1791

11-nji bap

1791

11-nji bap

"Abdulla ibn Ebu Ewfadan (Allah ondan razy bolsyn) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Resulullah sallallahu aleýhi wesellem umra hajyny etdi, biz hem onuň bilen umra hajyny etdik. Mekgä giren wagty towaf etdi, biz hem onuň bilen bile towaf etdik. Safa-Merwä gelip olaryň aralygynda sa‘y etdi, biz hem onuň bilen sa‘y etdik. Biz ony Mekge ýaşaýjylarynyň oňa ok atmagyndan goraýardyk”. Meniň ýoldaşlarymdan biri Abdulla ibn Ebu Ewfadan: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şonda Käbäň içine girdimi?” diýip sorady. Ol: “Ýok” diýip jogap berdi."

حَدَّثَنَا إِسْحَاقُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ، عَنْ جَرِيرٍ، عَنْ إِسْمَاعِيلَ، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِي أَوْفَى، قَالَ: «اعْتَمَرَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ، وَاعْتَمَرْنَا مَعَهُ، فَلَمَّا دَخَلَ مَكَّةَ طَافَ وَطُفْنَا مَعَهُ، وَأَتَى الصَّفَا وَالمَرْوَةَ وَأَتَيْنَاهَا مَعَهُ وَكُنَّا نَسْتُرُهُ مِنْ أَهْلِ مَكَّةَ أَنْ يَرْمِيَهُ أَحَدٌ، فَقَالَ لَهُ صَاحِبٌ لِي: أَكَانَ دَخَلَ الكَعْبَةَ؟. قَالَ: لاَ.

1792

11-nji bap

1792

11-nji bap

Ýoldaşym ýene-de Abdulla: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň Hatyja hakynda aýdan zatlaryny gürrüň bersene?” diýdi. Abdulla ibn Ebu Ewfa: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Hatyja Jennetde, içinde hiç hili gürrüldi ses bolmajak, hiç hili ýadawlyk duýulmajak, merjen (daşlaryndan) gurulan bir köşk bilen buşlaň!” diýdi”.

قَالَ: فَحَدِّثْنَا مَا قَالَ لِخَدِيجَةَ؟ قَالَ: «بَشِّرُوا خَدِيجَةَ بِبَيْتٍ مِنَ الجَنَّةِ مِنْ قَصَبٍ، لاَ صَخَبَ فِيهِ، وَلاَ نَصَبَ«.

1793

11-nji bap

1793

11-nji bap

‘Amr ibn Dinardan rowaýat edilmegine görä, ol şeýle gürrüň beripdir: “(Bir gezek) biz Ibn Omardan (Allah olardan razy bolsun) umra (hajy) üçin Käbäniň daşyndan towaf edip, ýöne Safa-Merwe aralygynda sa‘y etmedik adam aýalyna ýakynlaşyp bilermi?” diýip soradyk. Ibn Omar: “Resulullah sallallahu aleýhi wesellem (Mekgä) gelip, ýedi gezek Käbäň daşyndan towaf etdi. Soňra Makamy (Ybrahymyň) arkasynda iki rekagat namaz okady we Safa-Merwe aralygynda ýedi gezek sa’y etdi, soňra bolsa: “Elbetde, siziň üçin Allahyň Pygamberinde gözel görelde bardyr” diýdi.

حَدَّثَنَا الحُمَيْدِيُّ، حَدَّثَنَا سُفْيَانُ، عَنْ عَمْرِو بْنِ دِينَارٍ، قَالَ: سَأَلْنَا ابْنَ عُمَرَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا، عَنْ رَجُلٍ طَافَ بِالْبَيْتِ فِي عُمْرَةٍ، وَلَمْ يَطُفْ بَيْنَ الصَّفَا وَالمَرْوَةِ أَيَأْتِي امْرَأَتَهُ؟ فَقَالَ: قَدِمَ النَّبِيُّ ﷺ، فَطَافَ بِالْبَيْتِ سَبْعًا، وَصَلَّى خَلْفَ المَقَامِ رَكْعَتَيْنِ، وَطَافَ بَيْنَ الصَّفَا وَالمَرْوَةِ سَبْعًا وَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ.

Salgylanma:

” • Sa’y – Safa – Merwe daglarynyň arasynda ýedi gezek gidip- gelmeklige, arasynda-da ylgamaklyga aýdylýar. •Ahzab:21″

1794

11-nji bap

1794

11-nji bap

‘Amr ibn Dinar: “(Biz muny) Jäbir ibn Abdulladan hem (Allah olardan razy bolsun) sorap gördük” diýdi. Ol şonda: “Safa-Merwe aralygynda sa‘y etmezden öň asla aýalyna ýakynlaşaýmasyn!” diýdi.

قَالَ: وَسَأَلْنَا جَابِرَ بْنَ عَبْدِ اللَّهِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا، فَقَالَ: «لاَ يَقْرَبَنَّهَا حَتَّى يَطُوفَ بَيْنَ الصَّفَا وَالمَرْوَةِ«.

1795

11-nji bap

1795

11-nji bap

"Ebu Musa Aş‘arydan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Men (Ýemenden) yzyma gaýdyp gelenimde, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem (eýýäm, Mekgäniň golaýyndaky) Bathada düýesini çökerdip (şol ýerde düşläpdi). Ol maňa: “Haja niýet etdiňmi?” diýdi. Men: “Howa” diýdim. Ol menden: “Sen haýsy niýet bilen yhrama girdiň?” diýip sorady. Men hem: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň niýet edip yhrama girişi ýaly, yhrama girdim” diýip, “Lebbeýk!” diýdim. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Gowy edipsiň! Indi, Käbäniň daşyndan towaf edip, Safa-Merwäniň arasynda-da sa‘y edenden soňra yhramdan çyk!” diýdi. Käbäniň daşyndan towaf edip, Safa-Merwäniň arasynda-da sa‘y edenimden soňra, Kaýs taýpasyndan bolan bir zenan maşgalanyň ýanyna geldim, ol meniň saçymyň bitlerini çöpläp (arassalap) berdi. Soňra men (temmetu‘) hajyny etmek niýeti bilen yhrama girip telbiýe etdim. Şondan soň men tä, Omaryň (Allah ondan razy bolsun) halyf bolan döwürine çenli, (adamlara temettu‘hajyny etmek barada) petwa berip geldim. (Soňra muny Omara aýdyp berdim.) Ol: “Eger-de biz Allahyň kitabynda aýdylyşy ýaly amal etsek, onda Ol bize (haj bilen umrany niýet edip yhrama giren bolsak, yhramdan çykman ony doly) tamamlamagymyzy emr edýär. Eger-de Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň aýdan sözlerine eýersek, onda Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem gurbanlyk mallarynyň damagyny çalýança yhramdan çykmady” diýdi."

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ بَشَّارٍ، حَدَّثَنَا غُنْدَرٌ، حَدَّثَنَا شُعْبَةُ، عَنْ قَيْسِ بْنِ مُسْلِمٍ، عَنْ طَارِقِ بْنِ شِهَابٍ، عَنْ أَبِي مُوسَى الأَشْعَرِيِّ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، قَالَ: قَدِمْتُ عَلَى النَّبِيِّ ﷺ بِالْبَطْحَاءِ وَهُوَ مُنِيخٌ فَقَالَ: «أَحَجَجْتَ؟» قُلْتُ: نَعَمْ، قَالَ: «بِمَا أَهْلَلْتَ» قُلْتُ: لَبَّيْكَ بِإِهْلاَلٍ كَإِهْلاَلِ النَّبِيِّ ﷺ، قَالَ: «أَحْسَنْتَ، طُفْ بِالْبَيْتِ، وَبِالصَّفَا وَالمَرْوَةِ، ثُمَّ أَحِلَّ» فَطُفْتُ بِالْبَيْتِ وَبِالصَّفَا وَالمَرْوَةِ، ثُمَّ أَتَيْتُ امْرَأَةً مِنْ قَيْسٍ فَفَلَتْ رَأْسِي، ثُمَّ أَهْلَلْتُ بِالحَجِّ، فَكُنْتُ أُفْتِي بِهِ، حَتَّى كَانَ فِي خِلاَفَةِ عُمَرَ فَقَالَ: إِنْ أَخَذْنَا بِكِتَابِ اللَّهِ فَإِنَّهُ يَأْمُرُنَا بِالتَّمَامِ، وَإِنْ أَخَذْنَا بِقَوْلِ النَّبِيِّ ﷺ، فَإِنَّهُ لَمْ يَحِلَّ حَتَّى يَبْلُغَ الهَدْيُ مَحِلَّهُ.

Salgylanma:

•Ol aýal nika düşmeýän mähremlerinden biridi.

1796

11-nji bap

1796

11-nji bap

Abdulla (ibn Keýsan) şeýle diýipdir: “Asma bint Ebu Bekr (Allah olardan razy bolsun) her gezek Hajun (dagynyň) ýanyndan geçende, şeýle diýerdi: “Allah Muhammede merhemet etsin! Biz (Weda‘ hajynda) onyň bilen şu ýerde düşläpdik. Şol günlerde biziň ýükümiz ýeňildi, münýän ulaglarymyz we azygymyz hem azdy. Men, aýal doganym Aişa, Zubaýr, Pylany we Pylany bolup umra hajyny ýerine ýetirdik. Käbä el degirenimizden soň (ýagny towaf, sa‘y we saçymyzy gysgaldanymyzdan soň), yhramdan çykdyk, soňra günortandan soň ýene-de haj üçin yhram geýdik”.

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ عِيسَى، حَدَّثَنَا ابْنُ وَهْبٍ، أَخْبَرَنَا عَمْرٌو، عَنْ أَبِي الأَسْوَدِ، أَنَّ عَبْدَ اللَّهِ، مَوْلَى أَسْمَاءَ بِنْتِ أَبِي بَكْرٍ، حَدَّثَهُ أَنَّهُ كَانَ يَسْمَعُ أَسْمَاءَ تَقُولُ: «كُلَّمَا مَرَّتْ بِالحَجُونِ صَلَّى اللَّهُ عَلَى رَسُولِهِ مُحَمَّدٍ لَقَدْ نَزَلْنَا مَعَهُ هَا هُنَا، وَنَحْنُ يَوْمَئِذٍ خِفَافٌ قَلِيلٌ، ظَهْرُنَا قَلِيلَةٌ أَزْوَادُنَا، فَاعْتَمَرْتُ أَنَا وَأُخْتِي عَائِشَةُ، وَالزُّبَيْرُ، وَفُلاَنٌ وَفُلاَنٌ، فَلَمَّا مَسَحْنَا البَيْتَ أَحْلَلْنَا ثُمَّ أَهْلَلْنَا مِنَ العَشِيِّ بِالحَجِّ«.

1797

12-nji bap

1797

12-nji bap

"Abdulla ibn Omardan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem bir söweşden, hajdan ýa-da umradan gaýdyp gelen wagty, her bir beýikliklere çykanda, üç gezek “Allahu Akbär!” diýip, soňra şu dogany okardy: “Lä ilähä illallahu wähdähu lä şärikä lähu, lähul-mulku wä lähul-hamdu, wä huwä ‘alä kulli şäýin Kodir. Äibuna, täibuna, ‘abiduna, säjiduna, lirobbinä hamiduna, sodakallahu wa’dähu, wä nasora ‘abdähu, wä häzämäl- ähzäbä wähdähu!” (Allahdan başga (ybadat edere) hiç hili hudaý ýokdur. Onuň şärigi ýokdur. Mülk Onuňkydyr, hamd (öwgi-senalar) Oňa mahsusdyr. Ol her bir zada güýji ýetýändir. Biz indi yzymyza gaýdýarys, toba edýäris, ybadat edýäris, sejde edýäris, Robbumyza hamd (öwgi-senalar) aýdýarys. Allah beren wadasynda durdy, öz bendesine kömek etdi we Ýeke Özi (duşman) taýpalaryny ýeňip, derbi-dagyn etdi!) "

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ، أَخْبَرَنَا مَالِكٌ، عَنْ نَافِعٍ، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُمَرَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا، أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ كَانَ إِذَا قَفَلَ مِنْ غَزْوٍ أَوْ حَجٍّ أَوْ عُمْرَةٍ، يُكَبِّرُ عَلَى كُلِّ شَرَفٍ مِنَ الأَرْضِ ثَلاَثَ تَكْبِيرَاتٍ، ثُمَّ يَقُولُ: «لاَ إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيكَ لَهُ، لَهُ المُلْكُ وَلَهُ الحَمْدُ، وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ، آيِبُونَ تَائِبُونَ عَابِدُونَ سَاجِدُونَ لِرَبِّنَا حَامِدُونَ، صَدَقَ اللَّهُ وَعْدَهُ، وَنَصَرَ عَبْدَهُ، وَهَزَمَ الأَحْزَابَ وَحْدَهُ«.

1798

13-nji bap

1798

13-nji bap

Ibn Abbasdan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Mekgä gelende, ony Abdulmuttalybyň çagalarynyň oglanjyklary garşy aldy. Olaryň birini düýesiniň öňüne, beýlekisini bolsa arkasyna aldy”.

حَدَّثَنَا مُعَلَّى بْنُ أَسَدٍ، حَدَّثَنَا يَزِيدُ بْنُ زُرَيْعٍ، حَدَّثَنَا خَالِدٌ، عَنْ عِكْرِمَةَ، عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا، قَالَ: «لَمَّا قَدِمَ النَّبِيُّ ﷺ مَكَّةَ، اسْتَقْبَلَتْهُ أُغَيْلِمَةُ بَنِي عَبْدِ المُطَّلِبِ، فَحَمَلَ وَاحِدًا بَيْنَ يَدَيْهِ، وَآخَرَ خَلْفَهُ«.

1799

14-nji bap

1799

14-nji bap

Abdulla ibn Omardan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Resulullah sallallahu aleýhi wesellem Mekgä gidende, Şejere mesjidinde namazyny okardy. Yzyna gaýdanda bolsa, namazyny Zul-Hüleýfedäki jülgäniň içinde okardy we ertire çenli gijäni şol ýerde geçirerdi.

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ الحَجَّاجِ، حَدَّثَنَا أَنَسُ بْنُ عِيَاضٍ، عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ، عَنْ نَافِعٍ، عَنِ ابْنِ عُمَرَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا: أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ كَانَ «إِذَا خَرَجَ إِلَى مَكَّةَ يُصَلِّي فِي مَسْجِدِ الشَّجَرَةِ، وَإِذَا رَجَعَ صَلَّى بِذِي الحُلَيْفَةِ بِبَطْنِ الوَادِي، وَبَاتَ حَتَّى يُصْبِحَ«.

1800

15-nji bap

1800

15-nji bap

Enesden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem hiç haçan (sapardan gaýdyp gelende) gije maşgalasynyň ýanyna gelmezdi. Adatça irden ýa-da günortandan soň gaýdyp gelerdi”.

حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ إِسْمَاعِيلَ، حَدَّثَنَا هَمَّامٌ، عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِي طَلْحَةَ، عَنْ أَنَسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، قَالَ: «كَانَ النَّبِيُّ ﷺ لاَ يَطْرُقُ أَهْلَهُ، كَانَ لاَ يَدْخُلُ إِلَّا غُدْوَةً أَوْ عَشِيَّةً«.

Sahyh al Buhary yslam dininiň iň ygtybarly hadys ýygyndysydyr. Takmynan 7,275 hadysy öz içine alýan bu eser, Pygamberimiziň sünnetine esaslanyp, musulmanlaryň gündelik durmuşynda ýol görkezijidir.

Möhüm Baglanyşyklar

Sahih al bukhari programmasy

Bir basyş bilen uygulamany göçür we ruhy syýahata başla!