1639

77-nji bap

1639

77-nji bap

"Näfi‘dan rowaýat edilmegine görä, Ibn Omaryň (Allah olardan razy bolsun) öýünde haj zyýaratyna gitmek üçin münjek düýesi taýýarlanyp durka, ogly Abdulla ibn Abdulla ýanyna girip: “Şu ýyl bir hili adamlaryň arasynda uruş boljaga meňzeýär we seni Käbä goýbermezler öýdüp gorkýaryn. Bu ýyl hajdan galsaň gowy bolardy!” diýdi. Ibn Omar oňa: “Bir gezek Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem (umra hajy) etmek üçin ýola çykdy. Kureýişli kapyrlar onuň bilen Käbäň arasynda böwet boldular. Egerde, meniň bilen Käbäň arasynda-da böwet bolup dursalar, menem edil Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň edişi ýaly ederin. “Allahyň pygamberinde siziň üçin gözel görelde bardyr” diýip aýtdy. Soňra ol: “Men hajy umra bilen bilelikde berjaý etjekdigime sizi şaýat tutýaryn” diýip aýtdy. Näfi‘ ýene-de: “Mekgä gelenden soň Ibn Omar umra we haj üçin diňe bir gezek towaf etdi” diýdi”."

حَدَّثَنَا يَعْقُوبُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ، حَدَّثَنَا ابْنُ عُلَيَّةَ، عَنْ أَيُّوبَ، عَنْ نَافِعٍ، أَنَّ ابْنَ عُمَرَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا دَخَلَ ابْنُهُ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ وَظَهْرُهُ فِي الدَّارِ، فَقَالَ: إِنِّي لاَ آمَنُ أَنْ يَكُونَ العَامَ بَيْنَ النَّاسِ قِتَالٌ فَيَصُدُّوكَ عَنِ البَيْتِ فَلَوْ أَقَمْتَ، فَقَالَ: «قَدْ خَرَجَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ فَحَالَ كُفَّارُ قُرَيْشٍ بَيْنهُ وَبَيْنَ البَيْتِ، فَإِنْ حِيلَ بَيْنِي وَبَيْنَهُ أَفْعَلُ كَمَا فَعَلَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ ﴿لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ إِسْوَةٌ حَسَنَةٌ﴾» ثُمَّ قَالَ: «أُشْهِدُكُمْ أَنِّي قَدْ أَوْجَبْتُ مَعَ عُمْرَتِي حَجًّا»، قَالَ: ثُمَّ قَدِمَ، فَطَافَ لَهُمَا طَوَافًا وَاحِدًا.

Salgylanma:

•Kyran hajyna niýet edýärin diýdi.

1640

77-nji bap

1640

77-nji bap

"Näfi‘dan rowaýat edilmegine görä, Ibn Omar (Allah olardan razy bolsun) Hajjaj, Ibn Zubeýre hüjüm eden ýylynda haj etmek isledi. Ibn Omara: “Adamlaryň arasynda bir uruş bar, olar saňa haj etmekden böwet bolarlar öýdüp gorkýarys” diýdiler. Ibn Omar: “Allahyň pygamberinde siziň üçin gözel görelde bardyr” diýdi. “Menem Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň edişi ýaly ederin. Men umra hajyny etmek üçin sizi şaýat tutýaryn” diýdi. Soňra ýola düşdi. Haçanda, Beýda diýilýän ýere baryp ýetende: “Haj bilen umranyň ýagdaýy bir zatdyr. Men haj bilen umrany bilelikde berjaý etjekdigime sizi şaýat tutýaryn” diýdi we ol Kudeýid diýilýän ýerden satyn alan malyny gurbanlyk höküminde alyp gitdi we ondan artdyrmady. Gurbanlyk güni gelýänçä, malyny öldürmedi, yhramdan çykmady, saçynam gysgaltmady, syrdyrmadam. Gurbanlyk güni gelende gurbanlygyny öldürdi we saçyny syrdyrdy. Ibn Omar ilkinji towafy bilen (Ifada towafyny) edenden soň, hajyň we umraň towafy tamam boldy diýip, hasap etdi. Ol: “Resulullah sallallahu aleýhi wesellem hem edil şeýle etdi” diýdi."

حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ، حَدَّثَنَا اللَّيْثُ، عَنْ نَافِعٍ، أَنَّ ابْنَ عُمَرَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا أَرَادَ الحَجَّ عَامَ نَزَلَ الحَجَّاجُ بِابْنِ الزُّبَيْرِ، فَقِيلَ لَهُ: إِنَّ النَّاسَ كَائِنٌ بَيْنَهُمْ قِتَالٌ، وَإِنَّا نَخَافُ أَنْ يَصُدُّوكَ، فَقَالَ: ﴿لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ إِسْوَةٌ حَسَنَةٌ﴾ إِذًا أَصْنَعَ كَمَا صَنَعَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ، إِنِّي أُشْهِدُكُمْ أَنِّي قَدْ أَوْجَبْتُ عُمْرَةً، ثُمَّ خَرَجَ، حَتَّى إِذَا كَانَ بِظَاهِرِ البَيْدَاءِ، قَالَ: مَا شَأْنُ الحَجِّ وَالعُمْرَةِ إِلَّا وَاحِدٌ، أُشْهِدُكُمْ أَنِّي قَدْ أَوْجَبْتُ حَجًّا مَعَ عُمْرَتِي، وَأَهْدَى هَدْيًا اشْتَرَاهُ بِقُدَيْدٍ، وَلَمْ يَزِدْ عَلَى ذَلِكَ، فَلَمْ يَنْحَرْ، وَلَمْ يَحِلَّ مِنْ شَيْءٍ حَرُمَ مِنْهُ، وَلَمْ يَحْلِقْ وَلَمْ يُقَصِّرْ، حَتَّى كَانَ يَوْمُ النَّحْرِ، فَنَحَرَ وَحَلَقَ، وَرَأَى أَنْ قَدْ قَضَى طَوَافَ الحَجِّ وَالعُمْرَةِ بِطَوَافِهِ الأَوَّلِ. وَقَالَ ابْنُ عُمَرَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا: كَذَلِكَ فَعَلَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ.

Salgylanma:

” • Mekge bilen Medinäniň aralygynda bir ýeriň ady. • Mekge bilen Medinäniň aralygynda bir ýeriň ady.”

1641

78-nji bap

1641

78-nji bap

"‘Urwetu-bnuz-Zubeýr şeýle diýdi: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi weselem şeýle haj etdi, muny maňa Aişa (Allah ondan razy bolsun) habar beripdi: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi weselem Mekgä gelende ilki bilen täret alyp, soňra Käbä towaf etdi. Ýöne bu umra boldygy däldi. (Çünki, ol muny edip yhramdan çykmady). Pygamberimiz sallallahu aleýhi weselemden soň Ebu Bekr (Allah ondan razy bolsyn) haj etdi, onuň hem ilkinji işi Käbä towaf etmek boldy. Ýöne onuň edeni hem umra däldi. Ebu Bekrden soň, Omar hem (Allah ondan razy bolsun) edil şonuň ýaly etdi. Soňra Osman (Allah ondan razy bolsun) haj etdi. Onuň hem ilki bilen Käbä towaf edip başlanyny gördüm. Onuň hem edeni umra däldi. Soňra Mu‘awiýe we Abdulla ibn Omar haj etdiler. Soňa men (kakam) Zubeýr ibn ‘Awwam bilen haj etdim. Onuň hem ilkinji eden işi, Käbä towaf etmek boldy. Soňra ol hem umra bolmady. Soňra men Muhajirleri we Ensarylary gördüm, olaryň hemmesi hem şonuň ýaly etdiler. Olaryň hem bu eden zatlary umra bolmady. Soňra meniň gören adamlarymyň içinde, iň soňky muny eden adam Ibn Omardy. Soňra ol hem hajyny pozup umra öwürmedi. Ine, Ibn Omar, näme üçin ondan soramaýarlar. Geçen (selefleriň) hemmesi hem aýaklaryny ilkinji Käbä basan batlaryna, ilki bilen Käbä towaf etmekden başga hiç bir zat etmezdiler. Towafdan soň hem yhramdan çykmazdylar. Men ejem Äsmä bilen daýzam Aişani hem Mekgä gelenlerinde, Käbä towaf etmezden ozal başga hiç zada başlamadyklaryny görüpdim. Towaf edenlerinden soň hem yhramdan çykmazdylar. "

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ عِيسَى، حَدَّثَنَا ابْنُ وَهْبٍ قَالَ: أَخْبَرَنِي عَمْرُو بْنُ الحَارِثِ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ نَوْفَلٍ القُرَشِيِّ، أَنَّهُ سَأَلَ عُرْوَةَ بْنَ الزُّبَيْرِ فَقَالَ: قَدْ حَجَّ النَّبِيُّ ﷺ، فَأَخْبَرَتْنِي عَائِشَةُ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهَا: «أَنَّهُ أَوَّلُ شَيْءٍ بَدَأَ بِهِ حِينَ قَدِمَ أَنَّهُ تَوَضَّأَ، ثُمَّ طَافَ بِالْبَيْتِ، ثُمَّ لَمْ تَكُنْ عُمْرَةً» ثُمَّ حَجَّ أَبُو بَكْرٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ فَكَانَ أَوَّلَ شَيْءٍ بَدَأَ بِهِ الطَّوَافُ بِالْبَيْتِ، ثُمَّ لَمْ تَكُنْ عُمْرَةً ثُمَّ عُمَرُ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ مِثْلُ ذَلِكَ ثُمَّ حَجَّ عُثْمَانُ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، فَرَأَيْتُهُ أَوَّلُ شَيْءٍ بَدَأَ بِهِ الطَّوَافُ بِالْبَيْتِ ثُمَّ لَمْ تَكُنْ عُمْرَةً ثُمَّ مُعَاوِيَةُ، وَعَبْدُ اللَّهِ بْنُ عُمَرَ، ثُمَّ حَجَجْتُ مَعَ أَبِي الزُّبَيْرِ بْنِ العَوَّامِ فَكَانَ أَوَّلَ شَيْءٍ بَدَأَ بِهِ الطَّوَافُ بِالْبَيْتِ، ثُمَّ لَمْ تَكُنْ عُمْرَةً ثُمَّ رَأَيْتُ المُهَاجِرِينَ وَالأَنْصَارَ يَفْعَلُونَ ذَلِكَ، ثُمَّ لَمْ تَكُنْ عُمْرَةً، ثُمَّ آخِرُ مَنْ رَأَيْتُ فَعَلَ ذَلِكَ ابْنُ عُمَرَ، ثُمَّ لَمْ يَنْقُضْهَا عُمْرَةً، وَهَذَا ابْنُ عُمَرَ عِنْدَهُمْ فَلاَ يَسْأَلُونَهُ، وَلاَ أَحَدٌ مِمَّنْ مَضَى، مَا كَانُوا يَبْدَءُونَ بِشَيْءٍ حَتَّى يَضَعُوا أَقْدَامَهُمْ مِنَ الطَّوَافِ بِالْبَيْتِ، ثُمَّ لاَ يَحِلُّونَ وَقَدْ رَأَيْتُ أُمِّي وَخَالَتِي حِينَ تَقْدَمَانِ، لاَ تَبْتَدِئَانِ بِشَيْءٍ أَوَّلَ مِنَ البَيْتِ، تَطُوفَانِ بِهِ، ثُمَّ إِنَّهُمَا لاَ تَحِلَّانِ.

1642

78-nji bap

1642

78-nji bap

Ejem Äsmä maňa şeýle habar berdi: “Onuň özi, aýal dogany (Aişe), Zubeýr we pylan-pylan adamlar bolup umra hajy etmek üçin yhram baglap, telbiýe edipdirler. Bular Hajerul-Eswede ellerini degirip, ogşanlaryndan soň, (ýagny, towaf we sa‘y edenlerinden soň) yhramdan çykypdyrlar.

وَقَدْ أَخْبَرَتْنِي أُمِّي: أَنَّهَا أَهَلَّتْ هِيَ وَأُخْتُهَا وَالزُّبَيْرُ وَفُلاَنٌ وَفُلاَنٌ، بِعُمْرَةٍ، فَلَمَّا مَسَحُوا الرُّكْنَ حَلُّوا.

1643

79-nji bap

1643

79-nji bap

"‘Urwe şeýle diýdi: “(Bir gün) men Aişadan (Allah ondan razy bolsun): “Allah Tagalanyň: “Takyk, Safa bilen Merwe (depeleri) Allahyň goýan alamatlarydyr. Kim (Allahyň) öýüne haj we umra (zyýaratyny) etse, olaryň arasynda sa‘y etmekde günä ýokdur. Kim öz islegi bilen haýyrly iş etse, elbetde, Allah şükür edijidir (edilen amalyň sogabyny doly berýändir we) bilýändir.” {Bakara:158} diýen sözleri hakynda näme aýdyp bilersiň? diýip soradym. Wallahi, Safa-Merwe aralygynda sa‘y etmedik hiç bir adama günä bolmaz!” diýdim. Aişa oňa: “Sen nähili erbet zat aýtdyň, ýegen!” diýdi. Eger-de seniň bu düşündirişiň ýaly bolmaly bolsady, onda: “Olaryň arasynda sa‘y (etmeklikde dälde) etmezlikde günä ýokdur” diýip gelerdi. Ýöne welin, bu aýatlar Ensarylar hakynda iberilipdi. Olar musulman bolmazlaryndan öň, Muşewwel diýilýän ýerde özleriniň ybadat edýän butlary bolan Manat Tagiýe üçin haj etmek isläp yhram baglanlarynda, Safa-Merwe aralygynda sa‘y etmek günä hasaplapdyrlar. Olar musulman bolanlaryndan soň bu hakda Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemden: “Ýa Resulallah! Biz elmydama Safa-Merwe aralygynda sa‘y etmekligi günä hasaplardyk” diýip soradylar. Şondan soň Gudratygüýçli Allah Tagala şu aýaty inderdi: “Elbet-de, Safa bilen Merwe Allahyň goýan alamatlarydyr...”. {Bakara:158}. Soňra Aişa ýene-de şeýle diýdi: “Safa bilen Merwe aralygynda sa‘y etmegiň başlangyjyny Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň özi goýupdy, ony hiç kimiň taşlamaga haky ýokdur”. Soňra men muny Ebu Bekr ibn Abdurrahmana habar berdim. Ol şeýle diýdi: “Elbetde, (Aişanyň jahiliýýet döwründe Safa-Merwe aralygynda sa‘y etmek günä hasaplaýan bir toparyň bolandygyny habar bermegi) bu bir ylymdyr. Ýöne men muny eşitmändim. Ýöne men birnäçe ylym eýeleriniň şeýle diýenlerini eşitdim. Aişanyň (Allah ondan razy bolsun) habar beren Manat üçin yhram baglan bu topardan başga ýene bir topar bardy. Bularyň hemmesi jahiliýýet döwründe Safa bilen Merwe aralygynda sa‘y ederdiler. Yslam dini gelenden soň, Allah Tagala Kuranda Käbä towaf etsinler diýip, Safa-Merwäni agzamadygy üçin olar: “Ýa Resulallah! Biz (öňden bäri) Safa-Merwe aralygynda sa‘y edip gelýärdik. Allah Tagala Käbä towaf etmek hakynda (aýat) inderdi, ýöne welin, Safa-Merwe aralygynda sa‘y etmegi agzamady. Eger, Safa-Merwe aralygynda sa‘y etsek bize günä bolarmy? diýip soradylar. Ine, şol wagt hem Allah Tagala: “Takyk, Safa bilen Merwe (depeleri) Allahyň goýan alamatlarydyr...” {Bakara:158} diýen aýatyny inderdi. Ýene-de Ebu Bekr (ibn Abdurrahman) şeýle diýdi: “ Men bu aýatyň bu iki toparyň ikisi üçin hem ýagny, jahiliýýet döwründe Safa-Merwe aralygynda sa‘y etmegi günä hasaplaýanlar üçin hem-de (jahiliýýet döwründe-de) sa‘y edip Yslamda (musulman bolanlaryndan soň) Allah Tagalnyň (Kuranda) Käbä towaf etmekligi buýrup, Safa-Merwäni agzamandygy üçin olaryň arasynda sa‘y etmegi günä hasaplaýan topar üçinem inderildi, diýip eşitdim”. Soňra Allah Tagala Käbä towaf ediň diýen aýatyndan (Haj:29) soň, Safa-Merwe aralygynda hem sa‘y etmegi agzap aýat inderdi. {Bakara:158}."

حَدَّثَنَا أَبُو اليَمَانِ، أَخْبَرَنَا شُعَيْبٌ، عَنِ الزُّهْرِيِّ، قَالَ عُرْوَةُ: سَأَلْتُ عَائِشَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهَا فَقُلْتُ لَهَا: أَرَأَيْتِ قَوْلَ اللَّهِ تَعَالَى: ﴿إِنَّ الصَّفَا وَالمَرْوَةَ مِنْ شَعَائِرِ اللَّهِ فَمَنْ حَجَّ البَيْتَ أَوِ اعْتَمَرَ فَلاَ جُنَاحَ عَلَيْهِ أَنْ يَطَّوَّفَ بِهِمَا﴾ [البقرة: 158]، فَوَاللَّهِ مَا عَلَى أَحَدٍ جُنَاحٌ أَنْ لاَ يَطُوفَ بِالصَّفَا وَالمَرْوَةِ، قَالَتْ: بِئْسَ مَا قُلْتَ يَا ابْنَ أُخْتِي، إِنَّ هَذِهِ لَوْ كَانَتْ كَمَا أَوَّلْتَهَا عَلَيْهِ، كَانَتْ: لاَ جُنَاحَ عَلَيْهِ أَنْ لاَ يَتَطَوَّفَ بِهِمَا، وَلَكِنَّهَا أُنْزِلَتْ فِي الأَنْصَارِ، كَانُوا قَبْلَ أَنْ يُسْلِمُوا يُهِلُّونَ لِمَنَاةَ الطَّاغِيَةِ، الَّتِي كَانُوا يَعْبُدُونَهَا عِنْدَ المُشَلَّلِ، فَكَانَ مَنْ أَهَلَّ يَتَحَرَّجُ أَنْ يَطُوفَ بِالصَّفَا وَالمَرْوَةِ، فَلَمَّا أَسْلَمُوا، سَأَلُوا رَسُولَ اللَّهِ ﷺ عَنْ ذَلِكَ، قَالُوا: يَا رَسُولَ اللَّهِ، إِنَّا كُنَّا نَتَحَرَّجُ أَنْ نَطُوفَ بَيْنَ الصَّفَا وَالمَرْوَةِ، فَأَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَى: ﴿إِنَّ الصَّفَا وَالمَرْوَةَ مِنْ شَعَائِرِ اللَّهِ﴾ [البقرة: 158]. الآيَةَ قَالَتْ عَائِشَةُ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهَا: «وَقَدْ سَنَّ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ الطَّوَافَ بَيْنَهُمَا، فَلَيْسَ لِأَحَدٍ أَنْ يَتْرُكَ الطَّوَافَ بَيْنَهُمَا»، ثُمَّ أَخْبَرْتُ أَبَا بَكْرِ بْنَ عَبْدِ الرَّحْمَنِ فَقَالَ: إِنَّ هَذَا لَعِلْمٌ مَا كُنْتُ سَمِعْتُهُ، وَلَقَدْ سَمِعْتُ رِجَالًا مِنْ أَهْلِ العِلْمِ يَذْكُرُونَ: أَنَّ النَّاسَ، - إِلَّا مَنْ ذَكَرَتْ عَائِشَةُ - مِمَّنْ كَانَ يُهِلُّ بِمَنَاةَ، كَانُوا يَطُوفُونَ كُلُّهُمْ بِالصَّفَا وَالمَرْوَةِ، فَلَمَّا ذَكَرَ اللَّهُ تَعَالَى الطَّوَافَ بِالْبَيْتِ، وَلَمْ يَذْكُرِ الصَّفَا وَالمَرْوَةَ فِي القُرْآنِ، قَالُوا: يَا رَسُولَ اللَّهِ، كُنَّا نَطُوفُ بِالصَّفَا وَالمَرْوَةِ وَإِنَّ اللَّهَ أَنْزَلَ الطَّوَافَ بِالْبَيْتِ فَلَمْ يَذْكُرِ الصَّفَا، فَهَلْ عَلَيْنَا مِنْ حَرَجٍ أَنْ نَطَّوَّفَ بِالصَّفَا وَالمَرْوَةِ؟ فَأَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَى: ﴿إِنَّ الصَّفَا وَالمَرْوَةَ مِنْ شَعَائِرِ اللَّهِ﴾ [البقرة: 158] الآيَةَ قَالَ أَبُو بَكْرٍ: «فَأَسْمَعُ هَذِهِ الآيَةَ نَزَلَتْ فِي الفَرِيقَيْنِ كِلَيْهِمَا، فِي الَّذِينَ كَانُوا يَتَحَرَّجُونَ أَنْ يَطُوفُوا بِالْجَاهِلِيَّةِ بِالصَّفَا وَالمَرْوَةِ، وَالَّذِينَ يَطُوفُونَ ثُمَّ تَحَرَّجُوا أَنْ يَطُوفُوا بِهِمَا فِي الإِسْلاَمِ، مِنْ أَجْلِ أَنَّ اللَّهَ تَعَالَى أَمَرَ بِالطَّوَافِ بِالْبَيْتِ، وَلَمْ يَذْكُرِ الصَّفَا، حَتَّى ذَكَرَ ذَلِكَ، بَعْدَ مَا ذَكَرَ الطَّوَافَ بِالْبَيْتِ«.

Salgylanma:

” •Haj:29 • Haj:29″

1644

80-nji bap

1644

80-nji bap

Näfi‘dan rowaýat edilmegine görä, Ibn Omar (Allah olardan razy bolsun) ol şeýle diýipdir: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Käbä gelip ilki towaf edip başlanda, üç towafy gaty-gaty ýöräp geçerdi, galan dördüsini bolsa, adaty ýörişi ýaly ýöräp geçerdi. Safa-Merwe aralygynda sa‘y edende bolsa, jülgäň ortarasyna sil geçýän ýere ýetende bolsa ylgardy. Men Näfi‘dan: “Abdulla ibn Omar (Käbäniň) Ýemen tarapyndaky burçuna ýetende ýörärdimi?” diýip soradym. Ol: “Ýok, diňe şol burçyň ýanynda adamlar köpelip, dyknyşyk bolanda ýörärdi. Çünki, Abdulla ibn Omar şol rukune (burça) elini degirmän geçmezdi” diýdi.

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عُبَيْدِ بْنِ مَيْمُونٍ، حَدَّثَنَا عِيسَى بْنُ يُونُسَ، عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ عُمَرَ، عَنْ نَافِعٍ، عَنِ ابْنِ عُمَرَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا قَالَ: كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ إِذَا طَافَ الطَّوَافَ الأَوَّلَ خَبَّ ثَلاَثًا وَمَشَى أَرْبَعًا، وَكَانَ يَسْعَى بَطْنَ المَسِيلِ إِذَا طَافَ بَيْنَ الصَّفَا وَالمَرْوَةِ، فَقُلْتُ لِنَافِعٍ: أَكَانَ عَبْدُ اللَّهِ يَمْشِي إِذَا بَلَغَ الرُّكْنَ اليَمَانِيَ؟ قَالَ: «لاَ، إِلَّا أَنْ يُزَاحَمَ عَلَى الرُّكْنِ، فَإِنَّهُ كَانَ لاَ يَدَعُهُ حَتَّى يَسْتَلِمَهُ«.

Salgylanma:

•Häzir ol ýerde iki sany ýaşyl çyra alamaty goýulandyr.

1645

80-nji bap

1645

80-nji bap

‘Amr (ibn Dinardan) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle gürrüň beripdir: “(Bir gezek) biz Ibn Omardan (Allah olardan razy bolsun) umra (hajy) üçin Käbäniň daşyndan towaf edip, ýöne Safa-Merwe aralygynda sa‘y etmedik adam aýalyna ýakynlaşyp bilermi?” diýip soradyk. Ibn Omar: “Resulullah sallallahu aleýhi wesellem (Mekgä) gelip, ýedi gezek Käbäň daşyndan towaf etdi. Soňra Makamy (Ybrahymyň) arkasynda iki rekagat namaz okady we Safa-Merwe aralygynda ýedi gezek sa’y etdi, soňra bolsa: “Elbetde, siziň üçin Allahyň Pygamberinde gözel görelde bardyr” diýdi.

حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ، حَدَّثَنَا سُفْيَانُ، عَنْ عَمْرِو بْنِ دِينَارٍ، قَالَ: سَأَلْنَا ابْنَ عُمَرَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ: عَنْ رَجُلٍ طَافَ بِالْبَيْتِ فِي عُمْرَةٍ، وَلَمْ يَطُفْ بَيْنَ الصَّفَا وَالمَرْوَةِ أَيَأْتِي امْرَأَتَهُ؟ فَقَالَ: «قَدِمَ النَّبِيُّ ﷺ فَطَافَ بِالْبَيْتِ سَبْعًا، وَصَلَّى خَلْفَ المَقَامِ رَكْعَتَيْنِ، فَطَافَ بَيْنَ الصَّفَا وَالمَرْوَةِ سَبْعًا»: ﴿لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ﴾ [الأحزاب: 21].

Salgylanma:

” •Sa’y – Safa – Merwe daglarynyň arasynda ýedi gezek gidip- gelmeklige, arasynda-da ylgamaklyga aýdylýar. •Ahzab:21″

1646

80-nji bap

1646

80-nji bap

Bir gezek biz Jäbir ibn Abdulladan (Allah olardan razy bolsun! Käbäniň daşyndan towaf edip, ýöne Safa-Merwe aralygynda sa‘y etmedik adam aýalyna ýakynlaşyp bilermi?) diýip soranymyzda, ol: “Safa-Merwe aralygynda sa‘y edýänçä asla ýakynlaşaýmasyn!” diýdi.

وَسَأَلْنَا جَابِرَ بْنَ عَبْدِ اللَّهِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا فَقَالَ: «لاَ يَقْرَبَنَّهَا حَتَّى يَطُوفَ بَيْنَ الصَّفَا وَالمَرْوَةِ«.

1647

80-nji bap

1647

80-nji bap

‘Amr ibn Dinaryň habar bermegine görä, ol şeýle diýipdir: “Men Ibn Omaryň (Allah olardan razy bolsun) şeýle diýenini eşitdim: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem (Mekgä) gelip, (ilki bilen) Käbäň daşyndan towaf .etdi. Soňra iki rekagat namaz okady, soňra Safa-Merwe aralygynda sa‘y etdi, soňra bolsa: “Elbetde, siziň üçin Allahyň Pygamberinde gözel görelde bardyr” diýen aýaty okady.

حَدَّثَنَا المَكِّيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ، عَنِ ابْنِ جُرَيْجٍ قَالَ: أَخْبَرَنِي عَمْرُو بْنُ دِينَارٍ قَالَ: سَمِعْتُ ابْنَ عُمَرَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا قَالَ: «قَدِمَ النَّبِيُّ ﷺ مَكَّةَ فَطَافَ بِالْبَيْتِ، ثُمَّ صَلَّى رَكْعَتَيْنِ، ثُمَّ سَعَى بَيْنَ الصَّفَا وَالمَرْوَةِ»، ثُمَّ تَلاَ: ﴿لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ إِسْوَةٌ حَسَنَةٌ﴾.

1648

80-nji bap

1648

80-nji bap

Asym bize habar berip şeýle diýdi: “Men Enes ibn Mälikden (Allah ondan razy bolsun): “Siz Safa-Merwe aralygynda sa‘y etmekligi halamaýardyňyzmi?” diýip soradym. Ol hem: “Howa, çünki ol tä, Allah Tagala: “Takyk, Safa bilen Merwe Allahyň goýan alamatlarydyr. Kim (Allahyň) öýüne haj we umra (zyýaratyny) etse, olaryň arasynda sa‘y etmekde günä ýokdur.” {Bakara:158} aýatyny inderýänçä, bu dessur jähiliýýet şygarlaryndandy” diýdi.

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ، أَخْبَرَنَا عَبْدُ اللَّهِ، أَخْبَرَنَا عَاصِمٌ قَالَ: قُلْتُ لِأَنَسِ بْنِ مَالِكٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ أَكُنْتُمْ تَكْرَهُونَ السَّعْيَ بَيْنَ الصَّفَا وَالمَرْوَةِ قَالَ: «نَعَمْ لِأَنَّهَا كَانَتْ مِنْ شَعَائِرِ الجَاهِلِيَّةِ حَتَّى أَنْزَلَ اللَّهُ»: ﴿إِنَّ الصَّفَا وَالمَرْوَةَ مِنْ شَعَائِرِ اللَّهِ فَمَنْ حَجَّ البَيْتَ أَوِ اعْتَمَرَ فَلاَ جُنَاحَ عَلَيْهِ أَنْ يَطَّوَّفَ بِهِمَا﴾ [البقرة: 158].

Sahyh al Buhary yslam dininiň iň ygtybarly hadys ýygyndysydyr. Takmynan 7,275 hadysy öz içine alýan bu eser, Pygamberimiziň sünnetine esaslanyp, musulmanlaryň gündelik durmuşynda ýol görkezijidir.

Möhüm Baglanyşyklar

Sahih al bukhari programmasy

Bir basyş bilen uygulamany göçür we ruhy syýahata başla!