1841

15-nji bap

1841

15-nji bap

Ibn Abbasdan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Men Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň Arafatda adamlara ýüzlenip: “Kim geýmäge köwüş tapmasa, mesi geýsin we kim izar tapmasa onda balak geýsin!” diýip, hutba okap duranyny eşitdim”.

حَدَّثَنَا أَبُو الوَلِيدِ، حَدَّثَنَا شُعْبَةُ، قَالَ: أَخْبَرَنِي عَمْرُو بْنُ دِينَارٍ، سَمِعْتُ جَابِرَ بْنَ زَيْدٍ، سَمِعْتُ ابْنَ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا، قَالَ: سَمِعْتُ النَّبِيَّ ﷺ يَخْطُبُ بِعَرَفَاتٍ: «مَنْ لَمْ يَجِدِ النَّعْلَيْنِ فَلْيَلْبَسِ الخُفَّيْنِ، وَمَنْ لَمْ يَجِدْ إِزَارًا فَلْيَلْبَسْ سَرَاوِيلَ لِلْمُحْرِمِ«.

1842

15-nji bap

1842

15-nji bap

Abdulla ibn Omardan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemden yhramly adam näme eşik geýip biler?” diýip soraldy. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem hem: “Yhrama giren adam köýnek, selle, balak we burnus geýmez. Şeýle hem şafran (zagfaran) we (wars) sary agaç bilen boýalan eşikleri geýmeli däldir. Eger aýakgap tapmasa, mesi geýsin, (ýöne onuň ýokarsydan) topugynyň aşagyna çenli kessin”.vv

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ يُونُسَ، حَدَّثَنَا إِبْرَاهِيمُ بْنُ سَعْدٍ، حَدَّثَنَا ابْنُ شِهَابٍ، عَنْ سَالِمٍ، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، سُئِلَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ، مَا يَلْبَسُ المُحْرِمُ مِنَ الثِّيَابِ؟ فَقَالَ: «لاَ يَلْبَسِ القَمِيصَ، وَلاَ العَمَائِمَ، وَلاَ السَّرَاوِيلاَتِ، وَلاَ البُرْنُسَ، وَلاَ ثَوْبًا مَسَّهُ زَعْفَرَانٌ، وَلاَ وَرْسٌ، وَإِنْ لَمْ يَجِدْ نَعْلَيْنِ فَلْيَلْبَسِ الخُفَّيْنِ وَلْيَقْطَعْهُمَا حَتَّى يَكُونَا أَسْفَلَ مِنَ الكَعْبَيْنِ«.

Salgylanma:

” • Ihram – haç zyýary döwründe geýilýän eşikler. •Burnus –kapşonkaly eşik.”

1843

16-nji bap

1843

16-nji bap

Ibn Abbasdan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Arafatda bize ýüzlenip: “Izar tapmadyk adam balak geýsin, köwüş tapmadyk adam hem mesi geýsin!” diýdi”.

حَدَّثَنَا آدَمُ، حَدَّثَنَا شُعْبَةُ، حَدَّثَنَا عَمْرُو بْنُ دِينَارٍ، عَنْ جَابِرِ بْنِ زَيْدٍ، عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا، قَالَ: خَطَبَنَا النَّبِيُّ ﷺ بِعَرَفَاتٍ، فَقَالَ: «مَنْ لَمْ يَجِدِ الإِزَارَ فَلْيَلْبَسِ السَّرَاوِيلَ، وَمَنْ لَمْ يَجِدِ النَّعْلَيْنِ فَلْيَلْبَسِ الخُفَّيْنِ«.

1844

17-nji bap

1844

17-nji bap

Baradan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Zul-Ka‘da aýynda umra etdi. Mekgäniň ýaşaýjylary oňa Mekgä girmäge rugsat bermediler. Soňra olar bilen Mekgä ýarag getirmejekdikleri, diňe gynyna salyp girjekdikleri barada şertnama baglaşdy.

حَدَّثَنَا عُبَيْدُ اللَّهِ، عَنْ إِسْرَائِيلَ، عَنْ أَبِي إِسْحَاقَ، عَنِ البَرَاءِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، اعْتَمَرَ النَّبِيُّ ﷺ فِي ذِي القَعْدَةِ، فَأَبَى أَهْلُ مَكَّةَ أَنْ يَدَعُوهُ يَدْخُلُ مَكَّةَ حَتَّى قَاضَاهُمْ: لاَ يُدْخِلُ مَكَّةَ سِلاَحًا إِلَّا فِي القِرَابِ.

1845

18-nji bap

1845

18-nji bap

Ibn Abbasdan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Medine halky üçin Zul-Huleýfäni, Nejd halky üçin Karnal-Mänäzili we Ýemen halky üçin bolsa Ýelemlemi mikat edip belledi. Bu ýerler, şol ýerlerde ýaşaýan halk üçin hem-de başga ýurtlarda ýaşap, ýöne haj ýa-da umra ybadatlaryny berjaý etmek maksady bilen şol ýerlerden geçip barýan her bir adam üçin (yhram baglanýan) mikat ýeri höküminde bellenilendir. Kim bu mikatlardan Mekgä golaý ýaşaýan bolsa (ýagny Mekge bilen mikatyň aralygynda ýaşaýan bolsa), onda onuň mikaty haj etmek üçin (niýetine düwüp) başlan ýeri mikatdyr. Mekge şäheriniň ýaşaýjylary, Mekgäniň özünden yhrama girerler”.

حَدَّثَنَا مُسْلِمٌ، حَدَّثَنَا وُهَيْبٌ، حَدَّثَنَا ابْنُ طَاوُسٍ، عَنْ أَبِيهِ، عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا، «أَنَّ النَّبِيَّ ﷺ وَقَّتَ لِأَهْلِ المَدِينَةِ ذَا الحُلَيْفَةِ، وَلِأَهْلِ نَجْدٍ قَرْنَ المَنَازِلِ، وَلِأَهْلِ اليَمَنِ يَلَمْلَمَ، هُنَّ لَهُنَّ، وَلِكُلِّ آتٍ أَتَى عَلَيْهِنَّ مِنْ غَيْرِهِمْ، مِمَّنْ أَرَادَ الحَجَّ وَالعُمْرَةَ، فَمَنْ كَانَ دُونَ ذَلِكَ، فَمِنْ حَيْثُ أَنْشَأَ، حَتَّى أَهْلُ مَكَّةَ مِنْ مَكَّةَ«.

1846

18-nji bap

1846

18-nji bap

Enes ibn Mälikden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Resulullah sallallahu aleýhi wesellem Mekge feth edilen ýyly kellesinde tuwulga geýen halynda Mekgä girdi. Haçanda kellesindäki tuwulgany çykaran wagty onuň ýanyna bir adam gelip: “Ibn Hatal Käbäniň örtüginden ýapyşyp dur” diýdi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Öldüriň ony!” diýdi.

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ، أَخْبَرَنَا مَالِكٌ، عَنِ ابْنِ شِهَابٍ، عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ، دَخَلَ عَامَ الفَتْحِ، وَعَلَى رَأْسِهِ المِغْفَرُ، فَلَمَّا نَزَعَهُ جَاءَ رَجُلٌ فَقَالَ: إِنَّ ابْنَ خَطَلٍ مُتَعَلِّقٌ بِأَسْتَارِ الكَعْبَةِ فَقَالَ «اقْتُلُوهُ«.

Salgylanma:

” •Şlem. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň ony öldüriň diýmeginiň sebäbi, ol adam musulman bolýar, soňra Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem ýanyna-da Ensarylardan bir adamy goşup, ony zekat toplamak üçin bir ýere ugradýar. Ýolda Ibn Hatal ýanyndaky adamy öldürýär, özi hem murted bolup dinden çykýar. Şeýle hem onuň iki sany aýdymçy gyrnagy bolan, olara Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemi masgaralap aýdym aýtdyrar eken.”

1847

19-nji bap

1847

19-nji bap

Ýa‘lä ibn Umeýýeden (Allah ondan razy bolsyn) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Bir gün Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellmiň ýanynda durkam, üstünde sary reňkiň (ýa-da şoňa meňzeş başga bir zadyň yzlary galan) bir dony geýip, onuň ýanyna bir adam geldi. Omar maňa: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň wahy inip duran pursadyny göresiň gelýärmi?” diýerdi. Şol wagt hem wahy indi. Soňra Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem (wahy gutaryp) özüne gelenden soň, (ýaňky gelen adama): “Haj eden wagtyň näme edýän bolsaň, umrada-da şonuň ýaly et!” diýdi.

حَدَّثَنَا أَبُو الوَلِيدِ، حَدَّثَنَا هَمَّامٌ، حَدَّثَنَا عَطَاءٌ، قَالَ: حَدَّثَنِي صَفْوَانُ بْنُ يَعْلَى بْنِ أُمَيَّةَ، عَنْ أَبِيهِ، قَالَ: كُنْتُ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ ﷺ، فَأَتَاهُ رَجُلٌ عَلَيْهِ جُبَّةٌ فِيهِ أَثَرُ صُفْرَةٍ أَوْ نَحْوُهُ، كَانَ عُمَرُ يَقُولُ لِي: تُحِبُّ إِذَا نَزَلَ عَلَيْهِ الوَحْيُ أَنْ تَرَاهُ؟ فَنَزَلَ عَلَيْهِ ثُمَّ سُرِّيَ عَنْهُ، فَقَالَ: «اصْنَعْ فِي عُمْرَتِكَ مَا تَصْنَعُ فِي حَجِّكَ«.

Salgylanma:

•Zagfaranyň hoşboý yslary galan don.

1848

19-nji bap

1848

19-nji bap

Günleriň birinde bir adam başga biriniň elini dişledi. Eli dişlenen adam elini çekende, dişläniň dişlerinden birini döwdi. Şonda Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellm döwülen dişiň (öwezini) tölemesiz etdi.

وَعَضَّ رَجُلٌ يَدَ رَجُلٍ - يَعْنِي فَانْتَزَعَ ثَنِيَّتَهُ - فَأَبْطَلَهُ النَّبِيُّ ﷺ.

1849

20-nji bap

1849

20-nji bap

Ibn Abbasdan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem bilen Arafatda duran bir adam, birden öz düýesinden ýykylyp, boýnuny döwdürdi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Ony suw we sidr bilen ýuwuň-da, iki bölek mata bilen (ýa-da öz eşiginde) kepenläň. Ýöne oňa hiç-hili hoşboý yslardan çalmaň we onuň kellesini hem örtmäň. Çünki, ol Kyýamat güni “Lebbeýk, Allahumme lebbeýk!” diýip telbiýe aýdan halynda direler” diýdi.

حَدَّثَنَا سُلَيْمَانُ بْنُ حَرْبٍ، حَدَّثَنَا حَمَّادُ بْنُ زَيْدٍ، عَنْ عَمْرِو بْنِ دِينَارٍ، عَنْ سَعِيدِ بْنِ جُبَيْرٍ، عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا، قَالَ: بَيْنَا رَجُلٌ وَاقِفٌ مَعَ النَّبِيِّ ﷺ بِعَرَفَةَ، إِذْ وَقَعَ عَنْ رَاحِلَتِهِ، فَوَقَصَتْهُ أَوْ قَالَ: فَأَقْعَصَتْهُ، فَقَالَ النَّبِيُّ ﷺ: اغْسِلُوهُ بِمَاءٍ وَسِدْرٍ، وَكَفِّنُوهُ فِي ثَوْبَيْنِ أَوْ قَالَ: ثَوْبَيْهِ، وَلاَ تُحَنِّطُوهُ، وَلاَ تُخَمِّرُوا رَأْسَهُ، فَإِنَّ اللَّهَ يَبْعَثُهُ يَوْمَ القِيَامَةِ يُلَبِّي .

1850

20-nji bap

1850

20-nji bap

Ibn Abbasdan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem bilen Arafatda duran bir adam, birden öz düýesinden ýykylyp, boýnuny döwdürip (öldi). Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Ony suw we sidr bilen ýuwuň-da, iki bölek mata bilen kepenläň. Ýöne oňa hiç-hili hoşboý yslardan çalmaň, kellesini örtmäň we ys hem tütetmäň. Çünki, ol Kyýamat güni “Lebbeýk, Allahumme lebbeýk!” diýip telbiýe aýdan halynda direler” diýdi.

حَدَّثَنَا سُلَيْمَانُ بْنُ حَرْبٍ، حَدَّثَنَا حَمَّادٌ، عَنْ أَيُّوبَ، عَنْ سَعِيدِ بْنِ جُبَيْرٍ، عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا، قَالَ: بَيْنَا رَجُلٌ وَاقِفٌ مَعَ النَّبِيِّ ﷺ بِعَرَفَةَ، إِذْ وَقَعَ عَنْ رَاحِلَتِهِ، فَوَقَصَتْهُ أَوْ قَالَ: فَأَوْقَصَتْهُ، فَقَالَ النَّبِيُّ ﷺ: «اغْسِلُوهُ بِمَاءٍ وَسِدْرٍ، وَكَفِّنُوهُ فِي ثَوْبَيْنِ، وَلاَ تَمَسُّوهُ طِيبًا، وَلاَ تُخَمِّرُوا رَأْسَهُ، وَلاَ تُحَنِّطُوهُ، فَإِنَّ اللَّهَ يَبْعَثُهُ يَوْمَ القِيَامَةِ مُلَبِّيًا«.

Salgylanma:

•Sabynyň ýerine ulanylan ösümligiň (agajyň) ady.

Sahyh al Buhary yslam dininiň iň ygtybarly hadys ýygyndysydyr. Takmynan 7,275 hadysy öz içine alýan bu eser, Pygamberimiziň sünnetine esaslanyp, musulmanlaryň gündelik durmuşynda ýol görkezijidir.

Möhüm Baglanyşyklar

Sahih al bukhari programmasy

Bir basyş bilen uygulamany göçür we ruhy syýahata başla!