَضُ، مِنَ الخَيْطِ الأَسْوَدِ} [البقرة: 187] وَلَمْ يَنْزِلْ ﴿مِنَ الفَجْرِ﴾ [البقرة: 187]، فَكَانَ رِجَالٌ إِذَا أَرَادُوا الصَّوْمَ رَبَطَ أَحَدُهُمْ فِي رِجْلِهِ الخَيْطَ الأَبْيَضَ وَالخَيْطَ الأَسْوَدَ، وَلَمْ يَزَلْ يَأْكُلُ حَتَّى يَتَبَيَّنَ لَهُ رُؤْيَتُهُمَا، فَأَنْزَلَ اللَّهُ بَعْدُ: ﴿مِنَ الفَجْرِ﴾ [البقرة: 187] فَعَلِمُوا أَنَّهُ إِنَّمَا يَعْنِي اللَّيْلَ وَالنَّهَارَ.

1918

17-nji bap

1918

17-nji bap

Aişadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Bilal gije azan aýdardy. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Siz tä Ibn Ummu Mektum azan aýdýança iýip-içiberiň. Çünki, ol tä daň atýança azan aýtmaz” diýdi.

حَدَّثَنَا عُبَيْدُ بْنُ إِسْمَاعِيلَ، عَنْ أَبِي أُسَامَةَ، عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ، عَنْ نَافِعٍ، عَنِ ابْنِ عُمَرَ، وَالقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهَا، أَنَّ بِلاَلًا كَانَ يُؤَذِّنُ بِلَيْلٍ، فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ: «كُلُوا وَاشْرَبُوا حَتَّى يُؤَذِّنَ ابْنُ أُمِّ مَكْتُومٍ، فَإِنَّهُ لاَ يُؤَذِّنُ حَتَّى يَطْلُعَ الفَجْرُ«.

1919

17-nji bap

1919

17-nji bap

Kasym şeýle diýdi: “Bu ikisiniň arasyndaky wagt, biri (azan aýdylýan ýerden) düşüp, beýlekisi bolsa oňa münýänçä geçen aralykdaky wagtdan ybaratdy”.

قَالَ القَاسِمُ: وَلَمْ يَكُنْ بَيْنَ أَذَانِهِمَا إِلَّا أَنْ يَرْقَى ذَا وَيَنْزِلَ ذَا.

1920

18-nji bap

1920

18-nji bap

Sähl ibn Sa’d (Allah ondan razy bolsun) şeýle diýipdir: “Men öýümde maşgalam bilen bilelikde selärligimi edinerdim-de, soňra ertir namazyny Resulullah sallallahu aleýhi wesellem bilen okamaga ýetişjek bolup öýümden çykmaga howlugardym”.

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عُبَيْدِ اللَّهِ، حَدَّثَنَا عَبْدُ العَزِيزِ بْنُ أَبِي حَازِمٍ، عَنْ أَبِي حَازِمٍ، عَنْ سَهْلِ بْنِ سَعْدٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، قَالَ: «كُنْتُ أَتَسَحَّرُ فِي أَهْلِي، ثُمَّ تَكُونُ سُرْعَتِي أَنْ أُدْرِكَ السُّجُودَ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ ﷺ«.

Sahyh al Buhary yslam dininiň iň ygtybarly hadys ýygyndysydyr. Takmynan 7,275 hadysy öz içine alýan bu eser, Pygamberimiziň sünnetine esaslanyp, musulmanlaryň gündelik durmuşynda ýol görkezijidir.

Möhüm Baglanyşyklar

Sahih al bukhari programmasy

Bir basyş bilen uygulamany göçür we ruhy syýahata başla!