1679

99-nji bap

1679

99-nji bap

"Äsmäniň hyzmatkäri Abdulladan rowaýat edilmegine görä, bir gezek Ebu Bekriň gyzy Äsmä (Allah olardan razy bolsyn, agşam bilen ýassy namazyny) jem edilýän gijesi Muzdelifede galyp, birnäçe wagtlap namaz okady. Soňra: “Eý oglum, aý gözden ýitip, gaýyp boldumy?” diýip sorady. Men: “Ýok” diýdim. Ol ýene-de birnäçe wagtlap namaz okady. Soňra ýene-de: “Oglum, aý batdymy?” diýip sorady. Men: “Hawa” diýdim. Äsmä: “Indi, ýola düşiň!” diýdi. Biz ýola düşüp, ýöräp gaýtdyk. Äsmä Jamra gelip (şeýtana) daş atdy. Soňra Minadaky ýerine gaýdyp geldi we şol ýerde ertir namazyny okady. Men oňa: “Hanym, meniň pikirimçe biz Mina has irräk geldik ödýän” diýdim. Ol şonda: “Oglum! Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem aýallara muny özi rugsat berdi” diýdi."

حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ، عَنْ يَحْيَى، عَنِ ابْنِ جُرَيْجٍ، قَالَ: حَدَّثَنِي عَبْدُ اللَّهِ، مَوْلَى أَسْمَاءَ، عَنْ أَسْمَاءَ: أَنَّهَا نَزَلَتْ لَيْلَةَ جَمْعٍ عِنْدَ المُزْدَلِفَةِ، فَقَامَتْ تُصَلِّي، فَصَلَّتْ سَاعَةً ثُمَّ قَالَتْ: «يَا بُنَيَّ، هَلْ غَابَ القَمَرُ؟»، قُلْتُ: لاَ، فَصَلَّتْ سَاعَةً ثُمَّ قَالَتْ: «يَا بُنَيَّ هَلْ غَابَ القَمَرُ؟»، قُلْتُ: نَعَمْ، قَالَتْ: «فَارْتَحِلُوا»، فَارْتَحَلْنَا وَمَضَيْنَا، حَتَّى رَمَتِ الجَمْرَةَ، ثُمَّ رَجَعَتْ فَصَلَّتِ الصُّبْحَ فِي مَنْزِلِهَا، فَقُلْتُ لَهَا: يَا هَنْتَاهُ مَا أُرَانَا إِلَّا قَدْ غَلَّسْنَا، قَالَتْ: «يَا بُنَيَّ، إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ أَذِنَ لِلظُّعُنِ«.

Salgylanma:

•Zul-hijje aýynyň 10-na

1680

99-nji bap

1680

99-nji bap

Aişadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Muzdelife gijesinde Sewda (enemiz) agyr we haýal bolndygy sebäpli, (Mina irräk gitmek üçin) Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemden rugsat sorady. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem hem oňa rugsat berdi”.

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ كَثِيرٍ، أَخْبَرَنَا سُفْيَانُ، حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّحْمَنِ هُوَ ابْنُ القَاسِمِ، عَنِ القَاسِمِ، عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهَا قَالَتْ: «اسْتَأْذَنَتْ سَوْدَةُ النَّبِيَّ ﷺ لَيْلَةَ جَمْعٍ، وَكَانَتْ ثَقِيلَةً ثَبْطَةً، فَأَذِنَ لَهَا«.

Salgylanma:

•Sewda bint Zam‘a (Allah ondan razy bolsun) Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň aýaly we biziň enemizdir.

1681

99-nji bap

1681

99-nji bap

"Aişadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Haçanda, biz Muzdelifä gelenimizde, Sewda haýal hereket edýändigi sebäpli hem-de adamlaryň dyknyşygyna düşmezden öň şol ýerden irräk çykyp gaýtmak üçin Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemden rugsat sorady. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem hem oňa rugsat berdi. Sewda adamlaryň dyknyşygyndan öň (Muzdelifeden) çykyp gaýtdy. Biz bolsa ertesi irdene çenli (Muzdelifede) galdyk. Soňra biz şol ýerden Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem bilen bile gaýtdyk. Eger-de, menem Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemden edil Sewdanyň rugsat soraýşy ýaly soran bolsadym, bu meniň üçin iň begendiriji zat bolardy!” diýdi."

حَدَّثَنَا أَبُو نُعَيْمٍ، حَدَّثَنَا أَفْلَحُ بْنُ حُمَيْدٍ، عَنِ القَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهَا قَالَتْ: «نَزَلْنَا المُزْدَلِفَةَ فَاسْتَأْذَنَتِ النَّبِيَّ ﷺ سَوْدَةُ، أَنْ تَدْفَعَ قَبْلَ حَطْمَةِ النَّاسِ، وَكَانَتِ امْرَأَةً بَطِيئَةً، فَأَذِنَ لَهَا، فَدَفَعَتْ قَبْلَ حَطْمَةِ النَّاسِ، وَأَقَمْنَا حَتَّى أَصْبَحْنَا نَحْنُ، ثُمَّ دَفَعْنَا بِدَفْعِهِ، فَلَأَنْ أَكُونَ اسْتَأْذَنْتُ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ كَمَا اسْتَأْذَنَتْ سَوْدَةُ، أَحَبُّ إِلَيَّ مِنْ مَفْرُوحٍ بِهِ«.

1682

100-nji bap

1682

100-nji bap

Abdulla (ibn Mes‘uddan Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Men Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň şu iki namazdan başga hiç bir namazy öz wagtyndan başga bir wagtda okanyny görmedim; (Muzdelifede) agşam namazyny ýassy namazy bilen birleşdirdi we ertir namazyny hem (adaty) wagtyndan ir okady”.

حَدَّثَنَا عُمَرُ بْنُ حَفْصِ بْنِ غِيَاثٍ، حَدَّثَنَا أَبِي، حَدَّثَنَا الأَعْمَشُ قَالَ: حَدَّثَنِي عُمَارَةُ، عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ: مَا رَأَيْتُ النَّبِيَّ ﷺ صَلَّى صَلاَةً بِغَيْرِ مِيقَاتِهَا، إِلَّا صَلاَتَيْنِ: جَمَعَ بَيْنَ المَغْرِبِ وَالعِشَاءِ، وَصَلَّى الفَجْرَ قَبْلَ مِيقَاتِهَا.

1683

100-nji bap

1683

100-nji bap

"Abdurrahman ibn Ýezidden rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Biz Abdulla ibn Mes‘ud bilen (Allah ondan razy bolsun) Mekgä tarap ýola düşdik. Muzdelifä gelenimizde, ol her namaz üçin aýratyn azan we kamat bilen iki namaz (agşam bilen ýassy namazyny) okady we arasynda agşamlyk naharyny iýdi. Soňra daň atan badyna ertir namazyny okady. Käbir adamlar (şol wagt) daň atypdy diýdiler, käbirleri bolsa, daň atmandy diýdiler. Soňra Abdulla Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýip aýtdy diýdi: “Bu iki namaz şu ýerde öz bellenilen wagtyndan üýtgeýändir. Goý, adamlar ýassy namazynyň wagty girýänçä, Muzdelifä gelmesinler. Ertir namazyny hem şular ýaly wagtda okasynlar” diýdi. Şondan soň Abdulla ibn Mes‘ud daň säheri doly agarýança şol ýerde galdy. Soňra şeýle diýdi: “Eger-de mu’minleriň emiri (Osman) häzir şu wagt Muzdelifeden Mina tarap hereket etse, sünnete laýyk etdigi bolardy” diýdi. (Bu hadysy rowaýat eden Abdurrahman ibn Ýezid): “Men bilmedim, Ibn Mes‘udyň bu sözi ilki çykdymy ýa-da Osmanyň (Allah ondan razy bolsun, Muzdelifeden) çykyşy ilki boldy” diýdi. Abdulla ibn Mes‘ud gurbanlyk güni Jamratul-Akaba daş atýança, telbiýäni gaýtalap geldi."

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ رَجَاءٍ، حَدَّثَنَا إِسْرَائِيلُ، عَنْ أَبِي إِسْحَاقَ، عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ يَزِيدَ، قَالَ: خَرَجْنَا مَعَ عَبْدِ اللَّهِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، إِلَى مَكَّةَ، ثُمَّ قَدِمْنَا جَمْعًا، فَصَلَّى الصَّلاَتَيْنِ كُلَّ صَلاَةٍ وَحْدَهَا بِأَذَانٍ وَإِقَامَةٍ، وَالعَشَاءُ بَيْنَهُمَا، ثُمَّ صَلَّى الفَجْرَ حِينَ طَلَعَ الفَجْرُ، قَائِلٌ يَقُولُ: طَلَعَ الفَجْرُ، وَقَائِلٌ يَقُولُ: لَمْ يَطْلُعِ الفَجْرُ، ثُمَّ قَالَ: إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ قَالَ: «إِنَّ هَاتَيْنِ الصَّلاَتَيْنِ حُوِّلَتَا عَنْ وَقْتِهِمَا، فِي هَذَا المَكَانِ، المَغْرِبَ وَالعِشَاءَ، فَلاَ يَقْدَمُ النَّاسُ جَمْعًا حَتَّى يُعْتِمُوا، وَصَلاَةَ الفَجْرِ هَذِهِ السَّاعَةَ»، ثُمَّ وَقَفَ حَتَّى أَسْفَرَ، ثُمَّ قَالَ: لَوْ أَنَّ أَمِيرَ المُؤْمِنِينَ أَفَاضَ الآنَ أَصَابَ السُّنَّةَ، فَمَا أَدْرِي: أَقَوْلُهُ كَانَ أَسْرَعَ أَمْ دَفْعُ عُثْمَانَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، فَلَمْ يَزَلْ يُلَبِّي حَتَّى رَمَى جَمْرَةَ العَقَبَةِ يَوْمَ النَّحْرِ.

1684

101-nji bap

1684

101-nji bap

Omar (Allah ondan razy bolsun) Muzdelifede ertir namazyny okandan soň, (Maş‘aryl-Haramda) durdy we soňra şeýle diýdi: “Müşrikler gün dogmazdan öň (Muzdelifeden Mina tarap) çykyp gaýtmazdylar we olar: “Eý, Sabir (dagy) günüň şöhlesi saňa düşsin-de (bizem Mina gideli!)” diýerdiler. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem bolsa olaryň tersine edip, (Muzdelifeden) gün dogmazdan öň çykyp gaýdardy” diýdi.

حَدَّثَنَا حَجَّاجُ بْنُ مِنْهَالٍ، حَدَّثَنَا شُعْبَةُ، عَنْ أَبِي إِسْحَاقَ، سَمِعْتُ عَمْرَو بْنَ مَيْمُونٍ، يَقُولُ: شَهِدْتُ عُمَرَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ صَلَّى بِجَمْعٍ الصُّبْحَ، ثُمَّ وَقَفَ فَقَالَ: إِنَّ المُشْرِكِينَ كَانُوا لاَ يُفِيضُونَ حَتَّى تَطْلُعَ الشَّمْسُ وَيَقُولُونَ: أَشْرِقْ ثَبِيرُ، وَأَنَّ النَّبِيَّ ﷺ خَالَفَهُمْ ثُمَّ أَفَاضَ قَبْلَ أَنْ تَطْلُعَ الشَّمْسُ.

1685

102-nji bap

1685

102-nji bap

Ibn Abbasdan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem (Muzdelifeden Mina çenli düýesiniň arkasyna) Fadly mündirip gelipdi. Fadl Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň Jamra daş atýança telbiýäni gaýtalap gelendigini habar berdi.

حَدَّثَنَا أَبُو عَاصِمٍ الضَّحَّاكُ بْنُ مَخْلَدٍ، أَخْبَرَنَا ابْنُ جُرَيْجٍ، عَنْ عَطَاءٍ، عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا: أَنَّ النَّبِيَّ ﷺ أَرْدَفَ الفَضْلَ، فَأَخْبَرَ الفَضْلُ: أَنَّهُ «لَمْ يَزَلْ يُلَبِّي حَتَّى رَمَى الجَمْرَةَ«.

1686 ,1687

102-nji bap

1686 ,1687

102-nji bap

Ibn Abbasdan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Usamete ibn Zeýd (Allah olardan razy bolsun) Arafatdan Muzdelifä çenli Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň (düýesiniň) arkasyna münüp gelipdi. Soňra Muzdelifeden Mina çenli (Abbasyň ogly) Fadly mündürdi. Bularyň ikisi hem: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň tä, “Jamratul-Akaba” baryp daş atýança, durman telbiýäni gaýtalap gelendigini” habar berdiler”.

حَدَّثَنَا زُهَيْرُ بْنُ حَرْبٍ، حَدَّثَنَا وَهْبُ بْنُ جَرِيرٍ، حَدَّثَنَا أَبِي، عَنْ يُونُسَ الأَيْلِيِّ، عَنِ الزُّهْرِيِّ، عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ، عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا، أَنَّ أُسَامَةَ بْنَ زَيْدٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا كَانَ رِدْفَ النَّبِيِّ ﷺ مِنْ عَرَفَةَ إِلَى المُزْدَلِفَةِ، ثُمَّ أَرْدَفَ الفَضْلَ مِنَ المُزْدَلِفَةِ إِلَى مِنًى، قَالَ: فَكِلاَهُمَا قَالاَ: «لَمْ يَزَلِ النَّبِيُّ ﷺ يُلَبِّي حَتَّى رَمَى جَمْرَةَ العَقَبَةِ«.

1688

103-nji bap

1688

103-nji bap

"Şu‘baň habar bermegine görä, Jemre şeýle diýipdir: “Men Ibn Abbasdan (Allah olardan razy bolsun) Tammatu‘ hajy hakynda soradym. Ibn Abbas maňa ony etmekligi emr etdi. Men ýene-de ondan gurbanlyk maly hakynda soradym. Ibn Abbas: “Düýe, sygyr, goýun soýulýandyr ýa-da olary başga birleri bilen bileleşip alsaňam bolýandyr” diýdi. Tammatu‘ hajy etmegi käbir adamlar tarapyndan halanmadyk ýaly bolup göründi. Soňra düýşimde bir adamyň maňa: “(Tammatu‘ hajy), Hajju – mabrurdyr (ýagny, birkemsiz ýerine ýetirilen kämil hajdyr) we kabul edilen bir umradyr!” diýenini gördüm. Soňra men gelip, muny Ibn Abbasa habar berdim. Ibn Abbasa: “Allahu Akbär! Bu Ebul-Kasymyň (Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň) sünnetidir!” diýdi."

حَدَّثَنَا إِسْحَاقُ بْنُ مَنْصُورٍ، أَخْبَرَنَا النَّضْرُ، أَخْبَرَنَا شُعْبَةُ، حَدَّثَنَا أَبُو جَمْرَةَ، قَالَ: سَأَلْتُ ابْنَ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا، عَنِ المُتْعَةِ، فَأَمَرَنِي بِهَا، وَسَأَلْتُهُ عَنِ الهَدْيِ، فَقَالَ: «فِيهَا جَزُورٌ أَوْ بَقَرَةٌ أَوْ شَاةٌ أَوْ شِرْكٌ فِي دَمٍ»، قَالَ: وَكَأَنَّ نَاسًا كَرِهُوهَا، فَنِمْتُ فَرَأَيْتُ فِي المَنَامِ كَأَنَّ إِنْسَانًا يُنَادِي: حَجٌّ مَبْرُورٌ، وَمُتْعَةٌ مُتَقَبَّلَةٌ، فَأَتَيْتُ ابْنَ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا فَحَدَّثْتُهُ، فَقَالَ: «اللَّهُ أَكْبَرُ، سُنَّةُ أَبِي القَاسِمِ ﷺ»، قَالَ: وَقَالَ آدَمُ، وَوَهْبُ بْنُ جَرِيرٍ، وَغُنْدَرٌ، عَنْ شُعْبَةَ: عُمْرَةٌ مُتَقَبَّلَةٌ وَحَجٌّ مَبْرُورٌ.

1689

104-nji bap

1689

104-nji bap

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsyn) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem gurbanlyk etmek üçin niýetlän düýesini idip barýan bir adamy görüp, oňa: “Onuň üstine mün-de gidiwer!” diýdi. Ol adam: “Bu düýe gurbanlyk edilmeli düýe!” diýdi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Mün şoňa!” diýdi. Ol adam ýene-de: “Bu düýe gurbanlyk ahyryn!” diýdi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem ýene-de ikinji ýa-da üçünji gezek oňa: “Işi gaýdan! Mün şoňa!” diýdi.

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ، أَخْبَرَنَا مَالِكٌ، عَنْ أَبِي الزِّنَادِ، عَنِ الأَعْرَجِ، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ: أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ رَأَى رَجُلًا يَسُوقُ بَدَنَةً، فَقَالَ: «ارْكَبْهَا» فَقَالَ: إِنَّهَا بَدَنَةٌ فَقَالَ: «ارْكَبْهَا» قَالَ: إِنَّهَا بَدَنَةٌ قَالَ: «ارْكَبْهَا وَيْلَكَ» فِي الثَّالِثَةِ أَوْ فِي الثَّانِيَةِ.

Sahyh al Buhary yslam dininiň iň ygtybarly hadys ýygyndysydyr. Takmynan 7,275 hadysy öz içine alýan bu eser, Pygamberimiziň sünnetine esaslanyp, musulmanlaryň gündelik durmuşynda ýol görkezijidir.

Möhüm Baglanyşyklar

Sahih al bukhari programmasy

Bir basyş bilen uygulamany göçür we ruhy syýahata başla!