1831

7-nji bap

1831

7-nji bap

"Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň aýaly Aişanyň (Allah ondan razy bolsun) aýtmagyna görä, bir gezek Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem (zäherli, gekko görnüşli) hažžyga “Fuwaýsyk” diýdi. Ýöne men ony öldürmegi emr edendigini eşitmedim, diýdi. Ebu Abdulla (Buhary): “Biz bu ýerde Minanyň Haramdandygyny we olaryň şol ýerlerde ýylany öldürmegi günä hasaplamandyklaryny görkezjek bolduk” diýipdir."

حَدَّثَنَا إِسْمَاعِيلُ، قَالَ: حَدَّثَنِي مَالِكٌ، عَنِ ابْنِ شِهَابٍ، عَنْ عُرْوَةَ بْنِ الزُّبَيْرِ، عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهَا، - زَوْجِ النَّبِيِّ ﷺ - أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ، قَالَ لِلْوَزَغِ: «فُوَيْسِقٌ» وَلَمْ أَسْمَعْهُ أَمَرَ بِقَتْلِهِ، قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ: «إِنَّمَا أَرَدْنَا بِهَذَا أَنَّ مِنًى مِنَ الحَرَمِ وَأَنَّهُمْ لَمْ يَرَوْا بِقَتْلِ الحَيَّةِ بَأْسًا«.

1832

8-nji bap

1832

8-nji bap

"Sa‘yd ibn Makburiýden rowaýat edilmegine görä, Ebu Şureýh El-‘Adawiý, ‘Amr ibn Sa‘yd Mekgä (Abdulla ibn Zubeýriň garşysyna) goşun ugradýan wagtlary oňa şeýle diýdi: “Eý, Emir! Rugsat berseň, Resulullah sallallahu aleýhi wesellemiň Mekgäni feth, (ýagny müşriklerden azat) eden gününden bir gün soň aýdan sözlerini aýdyp bereýin!” diýdi. Men ol sözleri gulaklarym bilen eşitdim, ýüregim bilen belläp goýdum. Men ony aýdan wagty öz gözlerim bilen gördüm. (Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem) Allaha hamdu-sena aýdandan soň şeýle diýdi: “Elbetde, Mekge adamlar tarapyndan däl-de, Allah tarapyndan haram (mukaddes) diýlip yglan edildi. Şonuň üçin Allaha we ahyret gününe iman eden adamyň (şu şäherde) gan dökmegi ýa-da agaçlary kesmegi halal däldir (gadagandyr). Kimdir biri Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň bu ýerde söweş edendigi sebäpli, rugsat berjek bolsa, oňa: “Allah diňe Öz pygamberine rugsat berdi, size rugsat bermedi!” diýip aýdyň. Maňa-da gündiziň belli bir böleginde rugsat berildi. Soňra onuň şu günki mukaddesligi (haramlygy), edil düýnki mukaddesligi ýaly yzyna gaýdyp geldi. Bu ýerdäki (meniň şu sözlerimi eşidenler bu ýerde) bolmadyklara habar bersin!” diýdi”. Soňra Ebu Şureýha: “ ‘Amr saňa näme jogap berdi?” diýip soradylar. Ol: “Ebu Şuraýh, muny men senden has gowy bilýärin. Mekge (Haramy) hiç bir günäkäri, ganhory ýa-da ogurlyk edip gaçany goramaz” diýdi."

حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ، حَدَّثَنَا اللَّيْثُ، عَنْ سَعِيدِ بْنِ أَبِي سَعِيدٍ المَقْبُرِيِّ، عَنْ أَبِي شُرَيْحٍ العَدَوِيِّ، أَنَّهُ قَالَ لِعَمْرِو بْنِ سَعِيدٍ وَهُوَ يَبْعَثُ البُعُوثَ إِلَى مَكَّةَ: ائْذَنْ لِي أَيُّهَا الأَمِيرُ أُحَدِّثْكَ قَوْلًا قَامَ بِهِ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ لِلْغَدِ مِنْ يَوْمِ الفَتْحِ، فَسَمِعَتْهُ أُذُنَايَ، وَوَعَاهُ قَلْبِي، وَأَبْصَرَتْهُ عَيْنَايَ حِينَ تَكَلَّمَ بِهِ، إِنَّهُ حَمِدَ اللَّهَ وَأَثْنَى عَلَيْهِ، ثُمَّ قَالَ: إِنَّ مَكَّةَ حَرَّمَهَا اللَّهُ وَلَمْ يُحَرِّمْهَا النَّاسُ، فَلاَ يَحِلُّ لِامْرِئٍ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَاليَوْمِ الآخِرِ أَنْ يَسْفِكَ بِهَا دَمًا، وَلاَ يَعْضُدَ بِهَا شَجَرَةً، فَإِنْ أَحَدٌ تَرَخَّصَ لِقِتَالِ رَسُولِ اللَّهِ ﷺ، فَقُولُوا لَهُ: إِنَّ اللَّهَ أَذِنَ لِرَسُولِهِ ﷺ، وَلَمْ يَأْذَنْ لَكُمْ، وَإِنَّمَا أَذِنَ لِي سَاعَةً مِنْ نَهَارٍ، وَقَدْ عَادَتْ حُرْمَتُهَا اليَوْمَ كَحُرْمَتِهَا بِالأَمْسِ، وَلْيُبَلِّغِ الشَّاهِدُ الغَائِبَ، فَقِيلَ لِأَبِي شُرَيْحٍ: مَا قَالَ لَكَ عَمْرٌو؟ قَالَ: أَنَا أَعْلَمُ بِذَلِكَ مِنْكَ يَا أَبَا شُرَيْحٍ، إِنَّ الحَرَمَ لاَ يُعِيذُ عَاصِيًا، وَلاَ فَارًّا بِدَمٍ، وَلاَ فَارًّا بِخُرْبَةٍ، خُرْبَةٌ: بَلِيَّةٌ.

1833

9-nji bap

1833

9-nji bap

"Ibn Abbasdan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýdi: “Elbetde, Allah Mekge (şäherini) haram (mukaddes) etdi. Ol (ýer) menden öň hiç kime halal edilmedi we menden soň hem hiç kime halal edilmez. Elbetde, meniň üçin hem gündiziň diňe belli bir wagty halal edildi. Mekgäniň otlary kesilmez, agaçlary çapylmaz, ýabany aw haýwanlary ürküzilmez we ýitirilen zady eýesine gowşurmak niýeti bolmasa ony ýerden galdyrmak hem gadagandyr”. Şol wagt Abbas (Allah ondan razy bolsyn): “Ýa Resulallah! Zergärleriň we biziň gabyrlarda ulanýan “Izhir” otundan başgasy (gadagan) bolaýsyn?” diýdi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem hem: “Izhirden başgasy” diýdi. ‘Ykrime: “Mekgäniň ýabany aw haýwanlary ürküzilmez” diýen sözüň manysyny bilýäňizmi? (Ýagny) ony kölegeden kowup, onuň ýerini almak, diýmekdir” diýdi."

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ المُثَنَّى، حَدَّثَنَا عَبْدُ الوَهَّابِ، حَدَّثَنَا خَالِدٌ، عَنْ عِكْرِمَةَ، عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا، أَنَّ النَّبِيَّ ﷺ قَالَ: «إِنَّ اللَّهَ حَرَّمَ مَكَّةَ، فَلَمْ تَحِلَّ لِأَحَدٍ قَبْلِي، وَلاَ تَحِلُّ لِأَحَدٍ بَعْدِي، وَإِنَّمَا أُحِلَّتْ لِي سَاعَةً مِنْ نَهَارٍ، لاَ يُخْتَلَى خَلاَهَا، وَلاَ يُعْضَدُ شَجَرُهَا، وَلاَ يُنَفَّرُ صَيْدُهَا، وَلاَ تُلْتَقَطُ لُقَطَتُهَا، إِلَّا لِمُعَرِّفٍ»، وَقَالَ العَبَّاسُ: يَا رَسُولَ اللَّهِ، إِلَّا الإِذْخِرَ، لِصَاغَتِنَا وَقُبُورِنَا؟ فَقَالَ: «إِلَّا الإِذْخِرَ»، وَعَنْ خَالِدٍ، عَنْ عِكْرِمَةَ، قَالَ: هَلْ تَدْرِي مَا لاَ يُنَفَّرُ صَيْدُهَا؟ هُوَ أَنْ يُنَحِّيَهُ مِنَ الظِّلِّ يَنْزِلُ مَكَانَهُ.

Salgylanma:

” •Gabyrda içki jaýyny ýapmak üçin ulanypdyrlar. • Hoşboý ysly otuň ady. ”

1834

10-nji bap

1834

10-nji bap

"Ibn Abbasdan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Mekge feth edilen güni şeýle diýdi: “Indi, mundan soň, hijret etmek ýokdur. Emma jihäd we niýet bardyr. Egerde siz jihäde çagyrylsaňyz , onda, derrew olara goşulyň! Elbetde, Allah bu (Mekge) şäherini, asmanlary we ýeri ýaradan güni, haram (mukaddes) etdi. Bu şäher Allahyň haram edenligi sebäpli, Kyýamat gününe çenli haramdyr. Ol ýerde söweş etmek menden öň hiç kime halal edilmedi. Meniň üçin hem gündiziň diňe belli bir wagty halal edildi. Ol şäher Allahyň haram edenligi sebäpli, Kyýamat gününe çenli haramdyr. Ol ýeriň (Mekgäniň) hat-da, dikeni hem ýolunmaz, ýabany aw haýwanlary ürküzilmez, ýitirilen zady eýesine gowşurmak niýeti bolmasa ony ýerden galdyrmak hem gadagandyr, otlaryny hem kesmek bolýan däldir”. Şol wagt Abbas (Allah ondan razy bolsyn): “Ýa Resulallah! Demirçi ussalaryň we öýleriniň (üstüni ýapmak üçin) ulanýan “Izhir” otundan başgasy (gadagan) bolaýsyn?” diýdi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem hem: “Izhirden başgasy” diýdi"

حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ أَبِي شَيْبَةَ، حَدَّثَنَا جَرِيرٌ، عَنْ مَنْصُورٍ، عَنْ مُجَاهِدٍ، عَنْ طَاوُسٍ، عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا، قَالَ: قَالَ النَّبِيُّ ﷺ يَوْمَ افْتَتَحَ مَكَّةَ: «لاَ هِجْرَةَ، وَلَكِنْ جِهَادٌ وَنِيَّةٌ، وَإِذَا اسْتُنْفِرْتُمْ، فَانْفِرُوا، فَإِنَّ هَذَا بَلَدٌ حَرَّمَ اللَّهُ يَوْمَ خَلَقَ السَّمَوَاتِ وَالأَرْضَ، وَهُوَ حَرَامٌ بِحُرْمَةِ اللَّهِ إِلَى يَوْمِ القِيَامَةِ، وَإِنَّهُ لَمْ يَحِلَّ القِتَالُ فِيهِ لِأَحَدٍ قَبْلِي، وَلَمْ يَحِلَّ لِي إِلَّا سَاعَةً مِنْ نَهَارٍ، فَهُوَ حَرَامٌ بِحُرْمَةِ اللَّهِ إِلَى يَوْمِ القِيَامَةِ، لاَ يُعْضَدُ شَوْكُهُ، وَلاَ يُنَفَّرُ صَيْدُهُ، وَلاَ يَلْتَقِطُ لُقَطَتَهُ إِلَّا مَنْ عَرَّفَهَا، وَلاَ يُخْتَلَى خَلاَهَا»، قَالَ العَبَّاسُ: يَا رَسُولَ اللَّهِ إِلَّا الإِذْخِرَ فَإِنَّهُ لِقَيْنِهِمْ وَلِبُيُوتِهِمْ، قَالَ: قَالَ: «إِلَّا الإِذْخِرَ«.

Salgylanma:

” •Ýagny diniň üçin göç etmek • Ýagny, hökümdar tarapyndan çagyrylsaňyz •Hoşboý ysly otuň ady. ”

1835

11-nji bap

1835

11-nji bap

Ibn Abbasdan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Resulullah sallallahu aleýhi wesellem yhramly wagty hem hijama etdiripdi”.

حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ، حَدَّثَنَا سُفْيَانُ، قَالَ: قَالَ لَنَا عَمْرٌو: أَوَّلُ شَيْءٍ سَمِعْتُ عَطَاءً يَقُولُ: سَمِعْتُ ابْنَ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا يَقُولُ: «احْتَجَمَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ وَهُوَ مُحْرِمٌ»، ثُمَّ سَمِعْتُهُ يَقُولُ: حَدَّثَنِي طَاوُسٌ، عَنْ ابْنِ عَبَّاسٍ، فَقُلْتُ: لَعَلَّهُ سَمِعَهُ مِنْهُمَا.

1836

11-nji bap

1836

11-nji bap

Ibn Buhaýnadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem yhramly wagty Lahýi Jemel diýen ýerde kellesiniň ortasyndan hijama etdiripdi”.

حَدَّثَنَا خَالِدُ بْنُ مَخْلَدٍ، حَدَّثَنَا سُلَيْمَانُ بْنُ بِلاَلٍ، عَنْ عَلْقَمَةَ بْنِ أَبِي عَلْقَمَةَ، عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ الأَعْرَجِ، عَنِ ابْنِ بُحَيْنَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، قَالَ: «احْتَجَمَ النَّبِيُّ ﷺ، وَهُوَ مُحْرِمٌ بِلَحْيِ جَمَلٍ فِي وَسَطِ رَأْسِهِ«.

1837

12-nji bap

1837

12-nji bap

Ibn Abbasdan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Meýmune (enemize) yhramly wagty öýlenipdi”.

حَدَّثَنَا أَبُو المُغِيرَةِ عَبْدُ القُدُّوسِ بْنُ الحَجَّاجِ، حَدَّثَنَا الأَوْزَاعِيُّ، حَدَّثَنِي عَطَاءُ بْنُ أَبِي رَبَاحٍ، عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا، «أَنَّ النَّبِيَّ ﷺ تَزَوَّجَ مَيْمُونَةَ وَهُوَ مُحْرِمٌ«.

1838

13-nji bap

1838

13-nji bap

Abdulla ibn Omardan (Allah olardan razy bolsyn) rowaýat edilmegine görä, ol şele diýipdir: “Bir adam ýerinden turup: “Ýa Resulallah! Yhramly wagtymyz bize näme eşik geýmegi emr edersiň?” diýip sorady. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Köýnek, balak, selle we burnus geýmäň. Diňe köwüşi ýok adam, mesi geýip biler, (ýöne onuň hem ýokarsyndan) topugynyň aşagyna çenli kessin. Şeýle hem sary agaç (wers) ýa-da zagfaran bilen boýalan eşikleri hem geýmäň. Yhramly aýal ýüzüni ýapmasyn we ellerine ellik hem geýmesin” diýip jogap berdi.

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يَزِيدَ، حَدَّثَنَا اللَّيْثُ، حَدَّثَنَا نَافِعٌ، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُمَرَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا، قَالَ: قَامَ رَجُلٌ فَقَالَ: يَا رَسُولَ اللَّهِ مَاذَا تَأْمُرُنَا أَنْ نَلْبَسَ مِنَ الثِّيَابِ فِي الإِحْرَامِ؟ فَقَالَ النَّبِيُّ ﷺ: «لاَ تَلْبَسُوا القَمِيصَ، وَلاَ السَّرَاوِيلاَتِ، وَلاَ العَمَائِمَ، وَلاَ البَرَانِسَ إِلَّا أَنْ يَكُونَ أَحَدٌ لَيْسَتْ لَهُ نَعْلاَنِ، فَلْيَلْبَسِ الخُفَّيْنِ، وَلْيَقْطَعْ أَسْفَلَ مِنَ الكَعْبَيْنِ، وَلاَ تَلْبَسُوا شَيْئًا مَسَّهُ زَعْفَرَانٌ، وَلاَ الوَرْسُ، وَلاَ تَنْتَقِبِ المَرْأَةُ المُحْرِمَةُ، وَلاَ تَلْبَسِ القُفَّازَيْنِ»، تَابَعَهُ مُوسَى بْنُ عُقْبَةَ، وَإِسْمَاعِيلُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ بْنِ عُقْبَةَ، وَجُوَيْرِيَةُ، وَابْنُ إِسْحَاقَ: فِي النِّقَابِ وَالقُفَّازَيْنِ، وَقَالَ عُبَيْدُ اللَّهِ: وَلاَ وَرْسٌ، وَكَانَ يَقُولُ: لاَ تَتَنَقَّبِ المُحْرِمَةُ، وَلاَ تَلْبَسِ القُفَّازَيْنِ، وَقَالَ مَالِكٌ، عَنْ نَافِعٍ، عَنْ ابْنِ عُمَرَ " لاَ تَتَنَقَّبِ المُحْرِمَةُ، وَتَابَعَهُ لَيْثُ بْنُ أَبِي سُلَيْمٍ.

Salgylanma:

” •Burnus – kapşonkaly plaş. •Zagfaran – şafran”

1839

13-nji bap

1839

13-nji bap

Ibn Abbasdan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “(Arafatda) yhramdaky bir adamy düýesi ony ýykyp, (boýnuny döwüp) öldürdi. Soňra ony Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň ýanyna getirdiler. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Ony ýuwuň we kepenläň. Ýöne onuň kellesini örtmäň we oňa hiç-hili hoşboý yslardan çalmaň. Çünki, ol Kyýamat güni “Lebbeýk, Allahumme lebbeýk” diýip telbiýe eden halynda direldiler” diýdi.

حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ، حَدَّثَنَا جَرِيرٌ، عَنْ مَنْصُورٍ، عَنِ الحَكَمِ، عَنْ سَعِيدِ بْنِ جُبَيْرٍ، عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا، قَالَ: وَقَصَتْ بِرَجُلٍ مُحْرِمٍ نَاقَتُهُ، فَقَتَلَتْهُ، فَأُتِيَ بِهِ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ فَقَالَ: «اغْسِلُوهُ، وَكَفِّنُوهُ، وَلاَ تُغَطُّوا رَأْسَهُ، وَلاَ تُقَرِّبُوهُ طِيبًا، فَإِنَّهُ يُبْعَثُ يُهِلُّ«.

Salgylanma:

•Adam nähili ýagdaýda ölen bolsa şol ýagdaýynda-da direlýändir. Bu adam hem haj edip duran halynda direldiler, diýdigidir

1840

14-nji bap

1840

14-nji bap

"Abdulla ibn Huneýniň habar bermegine görä, Abdulla ibn Abbas bilen Miswar ibn Mahrama, Ebwä diýilýän ýerde (bir mesele boýunça) ylalaşmadylar. Abdulla ibn Abbas yhramly adam kellesini ýuwup biler, diýdi. Miswar yhramly bolsa ýuwup bilmez, diýdi. Soňra Abdulla ibn Abbas meni Ebu Eýýub Ensarynyň ýanyna ugratdy. Ebu Eýýub Ensary bir guýynyň sütünleriniň arasynda mata tutup, suwa düşüp otyrka onuň üstünden bardym. Oňa salam berdim. Ol: “Kim bu?” diýdi. “Men Abdullah ibn Huneýn, diýdim. Meni Abdulla ibn Abbas, Resulullah sallallahu aleýhi wesellemiň yhramly wagtynda kellesini nädip ýuwandygyny soramak üçin seniň ýanyňa iberdi” diýdim. Ebu Eýýub öňüne tutan matasynyň üstünde elini goýup, tä onuň kellesi görünýänçä, aşak düşürdi. Soňra bolsa, üstünden suw akydyp berýän adama: “Guý!” diýdi. Ol adam Ebu Eýýubyň kellesinden suw guýdy. Soňra ol ellerini öňe we yza geçirip, kellesini owkalap başlady we: “Men Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň kellesini şeýdip ýuwanyny gördüm” diýdi."

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ، أَخْبَرَنَا مَالِكٌ، عَنْ زَيْدِ بْنِ أَسْلَمَ، عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حُنَيْنٍ، عَنْ أَبِيهِ، أَنَّ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ العَبَّاسِ، وَالمِسْوَرَ بْنَ مَخْرَمَةَ، اخْتَلَفَا بِالأَبْوَاءِ فَقَالَ: عَبْدُ اللَّهِ بْنُ عَبَّاسٍ يَغْسِلُ المُحْرِمُ رَأْسَهُ، وَقَالَ المِسْوَرُ: لاَ يَغْسِلُ المُحْرِمُ رَأْسَهُ، فَأَرْسَلَنِي عَبْدُ اللَّهِ بْنُ العَبَّاسِ إِلَى أَبِي أَيُّوبَ الأَنْصَارِيِّ، فَوَجَدْتُهُ يَغْتَسِلُ بَيْنَ القَرْنَيْنِ، وَهُوَ يُسْتَرُ بِثَوْبٍ، فَسَلَّمْتُ عَلَيْهِ، فَقَالَ: مَنْ هَذَا؟ فَقُلْتُ: أَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ حُنَيْنٍ، أَرْسَلَنِي إِلَيْكَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ العَبَّاسِ، أَسْأَلُكَ كَيْفَ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ يَغْسِلُ رَأْسَهُ وَهُوَ مُحْرِمٌ؟ فَوَضَعَ أَبُو أَيُّوبَ يَدَهُ عَلَى الثَّوْبِ، فَطَأْطَأَهُ حَتَّى بَدَا لِي رَأْسُهُ، ثُمَّ قَالَ: لِإِنْسَانٍ يَصُبُّ عَلَيْهِ: اصْبُبْ، فَصَبَّ عَلَى رَأْسِهِ، ثُمَّ حَرَّكَ رَأْسَهُ بِيَدَيْهِ فَأَقْبَلَ بِهِمَا وَأَدْبَرَ، وَقَالَ: «هَكَذَا رَأَيْتُهُ ﷺ يَفْعَلُ«.