1690

104-nji bap

1690

104-nji bap

Enesden (Allah ondan razy bolsyn) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem gurbanlyk etmek üçin niýetlän düýesini idip barýan bir adamy görüp, oňa: “Onuň üstine mün-de gidiwer!” diýdi. Ol adam: “Bu düýe gurbanlyk edilmeli düýe!” diýdi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Mün şoňa!” diýdi. Ol adam ýene-de: “Bu düýe gurbanlyk ahyryn!” diýdi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem üçünji gezek hem oňa: “Mün şoňa!” diýdi.

حَدَّثَنَا مُسْلِمُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ، حَدَّثَنَا هِشَامٌ، وَشُعْبَةُ قَالاَ: حَدَّثَنَا قَتَادَةُ، عَنْ أَنَسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ: أَنَّ النَّبِيَّ ﷺ رَأَى رَجُلًا يَسُوقُ بَدَنَةً فَقَالَ: «ارْكَبْهَا»، قَالَ: إِنَّهَا بَدَنَةٌ قَالَ: «ارْكَبْهَا» قَالَ: إِنَّهَا بَدَنَةٌ قَالَ: «ارْكَبْهَا» ثَلاَثًا.

1691

105-nji bap

1691

105-nji bap

"Ibn Omardan (Allah olardan razy bolsyn) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem “Hajjatul-Wada’da” umrany haja goşmak niýeti bilen temettu‘ hajyny etdi we gurbanlygyny ýany bilen Zul-Huleýfeden alyp gaýtdy. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem ilki bilen umra hajy etmek üçin yhram baglap telbiýe etdi. Soňra (parz) hajy üçin yhram baglap telbiýe etdi. Beýleki adamlar hem Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň edişi ýaly haja çenli umra bilen temettu‘ etdiler. Adamlar içinde ýany bilen gurbanlyk çaljak malyny getirenlerem, getirmediklerem boldy. Mekgä gelenlerinde Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem adamlara şeýle diýdi: “Kimiň ýanynda gurbanlyk maly bar bolsa, tä, hajyny tamamlaýança yhramdaky adama gadagan edilen zatlaryň hiç birini etmeli däldir. Kimiň ýanynda gurbanlyk maly ýok bolsa, Käbäň daşyndan towaf edip, Safa-Merwe aralygynda-da sa‘y edenden soňra, saçyndan aldyryp, yhramdan çyksyn. Soňra (Terwiýe güni) hajy berjaý etmek üçin ýene-de yhrama girip telbiýe etsin. Eger-de kim gurbanlyk edip bilmese, onda haj döwürinde üç günläp, öýine gaýdyp barandan soň bolsa, ýedi günläp agzyny beklesin!”. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Käbä gelende ilki bilen Hajerul-Eswedi istilam edip, towaf edip başlady. Ilkinji üç towafy gaty-gaty ýöräp geçdi, galan dördüsini bolsa, adaty ýörişi ýaly ýöräp geçdi. Towaf edip bolandan soň Makamy (Ibrahymyň) ýanynda iki rekagat namaz okady. Soňra salam berip namazdan çykdy we Safa (dagyna) bardy. Safa-Merwe aralygynda ýedi gezek sa‘y etdi. Soňra hajyny doly tamamlaýança, gadagan (haram) edilen zatlaryň hiç biri oňa halal bolmady. Gurbanlyk beren we gurbanlygyny öz ýany bilen getiren her bir adam hem edil Resulullah sallallahu aleýhi wesellemiň edişi ýaly etdi”."

حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ بُكَيْرٍ، حَدَّثَنَا اللَّيْثُ، عَنْ عُقَيْلٍ، عَنِ ابْنِ شِهَابٍ، عَنْ سَالِمِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ، أَنَّ ابْنَ عُمَرَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا، قَالَ: تَمَتَّعَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ فِي حَجَّةِ الوَدَاعِ، بِالعُمْرَةِ إِلَى الحَجِّ وَأَهْدَى، فَسَاقَ مَعَهُ الهَدْيَ مِنْ ذِي الحُلَيْفَةِ، وَبَدَأَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ فَأَهَلَّ بِالعُمْرَةِ ثُمَّ أَهَلَّ بِالحَجِّ، فَتَمَتَّعَ النَّاسُ مَعَ النَّبِيِّ ﷺ بِالعُمْرَةِ إِلَى الحَجِّ، فَكَانَ مِنَ النَّاسِ مَنْ أَهْدَى، فَسَاقَ الهَدْيَ وَمِنْهُمْ مَنْ لَمْ يُهْدِ، فَلَمَّا قَدِمَ النَّبِيُّ ﷺ مَكَّةَ قَالَ: لِلنَّاسِ «مَنْ كَانَ مِنْكُمْ أَهْدَى، فَإِنَّهُ لاَ يَحِلُّ لِشَيْءٍ حَرُمَ مِنْهُ، حَتَّى يَقْضِيَ حَجَّهُ، وَمَنْ لَمْ يَكُنْ مِنْكُمْ أَهْدَى، فَلْيَطُفْ بِالْبَيْتِ وَبِالصَّفَا وَالمَرْوَةِ، وَلْيُقَصِّرْ وَلْيَحْلِلْ، ثُمَّ لِيُهِلَّ بِالحَجِّ، فَمَنْ لَمْ يَجِدْ هَدْيًا، فَلْيَصُمْ ثَلاَثَةَ أَيَّامٍ فِي الحَجِّ وَسَبْعَةً إِذَا رَجَعَ إِلَى أَهْلِهِ». فَطَافَ حِينَ قَدِمَ مَكَّةَ، وَاسْتَلَمَ الرُّكْنَ أَوَّلَ شَيْءٍ، ثُمَّ خَبَّ ثَلاَثَةَ أَطْوَافٍ وَمَشَى أَرْبَعًا، فَرَكَعَ حِينَ قَضَى طَوَافَهُ بِالْبَيْتِ عِنْدَ المَقَامِ رَكْعَتَيْنِ، ثُمَّ سَلَّمَ فَانْصَرَفَ فَأَتَى الصَّفَا، فَطَافَ بِالصَّفَا وَالمَرْوَةِ سَبْعَةَ أَطْوَافٍ، ثُمَّ لَمْ يَحْلِلْ مِنْ شَيْءٍ حَرُمَ مِنْهُ حَتَّى قَضَى حَجَّهُ، وَنَحَرَ هَدْيَهُ يَوْمَ النَّحْرِ، وَأَفَاضَ فَطَافَ بِالْبَيْتِ، ثُمَّ حَلَّ مِنْ كُلِّ شَيْءٍ حَرُمَ مِنْهُ، وَفَعَلَ مِثْلَ مَا فَعَلَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ مَنْ أَهْدَى وَسَاقَ الهَدْيَ مِنَ النَّاسِ.

Salgylanma:

” •Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň iň soňky hoşlaşyk hajy. • Istiläm – eliňi degirip, ogşamak.”

1692

105-nji bap

1692

105-nji bap

‘Urwadan rowaýat edilmegine görä, Aişa (Allah ondan razy bolsun) Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň hajyna umra goşup tamattu‘ hajyny eden wagty adamlar hem edil onuň edişi ýaly tamattu‘ edendiklerini, maňa Sälim, Ibn Omardan (Allah olardan razy bolsyn) ol hem Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemden habar beripdir.

وَعَنْ عُرْوَةَ، أَنَّ عَائِشَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهَا، أَخْبَرَتْهُ، عَنِ النَّبِيِّ ﷺ فِي تَمَتُّعِهِ بِالعُمْرَةِ إِلَى الحَجِّ، فَتَمَتَّعَ النَّاسُ مَعَهُ بِمِثْلِ الَّذِي أَخْبَرَنِي سَالِمٌ، عَنْ ابْنِ عُمَرَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا، عَنْ رَسُولِ اللَّهِ ﷺ.

1693

106-nji bap

1693

106-nji bap

"Näfi‘dan rowaýat edilmegine görä, Abdulla ibn Abdulla ibn Omar (Allah olardan razy bolsun) kakasyna: “Bu ýyl haja gitme! Çünki, seni Käbä goýbermezler öýdüp gorkýaryn” diýdi. Ibn Omar: “(Eger şeýle bolsa) men Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň edişi ýaly ederin. Çünki Allah Tagala: “Allahyň pygamberinde siziň üçin gözel görelde bardyr” {Ahzab:21} diýip aýtdy” diýdi. Soňra ol: “Men özüme umra etmegi wajyp edendigimi sizi şaýat tutýaryn” diýdi we öýünden yhrama girip telbiýe etdi. Soňra ol ýola düşdi. Haçanda, ol Beýda (diýilýän ýere) ýetende, haj we umra etmek üçin yhram baglap telbiýe etdi we: “Haj bilen umranyň ýagdaýy bir zatdyr” diýdi. Soňra ol Kudeýid diýilýän ýerden gurbanlyk malyny satyn aldy. Soňra Mekgä gelenden soň umra we haj üçin diňe bir gezek towaf etdi we ikisiniň hem (hajyň we umranyň) dessurlaryny doly edýänçä, yhramdan çykmady."

حَدَّثَنَا أَبُو النُّعْمَانِ، حَدَّثَنَا حَمَّادٌ، عَنْ أَيُّوبَ، عَنْ نَافِعٍ، قَالَ: قَالَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُمَرَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ لِأَبِيهِ: أَقِمْ، فَإِنِّي لاَ آمَنُهَا أَنْ سَتُصَدُّ عَنِ البَيْتِ، قَالَ: «إِذًا أَفْعَلُ كَمَا فَعَلَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ، وَقَدْ قَالَ اللَّهُ»: ﴿لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ﴾ [الأحزاب: 21]، «فَأَنَا أُشْهِدُكُمْ أَنِّي قَدْ أَوْجَبْتُ عَلَى نَفْسِي العُمْرَةَ»، فَأَهَلَّ بِالعُمْرَةِ مِنَ الدَّارِ، قَالَ: ثُمَّ خَرَجَ حَتَّى إِذَا كَانَ بِالْبَيْدَاءِ أَهَلَّ بِالحَجِّ وَالعُمْرَةِ، وَقَالَ: «مَا شَأْنُ الحَجِّ وَالعُمْرَةِ إِلَّا وَاحِدٌ»، ثُمَّ اشْتَرَى الهَدْيَ مِنْ قُدَيْدٍ، ثُمَّ قَدِمَ فَطَافَ لَهُمَا طَوَافًا وَاحِدًا، فَلَمْ يَحِلَّ حَتَّى حَلَّ مِنْهُمَا جَمِيعًا.

Salgylanma:

” •Kyran hajyna niýet edýärin diýdi. • Mekge bilen Medinäniň aralygynda bir ýeriň ady.”

1694, 1695

107-nji bap

1694, 1695

107-nji bap

Miswar ibn Mahramadan we Merwandan (Allah olardan razy bolsyn) rowaýat edilmegine görä, olar şeýle diýipdirler: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Hudeýbiýýe zamanynda, özüniň müňlerçe sahabasy bilen bilelikde Medineden ýola düşdi. Zul-Huleýfä baryp ýetenlerinde Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem gurbanlyk mallarynyň boýunlaryna ýüp daňdy we olara bellik etdi, soňra umra etmek niýeti bilen yhram baglady”.

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ، أَخْبَرَنَا عَبْدُ اللَّهِ، أَخْبَرَنَا مَعْمَرٌ، عَنِ الزُّهْرِيِّ، عَنْ عُرْوَةَ بْنِ الزُّبَيْرِ، عَنِ المِسْوَرِ بْنِ مَخْرَمَةَ، وَمَرْوَانَ قَالاَ: «خَرَجَ النَّبِيُّ ﷺ زَمَنَ الحُدَيْبِيَةِ مِنَ المَدِينَةِ فِي بِضْعَ عَشْرَةَ مِائَةً مِنْ أَصْحَابِهِ حَتَّى إِذَا كَانُوا بِذِي الحُلَيْفَةِ، قَلَّدَ النَّبِيُّ ﷺ الهَدْيَ، وَأَشْعَرَ وَأَحْرَمَ بِالعُمْرَةِ«.

Salgylanma:

•Ýagny ýokarda geçişi ýaly sag tarap örküjini pyçak bilen kesip bellik etdi.

1696

107-nji bap

1696

107-nji bap

Aişadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Men Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň gurbanlyk mallarynyň ýüpüni öz ellerim bilen işdim. Soňra Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şol ýüpleri mallarynyň boýnundan daňdy, olara bellik etdi we olary (Käbä tarap) ugratdy. Halal edilen zatlaryň hiç biri hem onuň üçin haram (gadagan) bolmady”.

حَدَّثَنَا أَبُو نُعَيْمٍ، حَدَّثَنَا أَفْلَحُ، عَنِ القَاسِمِ، عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهَا قَالَتْ: «فَتَلْتُ قَلاَئِدَ بُدْنِ النَّبِيِّ ﷺ بِيَدَيَّ، ثُمَّ قَلَّدَهَا وَأَشْعَرَهَا وَأَهْدَاهَا، فَمَا حَرُمَ عَلَيْهِ شَيْءٌ كَانَ أُحِلَّ لَهُ«.

Salgylanma:

•Çünki Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem heniz yhram baglamandy.

1697

108-nji bap

1697

108-nji bap

Hafsadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Men: “Ýa Resulallah! Näme üçin adamlar (umra edenden soň) yhramdan çykdylar, ýöne sen çykmadyň?” diýip soradym. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Men öz saçlarymy telbid etdim (ýagny, toplap ýelimledim), gurbanlyk mallaryma-da bellik etdim. Indi, men tä, haj edýänçäm yhramdan çykmaryn” diýdi”.

حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ، حَدَّثَنَا يَحْيَى، عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ قَالَ: أَخْبَرَنِي نَافِعٌ، عَنِ ابْنِ عُمَرَ، عَنْ حَفْصَةَ، رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ قَالَتْ: قُلْتُ: يَا رَسُولَ اللَّهِ، مَا شَأْنُ النَّاسِ حَلُّوا وَلَمْ تَحْلِلْ أَنْتَ؟ قَالَ: «إِنِّي لَبَّدْتُ رَأْسِي، وَقَلَّدْتُ هَدْيِي، فَلاَ أَحِلُّ حَتَّى أَحِلَّ مِنَ الحَجِّ«.

1698

108-nji bap

1698

108-nji bap

Aişadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem gurbanlyk etmeli mallaryny Medineden Mekgä ibererdi, men bolsam şol mallar üçin ýüp örerdim. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şol wagt yhramly adama gadagan edilen zatlary etmekden saklanmaýardy”.

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ، حَدَّثَنَا اللَّيْثُ، حَدَّثَنَا ابْنُ شِهَابٍ، عَنْ عُرْوَةَ، وَعَنْ عَمْرَةَ بِنْتِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ، أَنَّ عَائِشَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهَا قَالَتْ: كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ «يُهْدِي مِنَ المَدِينَةِ، فَأَفْتِلُ قَلاَئِدَ هَدْيِهِ، ثُمَّ لاَ يَجْتَنِبُ شَيْئًا مِمَّا يَجْتَنِبُهُ المُحْرِمُ«.

1699

109-nji bap

1699

109-nji bap

Aişadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň gurbanlyk mallarynyň ýüplerini men işdim. Soňra Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem olara bellik etdi we boýunlaryna ýüp daňdy, soňra olary Käbä ugratdy. Özi bolsa Medinede galdy, we halal edilen zatlardan onuň üçin hiç bir zat haram bolmady”.

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مَسْلَمَةَ، حَدَّثَنَا أَفْلَحُ بْنُ حُمَيْدٍ، عَنِ القَاسِمِ، عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهَا، قَالَتْ: «فَتَلْتُ قَلاَئِدَ هَدْيِ النَّبِيِّ ﷺ، ثُمَّ أَشْعَرَهَا وَقَلَّدَهَا، أَوْ قَلَّدْتُهَا ثُمَّ بَعَثَ بِهَا إِلَى البَيْتِ، وَأَقَامَ بِالْمَدِينَةِ فَمَا حَرُمَ عَلَيْهِ شَيْءٌ كَانَ لَهُ حِلٌّ«.

1700

110-nji bap

1700

110-nji bap

Habar berilmegine görä, haçanda Aişa (Allah ondan razy bolsyn) Abdulla ibn Abbasyň (Allah olardan razy bolsun): “Gurbanlyk etjek malyny Käbä ugradan adama, haj edýän adama gurbanlygy kesilýänçä haram edilen zatlar, ol adam üçin hem haramdyr” diýen sözüni eşidende, ol şeýle diýdi: “Ibn Abbasyň aýdyşy ýaly däldir. Men Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň gurbanlyk mallarynyň ýüpüni öz ellerim bilen işdim. Soňra Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şol ýüpleri öz elleri bilen mallarynyň boýnundan daňdy, soňra olary kakam (Ebu Bekr bilen) Mekgä iberdi. Gurbanlyk kesilýänçä-de, Allahyň halal eden zatlaryndan hiç haýsysy Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem üçin haram edilmedi” diýdi.

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ، أَخْبَرَنَا مَالِكٌ، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِي بَكْرِ بْنِ عَمْرِو بْنِ حَزْمٍ، عَنْ عَمْرَةَ بِنْتِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ، أَنَّهَا أَخْبَرَتْهُ أَنَّ زِيَادَ بْنَ أَبِي سُفْيَانَ كَتَبَ إِلَى عَائِشَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهَا إِنَّ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا قَالَ: مَنْ أَهْدَى هَدْيًا حَرُمَ عَلَيْهِ مَا يَحْرُمُ عَلَى الحَاجِّ حَتَّى يُنْحَرَ هَدْيُهُ، قَالَتْ عَمْرَةُ: فَقَالَتْ عَائِشَةُ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهَا: لَيْسَ كَمَا قَالَ ابْنُ عَبَّاسٍ، «أَنَا فَتَلْتُ قَلاَئِدَ هَدْيِ رَسُولِ اللَّهِ ﷺ بِيَدَيَّ، ثُمَّ قَلَّدَهَا رَسُولُ اللَّهِ ﷺ بِيَدَيْهِ، ثُمَّ بَعَثَ بِهَا مَعَ أَبِي، فَلَمْ يَحْرُمْ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ ﷺ شَيْءٌ أَحَلَّهُ اللَّهُ لَهُ حَتَّى نُحِرَ الهَدْيُ

Sahyh al Buhary yslam dininiň iň ygtybarly hadys ýygyndysydyr. Takmynan 7,275 hadysy öz içine alýan bu eser, Pygamberimiziň sünnetine esaslanyp, musulmanlaryň gündelik durmuşynda ýol görkezijidir.

Möhüm Baglanyşyklar

Sahih al bukhari programmasy

Bir basyş bilen uygulamany göçür we ruhy syýahata başla!