1578

41-nji bap

1578

41-nji bap

Aişadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Mekge feth edilen ýyly Mekgä Kedadan girdi. Çykanda-da Mekgäniň iň ýokary tarapyndan, Kudadan çykyp gitdi.

حَدَّثَنَا مَحْمُودُ بْنُ غَيْلاَنَ المَرْوَزِيُّ، حَدَّثَنَا أَبُو أُسَامَةَ، حَدَّثَنَا هِشَامُ بْنُ عُرْوَةَ، عَنْ أَبِيهِ، عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهَا: «أَنَّ النَّبِيَّ ﷺ دَخَلَ عَامَ الفَتْحِ مِنْ كَدَاءٍ، وَخَرَجَ مِنْ كُدًا مِنْ أَعْلَى مَكَّةَ«.

1579

41-nji bap

1579

41-nji bap

"Aişadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Mekge feth edilen ýyly Mekgäniň iň ýokary tarapyndan Kedadan girdi. Hişäm şeýle diýdi: “‘Urwa Kedadanam, Kudadanam, ikisindenem girerdi, ýöne öýüne has ýakyn bolany üçin köplenç Kada-dan girerdi”."

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ، حَدَّثَنَا ابْنُ وَهْبٍ، أَخْبَرَنَا عَمْرٌو، عَنْ هِشَامِ بْنِ عُرْوَةَ، عَنْ أَبِيهِ، عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهَا: «أَنَّ النَّبِيَّ ﷺ دَخَلَ عَامَ الفَتْحِ مِنْ كَدَاءٍ أَعْلَى مَكَّةَ» قَالَ هِشَامٌ: وَكَانَ عُرْوَةُ: «يَدْخُلُ عَلَى كِلْتَيْهِمَا مِنْ كَدَاءٍ، وَكُدًا، وَأَكْثَرُ مَا يَدْخُلُ مِنْ كَدَاءٍ، وَكَانَتْ أَقْرَبَهُمَا إِلَى مَنْزِلِهِ«.

1580

41-nji bap

1580

41-nji bap

‘Urwadan rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Mekge feth edilen ýyly Mekgäniň iň ýokary tarapyndan Keda-dan girdi. ‘Urwa öýüne has ýakyn bolany üçin köplenç Kada-dan girerdi

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ عَبْدِ الوَهَّابِ، حَدَّثَنَا حَاتِمٌ، عَنْ هِشَامٍ، عَنْ عُرْوَةَ، «دَخَلَ النَّبِيُّ ﷺ عَامَ الفَتْحِ مِنْ كَدَاءٍ مِنْ أَعْلَى مَكَّةَ» وَكَانَ عُرْوَةُ: «أَكْثَرَ مَا يَدْخُلُ مِنْ كَدَاءٍ، وَكَانَ أَقْرَبَهُمَا إِلَى مَنْزِلِهِ«.

1581

41-nji bap

1581

41-nji bap

"Hişämdan rowaýat edilmegine görä, onuň kakasy (‘Urwa) şeýle diýipdir: “Mekge feth edilen ýyly Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Mekgä Kedadan girdi”. ‘Urwa olaryň ikisindenem girerdi. Ýöne öýüne has ýakyn bolany üçin köplenç Kada-dan girerdi”."

حَدَّثَنَا مُوسَى، حَدَّثَنَا وُهَيْبٌ، حَدَّثَنَا هِشَامٌ، عَنْ أَبِيهِ، «دَخَلَ النَّبِيُّ ﷺ عَامَ الفَتْحِ مِنْ كَدَاءٍ» وَكَانَ عُرْوَةُ: «يَدْخُلُ مِنْهُمَا كِلَيْهِمَا، وَكَانَ أَكْثَرَ مَا يَدْخُلُ مِنْ كَدَاءٍ أَقْرَبِهِمَا إِلَى مَنْزِلِهِ» قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ: «كَدَاءٌ، وَكُدًا مَوْضِعَانِ«.

Salgylanma:

• Keda we Kuda

1582

42-nji bap

1582

42-nji bap

Jäbir ibn Abdulladan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Haçanda, Käbe (kureýişliler tarapyndan) gurulanda, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem we (onuň pylan kakasy) Abbas daşy eginlerinde goýup daşaýardylar. Abbas Pygamberimiz sallallahu aleýhi weselleme: “Izaryňy çykar-da, egniňde goý! (Şonda daşamak aňsat bolar)” diýdi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem (izaryny çykaran badyna huşuny ýitirip), ýere ýykyldy we onuň iki gözi asmana dikilip galdy. “Meniň izarymy ber!” diýdi we ony alyp (biline) daňdy.

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مُحَمَّدٍ، حَدَّثَنَا أَبُو عَاصِمٍ، قَالَ: أَخْبَرَنِي ابْنُ جُرَيْجٍ، قَالَ: أَخْبَرَنِي عَمْرُو بْنُ دِينَارٍ، قَالَ: سَمِعْتُ جَابِرَ بْنَ عَبْدِ اللَّهِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا، قَالَ: لَمَّا بُنِيَتِ الكَعْبَةُ ذَهَبَ النَّبِيُّ ﷺ وَعَبَّاسٌ يَنْقُلاَنِ الحِجَارَةَ، فَقَالَ العَبَّاسُ لِلنَّبِيِّ ﷺ: اجْعَلْ إِزَارَكَ عَلَى رَقَبَتِكَ، فَخَرَّ إِلَى الأَرْضِ، وَطَمَحَتْ عَيْنَاهُ إِلَى السَّمَاءِ، فَقَالَ: «أَرِنِي إِزَارِي» فَشَدَّهُ عَلَيْهِ.

Salgylanma:

” •Käbäni täzeden guran wagtlary • Kureýiş – Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň tiresi, araplar. ”

1583

42-nji bap

1583

42-nji bap

"Aişadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, (bir gün) Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Aişa ýüzlenip: “Seniň kowumyň (kureýişliler) Käbäni guranlarynda (öňki) Ibrahym (aleýhissalamyň) guran binýadyndan (bir bölegini goýup) gysgaldyp gurandyklaryny bilýäňmi?” diýdi. Men ondan: “Ýa Resulallah! Sen Käbäniň diwarlaryny (öňki) Ibrahym (aleýhissalamyň) guran binýadyna gaýtaryp (täzeden gurjak) dälmi?” diýip soradym. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Eger-de, seniň kowumyň (imana girişi) kapyrlyk zamanyna ýakyn bolmadyk bolsady, men ony hökman ederdim” diýdi. Abdulla (ibn Omar Allah olardan razy bolsun): “Men Aişanyň muny Resulullah sallallahu aleýhi wesellemden eşidendigine şübhelenmeýärin, çünki men Resulullah sallallahu aleýhi wesellemiň Hijre ýakyn bolan ol iki burçyna elini degirmedigini (ýöne ýerden) däldigini bilýärin. Çünki Käbe Ibrahym (aleýhissalamyň) guran binýady esasynda gurulan däldir” diýdi."

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مَسْلَمَةَ، عَنْ مَالِكٍ، عَنِ ابْنِ شِهَابٍ، عَنْ سَالِمِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ، أَنَّ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي بَكْرٍ، أَخْبَرَ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ عُمَرَ، عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ، زَوْجِ النَّبِيِّ ﷺ: أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ قَالَ لَهَا: «أَلَمْ تَرَيْ أَنَّ قَوْمَكِ لَمَّا بَنَوْا الكَعْبَةَ اقْتَصَرُوا عَنْ قَوَاعِدِ إِبْرَاهِيمَ؟»، فَقُلْتُ: يَا رَسُولَ اللَّهِ، أَلاَ تَرُدُّهَا عَلَى قَوَاعِدِ إِبْرَاهِيمَ؟ قَالَ: «لَوْلاَ حِدْثَانُ قَوْمِكِ بِالكُفْرِ لَفَعَلْتُ» فَقَالَ عَبْدُ اللَّهِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ: لَئِنْ كَانَتْ عَائِشَةُ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهَا سَمِعَتْ هَذَا مِنْ رَسُولِ اللَّهِ ﷺ، مَا أُرَى رَسُولَ اللَّهِ ﷺ تَرَكَ اسْتِلاَمَ الرُّكْنَيْنِ اللَّذَيْنِ يَلِيَانِ الحِجْرَ، إِلَّا أَنَّ البَيْتَ لَمْ يُتَمَّمْ عَلَى قَوَاعِدِ إِبْرَاهِيمَ.

Salgylanma:

•Ýagny, kureýişliler ýalňyş düşünmeselerdi, ýykyp täzeden Ibrahym (aleýhissalamyň) gurşy ýaly edip gurardym

1584

42-nji bap

1584

42-nji bap

Aişadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Men Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemden: “Hijr (Käbäniň daşyndaky aýlawly binýat) Käbädenmi?” diýip soradym. Ol: “Hawa” diýdi. Men ýene-de: “Onda näme üçin olar ony Käbä birikdirmediler?” diýip soradym. Ol: “(Şol wagt) seniň kowumyň pul-serişdeleri ýetmedi” diýdi. Men ýene-de: “Näme sebäpden onuň gapysy ýokarda ýerleşýär? diýip soradym. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Islän adamlaryny içeri salyp, islemediklerini bolsa salmazlyk üçin, muny seniň kowumyň şeýle etdi. Eger-de, seniň kowumyň jähiliýýet döwrüne şeýle ýakyn bolmadyk bolsalardy, hem-de muny olaryň ýürekden ýigrenip inkär etmejeklerinden gorkmadyk bolsadym, Hijri Käbä birikdirerdim we onuň gapysyny ýer bilen deň ederdim” diýdi.

حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ، حَدَّثَنَا أَبُو الأَحْوَصِ، حَدَّثَنَا أَشْعَثُ، عَنِ الأَسْوَدِ بْنِ يَزِيدَ، عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهَا، قَالَتْ: سَأَلْتُ النَّبِيَّ ﷺ عَنْ الجَدْرِ أَمِنَ البَيْتِ هُوَ؟ قَالَ: «نَعَمْ» قُلْتُ: فَمَا لَهُمْ لَمْ يُدْخِلُوهُ فِي البَيْتِ؟ قَالَ: «إِنَّ قَوْمَكِ قَصَّرَتْ بِهِمُ النَّفَقَةُ» قُلْتُ: فَمَا شَأْنُ بَابِهِ مُرْتَفِعًا؟ قَالَ: «فَعَلَ ذَلِكَ قَوْمُكِ، لِيُدْخِلُوا مَنْ شَاءُوا وَيَمْنَعُوا مَنْ شَاءُوا، وَلَوْلاَ أَنَّ قَوْمَكِ حَدِيثٌ عَهْدُهُمْ بِالْجَاهِلِيَّةِ، فَأَخَافُ أَنْ تُنْكِرَ قُلُوبُهُمْ، أَنْ أُدْخِلَ الجَدْرَ فِي البَيْتِ، وَأَنْ أُلْصِقَ بَابَهُ بِالأَرْضِ«.

Salgylanma:

” •Kureýişliler •Ýaňy müşrüklikden çykmadyk bolsalardy, ýagny imanlary güýçli bolan bolsady, diýdigi.”

1585

42-nji bap

1585

42-nji bap

Aişadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “(Bir gezek) Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem maňa: “(Eý, Aişa!) eger-de, seniň kowumyň küpüre şeýle ýakyn bolmadyk bolsalardy, Käbäni ýykyp, täzeden Ibrahym (aleýhissalamyň) guran binýadynyň üstünden gurardym. Çünki, Kureýişliler guran wagtlary öňküsinden kiçeltdiler, hem-de men onuň arka tarapynda gapy hem goýardym” diýdi.

حَدَّثَنَا عُبَيْدُ بْنُ إِسْمَاعِيلَ، حَدَّثَنَا أَبُو أُسَامَةَ، عَنْ هِشَامٍ، عَنْ أَبِيهِ، عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهَا، قَالَتْ: قَالَ لِي رَسُولُ اللَّهِ ﷺ: «لَوْلاَ حَدَاثَةُ قَوْمِكِ بِالكُفْرِ لَنَقَضْتُ البَيْتَ، ثُمَّ لَبَنَيْتُهُ عَلَى أَسَاسِ إِبْرَاهِيمَ عَلَيْهِ السَّلاَمُ، فَإِنَّ قُرَيْشًا اسْتَقْصَرَتْ بِنَاءَهُ وَجَعَلْتُ لَهُ خَلْفًا» قَالَ أَبُو مُعَاوِيَةَ: حَدَّثَنَا هِشَامٌ «خَلْفًا» يَعْنِي بَابًا.

1586

42-nji bap

1586

42-nji bap

"Aişadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem oňa şeýle diýipdir: “Eý, Aişa! Eger-de seniň kowumyň jähiliýýet döwrüne şeýle ýakyn bolmadyk bolsalardy, men hökman Käbäni ýykdyryp, onuň öňki durkundan aýrylan zatlary birikdirerdim, gapysyny hem ýer bilen deň ederdim. Gündogar we günbatar tarapynda, iki sany gapy goýardym” diýen sözüni aýdyp berdim. Ibrahym (aleýhissalamyň) guran binýadynyň üstünden gurardym. Ibn Zubeýriň (Allah olardan razy bolsun) Käbäniň ýykmaklygynyň sebäbi hem (Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň Aişa aýdyp beren) bu arzuwy boldy. Ýezid şeýle diýdi: “Men Ibn Zubeýriň Käbäni ýykyp täzeden gurdyranyna şaýat boldum. Hijriň belli bir bölegini Käbä birikdirdi. Şol wagt men Käbäniň binýadynda, Ibrahym (aleýhissalam) tarapyndan goýulan, düýäniň örküçleri ýaly daşlary gördüm. Jerir şeýle diýdi: “Men Ýezide: “Ibrahym (aleýhissalamyň) binýadynyň ýeri nirede?” diýip soradym. Ýezid: “Men häzir ony saňa görkezjek” diýdi. Men onuň bilen bilelikde Hijre girdim. Ol: “Han-ha, şol ýerde” diýip bir ýer görkezdi. Jerir şeýle diýdi:"

حَدَّثَنَا بَيَانُ بْنُ عَمْرٍو، حَدَّثَنَا يَزِيدُ، حَدَّثَنَا جَرِيرُ بْنُ حَازِمٍ، حَدَّثَنَا يَزِيدُ بْنُ رُومَانَ، عَنْ عُرْوَةَ، عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهَا: أَنَّ النَّبِيَّ ﷺ قَالَ لَهَا: «يَا عَائِشَةُ، لَوْلاَ أَنَّ قَوْمَكِ حَدِيثُ عَهْدٍ بِجَاهِلِيَّةٍ لَأَمَرْتُ بِالْبَيْتِ، فَهُدِمَ، فَأَدْخَلْتُ فِيهِ مَا أُخْرِجَ مِنْهُ، وَأَلْزَقْتُهُ بِالأَرْضِ، وَجَعَلْتُ لَهُ بَابَيْنِ، بَابًا شَرْقِيًّا، وَبَابًا غَرْبِيًّا، فَبَلَغْتُ بِهِ أَسَاسَ إِبْرَاهِيمَ»، فَذَلِكَ الَّذِي حَمَلَ ابْنَ الزُّبَيْرِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا عَلَى هَدْمِهِ، قَالَ يَزِيدُ: وَشَهِدْتُ ابْنَ الزُّبَيْرِ حِينَ هَدَمَهُ، وَبَنَاهُ، وَأَدْخَلَ فِيهِ مِنَ الحِجْرِ، وَقَدْ رَأَيْتُ أَسَاسَ إِبْرَاهِيمَ حِجَارَةً، كَأَسْنِمَةِ الإِبِلِ، قَالَ جَرِيرٌ: فَقُلْتُ لَهُ: أَيْنَ مَوْضِعُهُ؟ قَالَ: أُرِيكَهُ الآنَ، فَدَخَلْتُ مَعَهُ الحِجْرَ، فَأَشَارَ إِلَى مَكَانٍ، فَقَالَ: هَا هُنَا، قَالَ جَرِيرٌ: فَحَزَرْتُ مِنَ الحِجْرِ سِتَّةَ أَذْرُعٍ أَوْ نَحْوَهَا.

Salgylanma:

• Ibn Az-Zubeýr halyf bolan wagty Käbäni ýykyp, onda iki sany gapy goýupdyr. Soň ýene-de ony öňküsi ýaly edipdirler.

1587

43-nji bap

1587

43-nji bap

Ibn Abbasdan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Mekge feth edilen güni şeýle diýipdir: “Allah şu şäheri haram (mukaddes) etdi. Onuň otlaryny-agaçlaryny kesmek, ýabany aw haýwanlaryny ürküzmek hem-de ýitirilen zady eýesine gowşurmak niýeti bolmasa ony ýerden galdyrmak gadagandyr.

حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ، حَدَّثَنَا جَرِيرُ بْنُ عَبْدِ الحَمِيدِ، عَنْ مَنْصُورٍ، عَنْ مُجَاهِدٍ، عَنْ طَاوُسٍ، عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ يَوْمَ فَتْحِ مَكَّةَ: «إِنَّ هَذَا البَلَدَ حَرَّمَهُ اللَّهُ لاَ يُعْضَدُ شَوْكُهُ، وَلاَ يُنَفَّرُ صَيْدُهُ، وَلاَ يَلْتَقِطُ لُقَطَتَهُ إِلَّا مَنْ عَرَّفَهَا«.

Sahyh al Buhary yslam dininiň iň ygtybarly hadys ýygyndysydyr. Takmynan 7,275 hadysy öz içine alýan bu eser, Pygamberimiziň sünnetine esaslanyp, musulmanlaryň gündelik durmuşynda ýol görkezijidir.

Möhüm Baglanyşyklar

Sahih al bukhari programmasy

Bir basyş bilen uygulamany göçür we ruhy syýahata başla!