1558

32-nji bap

1558

32-nji bap

Enes ibn Mälikden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Aly (Allah ondan razy bolsyn) Ýemenden (Mekgä) Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň ýanyna geldi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem ondan: “Sen haýsy niýet bilen telbiýe edip, yhrama girdiň?” diýip sorady. Aly: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň eden niýeti ýaly, niýet edip yhrama girdim” diýdi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Eger-de men ýanym bilen gurbanlyk mallaryny getirmedik bolsadym, Men hem yhramdan çykardym” diýdi”.

حَدَّثَنَا الحَسَنُ بْنُ عَلِيٍّ الخَلَّالُ الهُذَلِيُّ، حَدَّثَنَا عَبْدُ الصَّمَدِ، حَدَّثَنَا سَلِيمُ بْنُ حَيَّانَ، قَالَ: سَمِعْتُ مَرْوَانَ الأَصْفَرَ، عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، قَالَ: قَدِمَ عَلِيٌّ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ عَلَى النَّبِيِّ ﷺ مِنَ اليَمَنِ، فَقَالَ: «بِمَا أَهْلَلْتَ؟» قَالَ: بِمَا أَهَلَّ بِهِ النَّبِيُّ ﷺ، فَقَالَ: «لَوْلاَ أَنَّ مَعِي الهَدْيَ لَأَحْلَلْتُ«.

1559

32-nji bap

1559

32-nji bap

"Ebu Musadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem (Hoşlaşyk hajyndan öň) meni Ýemende ýaşaýan bir kowumyň ýanyna iberdi. (Ýemenden) yzyma gaýdyp gelenimde, men Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem (eýýäm, Mekgäniň golaýyndaky) Bahtada wagty ýanyna gelip ýetişdim. Ol menden: “Sen haýsy niýet bilen yhrama girdiň?” diýip sorady. Men hem: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň niýet edip yhrama girişi ýaly, yhrama girdim” diýdim. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Sen ýanyň bilen gurbanlyk mal getirdiňmi?” diýip sorady. Men: “Ýok” diýdim. Şondan soň men onuň buýrugy esasynda Käbäniň daşyndan towaf edip, Safa-Merwäniň arasynda sa‘y etdim. Soňra Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem maňa yhramdan çykmagy emr etdi. Men hem yhramdan çykdym we öz taýpamdan bir zenan maşgalanyň ýanyna bardym, ol meniň saçymy darady (ýa-da ýuwup berdi)”. Soňra Omar (Allah ondan razy bolsyn! Halyf bolan döwri Mekgä) geldi we şeýle diýdi: “Eger-de biz Allahyň kitabyndan alyp (amal etsek), onda Ol bize (haj bilen umrany niýet edip yhrama giren bolsak, yhramdan çykman ony doly) tamamlamagymyzy emr edýär. Allah Tagala şeýle diýýär: “Allahyň razylygy üçin haj we umrany (berjaý edip) tamamlaň!...”. {Bakara:196}. Eger-de Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň sünnetine eýersek, onda ol hem öz ýany bilen getiren gurbanlyk mallaryny gurban edýänçä yhramdan çykmady”."

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يُوسُفَ، حَدَّثَنَا سُفْيَانُ، عَنْ قَيْسِ بْنِ مُسْلِمٍ، عَنْ طَارِقِ بْنِ شِهَابٍ، عَنْ أَبِي مُوسَى رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، قَالَ: بَعَثَنِي النَّبِيُّ ﷺ إِلَى قَوْمٍ بِاليَمَنِ، فَجِئْتُ وَهُوَ بِالْبَطْحَاءِ، فَقَالَ: «بِمَا أَهْلَلْتَ؟» قُلْتُ: أَهْلَلْتُ كَإِهْلَالِ النَّبِيِّ ﷺ، قَالَ: «هَلْ مَعَكَ مِنْ هَدْيٍ؟» قُلْتُ: لَا، فَأَمَرَنِي، فَطُفْتُ بِالْبَيْتِ، وَبِالصَّفَا وَالمَرْوَةِ، ثُمَّ أَمَرَنِي، فَأَحْلَلْتُ، فَأَتَيْتُ امْرَأَةً مِنْ قَوْمِي، فَمَشَطَتْنِي - أَوْ غَسَلَتْ رَأْسِي - فَقَدِمَ عُمَرُ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ فَقَالَ: إِنْ نَأْخُذْ بِكِتَابِ اللَّهِ فَإِنَّهُ يَأْمُرُنَا بِالتَّمَامِ، قَالَ اللَّهُ: {وَأَتِمُّوا الحَجَّ وَالعُمْرَةَ لِلَّهِ} [البقرة: 196] وَإِنْ نَأْخُذْ بِسُنَّةِ النَّبِيِّ ﷺ فَإِنَّهُ «لَمْ يَحِلَّ حَتَّى نَحَرَ الهَدْيَ«.

1560

33-nji bap

1560

33-nji bap

"Aişadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Biz Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem bilen haj etmek üçin haj aýlarynda, haj gijelerinde (ýagny haj döwründe), hajyň ähli gadagan eden zatlaryny berjaý edip, (Medineden Mekgä tarap) ýola düşdük. Baryp (Mekgäniň golaýnda) Serif diýen bir ýerde düşledik. Aişa şeýle diýdi: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem sahabalarynyň ýanyna baryp: “Araňyzda kimiň ýanynda gurbanlyk maly ýok bolsa we umra etmek isleýän bolsa, goý ol umra etsin! Eger-de kim ýany bilen gurbanlyk malyny getiren bolsa, onda ol (hajyny) umra öwürip bilýän däldir” diýdi. Aişa şeýle diýdi: “Sahabalaryň arasynda (yhramdan çykyp) umra edenlerem boldy, etmediklerem boldy”. Aişa şeýle diýdi: “Emma Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem we onuň käbir sahabalry güýçli adamlardy, olaryň ýanynda gurbanlyk mallary bardy. (Şonuň üçin hem) olar umra edip bilmediler. Aişa şeýle diýdi: “Soňra Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem meniň ýanyma geldi. Meniň aglap duranymy görüp: “Eý aýal! Sen näme üçin aglaýarsyň!” diýdi. Men oňa: “Men seniň sahabalaryňa aýdan sözleriňi eşitdim. Diýmek, maňa umra etmek gadagan boldy” diýdim. Ol: “Saňa näme bolýar?” diýip sorady. “Men namaz okap bilemok” diýdim. Ol: “Munuň zyýany ýok! Senem Adam (atanyň) gyzlaryndan birisiň-dä, Allah muny (Adam atanyň) beýleki gyzlaryna takdyrlap ýazyp goýuşy ýaly saňa-da takdyrlap ýazyp goýandyr. Sen haj niýetiňde dowam et, belki Allah saňa umra etmegi-de nesip eder” diýdi. Aişa şeýle diýdi: “Soňra biz Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem bilen haj etmegi dowam etdik. Haçanda, Mina gelenimizde, men (aýbaşymdan) päklendim. Soňra Minadan çykyp Käbäň daşyndan (ifada) towafyny etdim”. Aişa şeýle diýdi: “Soňra biz Minanyň soňky güni (Zul-Hijje aýynyň on üçüne) Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem bilen ýola düşdik we Muhassab diýilýän ýere gelip, şol ýerde düşledik. Soňra Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem (erkek doganym) Abdurrahman ibn Ebu Bekri çagyryp: “Aýal doganyň (Aişany) al-da, haramyň çäginden daşyna çykyň we şol ýerde umra hajy etmek üçin yhrama baglap, telbiýe etsin. Soňra umra hajy berjaý ediň-de, ýene şu ýere geliň. Men size tä gelýänçäňiz, şu ýerde garaşaryn” diýdi. Aişa şeýle diýdi: “Soňra biz gitdik we ähli etmeli işlerimizi edip, Käbäň daşyndan towaf edip bolanymdan soň, ir säher bilen onuň ýanyna gaýdyp geldim. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Umra edip bolduňyzmy?” diýip sorady. Men: “Howa” diýdim. Soňra Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem sahabalaryna ýola düşmekligi yglan etdi. Adamlar (Medinä) tarap ýola düşdiler. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Medinä gidip barýarka (ertir namazyndan öň Käbä baryp hoşlaşyk towafyny edip, ondan soň gitdi)”."

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ بَشَّارٍ، قَالَ: حَدَّثَنِي أَبُو بَكْرٍ الحَنَفِيُّ، حَدَّثَنَا أَفْلَحُ بْنُ حُمَيْدٍ، سَمِعْتُ القَاسِمَ بْنَ مُحَمَّدٍ، عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهَا، قَالَتْ: خَرَجْنَا مَعَ رَسُولِ اللَّهِ ﷺ فِي أَشْهُرِ الحَجِّ، وَلَيَالِي الحَجِّ، وَحُرُمِ الحَجِّ، فَنَزَلْنَا بِسَرِفَ، قَالَتْ: فَخَرَجَ إِلَى أَصْحَابِهِ، فَقَالَ: «مَنْ لَمْ يَكُنْ مِنْكُمْ مَعَهُ هَدْيٌ، فَأَحَبَّ أَنْ يَجْعَلَهَا عُمْرَةً فَلْيَفْعَلْ، وَمَنْ كَانَ مَعَهُ الهَدْيُ فَلاَ» قَالَتْ: فَالْآخِذُ بِهَا، وَالتَّارِكُ لَهَا مِنْ أَصْحَابِهِ قَالَتْ: فَأَمَّا رَسُولُ اللَّهِ ﷺ وَرِجَالٌ مِنْ أَصْحَابِهِ، فَكَانُوا أَهْلَ قُوَّةٍ وَكَانَ مَعَهُمُ الهَدْيُ، فَلَمْ يَقْدِرُوا عَلَى العُمْرَةِ، قَالَتْ: فَدَخَلَ عَلَيَّ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ وَأَنَا أَبْكِي، فَقَالَ: «مَا يُبْكِيكِ يَا هَنْتَاهُ؟» قُلْتُ: سَمِعْتُ قَوْلَكَ لِأَصْحَابِكَ فَمُنِعْتُ العُمْرَةَ، قَالَ: «وَمَا شَأْنُكِ؟» قُلْتُ: لاَ أُصَلِّي، قَالَ: «فَلاَ يَضِيرُكِ، إِنَّمَا أَنْتِ امْرَأَةٌ مِنْ بَنَاتِ آدَمَ، كَتَبَ اللَّهُ عَلَيْكِ مَا كَتَبَ عَلَيْهِنَّ، فَكُونِي فِي حَجَّتِكِ، فَعَسَى اللَّهُ أَنْ يَرْزُقَكِيهَا» قَالَتْ: فَخَرَجْنَا فِي حَجَّتِهِ حَتَّى قَدِمْنَا مِنًى، فَطَهَرْتُ، ثُمَّ خَرَجْتُ مِنْ مِنًى، فَأَفَضْتُ بِالْبَيْتِ، قَالَتْ: ثُمَّ خَرَجَتْ مَعَهُ فِي النَّفْرِ الآخِرِ، حَتَّى نَزَلَ المُحَصَّبَ، وَنَزَلْنَا مَعَهُ، فَدَعَا عَبْدَ الرَّحْمَنِ بْنَ أَبِي بَكْرٍ، فَقَالَ: «اخْرُجْ بِأُخْتِكَ مِنَ الحَرَمِ، فَلْتُهِلَّ بِعُمْرَةٍ، ثُمَّ افْرُغَا، ثُمَّ ائْتِيَا هَا هُنَا، فَإِنِّي أَنْظُرُكُمَا حَتَّى تَأْتِيَانِي» قَالَتْ: فَخَرَجْنَا، حَتَّى إِذَا فَرَغْتُ، وَفَرَغْتُ مِنَ الطَّوَافِ، ثُمَّ جِئْتُهُ بِسَحَرَ، فَقَالَ: «هَلْ فَرَغْتُمْ؟» فَقُلْتُ: نَعَمْ، فَآذَنَ بِالرَّحِيلِ فِي أَصْحَابِهِ، فَارْتَحَلَ النَّاسُ، فَمَرَّ مُتَوَجِّهًا إِلَى المَدِينَةِ، ضَيْرِ: مِنْ ضَارَ يَضِيرُ ضَيْرًا، وَيُقَالُ: ضَارَ يَضُورُ ضَوْرًا، وَضَرَّ يَضُرُّ ضَرًّا.

Salgylanma:

” •Gurbanlyk malyny ýany bilen alyp baran adam, haj edip bolýança yhramdan çykmaly däldir. •Ýagny aýbaşysyň gelendigini aňladýar.”

1561

34-nji bap

1561

34-nji bap

"Aişadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Biz Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem bilen diňe haj etmek niýeti bilen (Medineden) çykdyk. Mekgä ýetip, Käbäň daşyndan towaf edenimizden soň, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem, ýany bilen gurbanlyk malyny getirmediklere yhramdan çykmaklygy emr etdi. Soňra öz ýanlary bilen gurbanlyk malyny getirmedikler yhramdan çykdylar. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň aýallary hem ýanlary bilen gurbanlyk mallaryny getirmändiler. Şol sebäpli olar hem yhramdan çykdylar. Aişa (Allah ondan razy bolsun) şeýle diýdi: “Meniň aýbaşym geldi, şol sebäpli hem Käbäniň daşyndan towaf edip bilmedim. Haçanda Hasba gijesi gelende, Aişa: ‘Ýa Resulallah! Ähli adamlar haj we umra edip gaýdyp barýarlar, men bolsam diňe bir haj bilen gaýdyp barýan” diýdim. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Mekgä gelen gijelerimiz towaf etmediňmi?” diýdi. Men: “Ýok” diýdim. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Doganyň bilen Tan‘yma git-de, şol ýerden umra etmek üçin yhrama gir-de, telbiýe et. Soňra şu ýerde duşuşarys” diýdi. Soňra Safiýýa (enemiz) şeýle diýdi: “Meniň pikirimçe, menem adamlary ýollaryndan saklamaly bolaýmasam!” diýdim. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Wah seniň! Sen näme gurbanlyk güni towaf etmediňmi näme?” diýdi. Ol: “Etdim” diýdi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “(Onda) zyýany ýok, gidiber” diýdi. Aişa (Allah ondan razy bolsun) şeýle diýdi: “Men umradan gaýdyp gelýärkäm, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Mekgeden ýokaryk çykyp barýarka, men hem Mekgeden aşak düşüp barýarkam ýa-da men ýokaryk çykyp barýarkam, ol bolsa aşak düşüp barýarka, onuň bilen duşuşdyk”."

حَدَّثَنَا عُثْمَانُ، حَدَّثَنَا جَرِيرٌ، عَنْ مَنْصُورٍ، عَنْ إِبْرَاهِيمَ، عَنِ الأَسْوَدِ، عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهَا، خَرَجْنَا مَعَ النَّبِيِّ ﷺ وَلاَ نُرَى إِلَّا أَنَّهُ الحَجُّ، فَلَمَّا قَدِمْنَا تَطَوَّفْنَا بِالْبَيْتِ، فَأَمَرَ النَّبِيُّ ﷺ مَنْ لَمْ يَكُنْ سَاقَ الهَدْيَ أَنْ يَحِلَّ، فَحَلَّ مَنْ لَمْ يَكُنْ سَاقَ الهَدْيَ، وَنِسَاؤُهُ لَمْ يَسُقْنَ فَأَحْلَلْنَ، قَالَتْ عَائِشَةُ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهَا: فَحِضْتُ فَلَمْ أَطُفْ بِالْبَيْتِ، فَلَمَّا كَانَتْ لَيْلَةُ الحَصْبَةِ، قَالَتْ: يَا رَسُولَ اللَّهِ، يَرْجِعُ النَّاسُ بِعُمْرَةٍ وَحَجَّةٍ، وَأَرْجِعُ أَنَا بِحَجَّةٍ، قَالَ: «وَمَا طُفْتِ لَيَالِيَ قَدِمْنَا مَكَّةَ؟» قُلْتُ: لاَ، قَالَ: «فَاذْهَبِي مَعَ أَخِيكِ إِلَى التَّنْعِيمِ، فَأَهِلِّي بِعُمْرَةٍ ثُمَّ مَوْعِدُكِ كَذَا وَكَذَا» قَالَتْ صَفِيَّةُ: مَا أُرَانِي إِلَّا حَابِسَتَهُمْ، قَالَ: «عَقْرَى حَلْقَى، أَوَمَا طُفْتِ يَوْمَ النَّحْرِ» قَالَتْ: قُلْتُ: بَلَى، قَالَ: «لاَ بَأْسَ انْفِرِي» قَالَتْ عَائِشَةُ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهَا: فَلَقِيَنِي النَّبِيُّ ﷺ وَهُوَ مُصْعِدٌ مِنْ مَكَّةَ، وَأَنَا مُنْهَبِطَةٌ عَلَيْهَا، أَوْ أَنَا مُصْعِدَةٌ وَهُوَ مُنْهَبِطٌ مِنْهَا.

Salgylanma:

” •Ýagny on üçi gün, Muhassab diýilýän ýere gelenlerinde • Ýagny Safiýýa enemiziň wedag towafyny etmänkä, aýbaşysy gelipdir. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem oňa gidiber diýdi. Aýbaşysy gelen aýal hoşlaşyk towafyny etmän giden bolsa zyýany ýokdur.”

1562

34-nji bap

1562

34-nji bap

Aişadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Biz hoşlaşyk haj ýylynda Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem bilen (Medineden haç zyýaratyny etmek üçin Mekgä tarap) ýola düşdük. Biziň içimizde diňe umra etmek üçin yhram baglap telbiýe edenlerem bardy, umra we (parz) hajy bilelikde etmegi niýet edip telbiýe edenlerem bardy. Şeýle hem, biziň aramyzda diňe (parz) hajy etmek üçin yhram baglap, telbiýe edenlerem bardy. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem haj etmek üçin yhram baglap, telbiýe etdi. Emma diňe (parz) hajy ýa-da haj bilen umrany bilelikde berjaý etmek niýetdäkiler, gurbanlyk gününe çenli yhramdan çykmadylar”.

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ، أَخْبَرَنَا مَالِكٌ، عَنْ أَبِي الأَسْوَدِ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ نَوْفَلٍ عَنْ عُرْوَةَ بْنِ الزُّبَيْرِ، عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهَا، أَنَّهَا قَالَتْ: خَرَجْنَا مَعَ رَسُولِ اللَّهِ ﷺ عَامَ حَجَّةِ الوَدَاعِ، فَمِنَّا مَنْ أَهَلَّ بِعُمْرَةٍ، وَمِنَّا مَنْ أَهَلَّ بِحَجَّةٍ وَعُمْرَةٍ، وَمِنَّا مَنْ أَهَلَّ بِالحَجِّ «وَأَهَلَّ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ بِالحَجِّ»، فَأَمَّا مَنْ أَهَلَّ بِالحَجِّ، أَوْ جَمَعَ الحَجَّ وَالعُمْرَةَ، لَمْ يَحِلُّوا حَتَّى كَانَ يَوْمُ النَّحْرِ.

1563

34-nji bap

1563

34-nji bap

Merwan ibn Hakemden rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Men Osman bilen Alyny (Allah oladan razy bolsyn) ikisinem görüpdim. Osman Tammatu‘ hajy we haj bilen umrany bilelikde berjaý etmekligi gadagan ederdi. Aly muny görüp: “Lebbeýke bi ‘umratin wä hajjatin!” diýip, haj bilen umrany, ikisini birden etmeklige yhram baglap telbiýe etdi we ol: “Men kimdir biriniň sözi üçin Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň sünnetinden dänmerin!” diýip aýtdy”.

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ بَشَّارٍ، حَدَّثَنَا غُنْدَرٌ، حَدَّثَنَا شُعْبَةُ، عَنِ الحَكَمِ، عَنْ عَلِيِّ بْنِ حُسَيْنٍ، عَنْ مَرْوَانَ بْنِ الحَكَمِ، قَالَ: شَهِدْتُ عُثْمَانَ، وَعَلِيًّا رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا وَعُثْمَانُ «يَنْهَى عَنِ المُتْعَةِ، وَأَنْ يُجْمَعَ بَيْنَهُمَا»، فَلَمَّا «رَأَى عَلِيٌّ أَهَلَّ بِهِمَا، لَبَّيْكَ بِعُمْرَةٍ وَحَجَّةٍ»، قَالَ: «مَا كُنْتُ لِأَدَعَ سُنَّةَ النَّبِيِّ ﷺ لِقَوْلِ أَحَدٍ«.

Salgylanma:

•Osman radyýallahu anhu ikisini bile etmän hersini aýry wagtda gelip etmekligi gowy görüpdir. Şeýle edilse Käbe elmydama adamly bolar öýdüpdir.

1564

34-nji bap

1564

34-nji bap

"Ibn Abbasdan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Jahiliýýet döwründe araplar, haj aýlarynda umra etmegi ýer ýüzünde iň uly günälerden biri hasaplapdyrlar. (Mundan başgada) Muhharram aýyny, Sapar aýy diýlip yglan edipdirler we olar: “Haçanda düýeleriň arkalaryndaky ýararlar bitişip, aýak yzlary ýitip gitse hem-de Sapar aýy çyksa, ana, şol wagt hem, umra etjekler üçin umra etmek halal bolar” diýipdirler. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem we onuň sahabalary (Zul-hijje aýynyň) dördünji güni ir-säher bilen haj etmek üçin yhram baglap telbiýe eden hallarynda (Mekgä) geldiler. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem sahabalaryna hajlaryny umra öwürmekligi emr etdi. (Haj aýlarynda umra etmek uly bir günä hasaplaýandyklary üçin) bu olara gaty agyr geldi. Olar: “Ýa Resulallah! Nähili ýagdaýda yhramdan çykmaly biz?” diýip soradylar. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Doly ýagdaýda” diýip jogap berdi”."

حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ إِسْمَاعِيلَ، حَدَّثَنَا وُهَيْبٌ، حَدَّثَنَا ابْنُ طَاوُسٍ، عَنْ أَبِيهِ، عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا، قَالَ: كَانُوا يَرَوْنَ أَنَّ العُمْرَةَ فِي أَشْهُرِ الحَجِّ مِنْ أَفْجَرِ الفُجُورِ فِي الأَرْضِ، وَيَجْعَلُونَ المُحَرَّمَ صَفَرًا، وَيَقُولُونَ: إِذَا بَرَا الدَّبَرْ، وَعَفَا الأَثَرْ، وَانْسَلَخَ صَفَرْ، حَلَّتِ العُمْرَةُ لِمَنِ اعْتَمَرْ، قَدِمَ النَّبِيُّ ﷺ وَأَصْحَابُهُ صَبِيحَةَ رَابِعَةٍ مُهِلِّينَ بِالحَجِّ فَأَمَرَهُمْ أَنْ يَجْعَلُوهَا عُمْرَةً، فَتَعَاظَمَ ذَلِكَ عِنْدَهُمْ، فَقَالُوا: يَا رَسُولَ اللَّهِ، أَيُّ الحِلِّ؟ قَالَ: «حِلٌّ كُلُّهُ«.

Salgylanma:

” •Jahiliýýet döwüri haram aýlarynda söweş etmek gadagan bolupdyr. (Haram aýlary: Rejeb, Zul-ka‘da. Zul-hijje we Muhharram aýlarydyr). Soňky üç aý yz-yza gelýän aýlardyr. Olar bu aralygy gaty uzak hasaplap, öz ýanlaryndan özlerini aldap, Muharram aýy Sapar aýyndan soň gelýär diýipdirler. •Adamlaryň haj aýlarynda düýeleriniň arkasyna ýüklän agyr ýükleriniň galdyran ýaralary bitişen wagty • Haj yzlary gutarsa • Ýagny towaf, sa‘y edip, saçlaryndan aldyryp, yhramdan çykmaklaryny emr etdi. • Ýagny hajyň iki sany halallanmagy bardyr (ýagny yhramdan çykmagy). Doly we ýarty.”

1565

34-nji bap

1565

34-nji bap

Ebu Musadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Men (Ýemenden) Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň ýanyna gelenim. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem oňa (umra edenden soň) yhramdan çykmaklygy emr edipdir”.

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ المُثَنَّى، حَدَّثَنَا غُنْدَرٌ، حَدَّثَنَا شُعْبَةُ، عَنْ قَيْسِ بْنِ مُسْلِمٍ، عَنْ طَارِقِ بْنِ شِهَابٍ، عَنْ أَبِي مُوسَى رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، قَالَ: «قَدِمْتُ عَلَى النَّبِيِّ ﷺ فَأَمَرَهُ بِالحِلِّ«.

1566

34-nji bap

1566

34-nji bap

Ibn Omardan rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň aýaly Hafsa (Allah olardan razy bolsun): “Ýa Resulallah! Näme üçin adamlar umra edenden soňlar yhramdan çykdylar, ýöne welin sen çykmadyň?” diýip sorapdyr. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Men öz saçlarymy telbid etdim (ýagny, toplap ýelimledim), gurbanlyk mallaryma-da bellik etdim. Indi, men tä, gurbanlyk edýänçäm yhramdan çykmaryn” diýdi.

حَدَّثَنَا إِسْمَاعِيلُ، قَالَ: حَدَّثَنِي مَالِكٌ، ح وَحَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ، أَخْبَرَنَا مَالِكٌ، عَنْ نَافِعٍ، عَنِ ابْنِ عُمَرَ، عَنْ حَفْصَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ، زَوْجِ النَّبِيِّ ﷺ، أَنَّهَا قَالَتْ: يَا رَسُولَ اللَّهِ، مَا شَأْنُ النَّاسِ حَلُّوا بِعُمْرَةٍ، وَلَمْ تَحْلِلْ أَنْتَ مِنْ عُمْرَتِكَ؟ قَالَ: «إِنِّي لَبَّدْتُ رَأْسِي، وَقَلَّدْتُ هَدْيِي، فَلاَ أَحِلُّ حَتَّى أَنْحَرَ«.

1567

34-nji bap

1567

34-nji bap

"Şu‘badan rowaýat edilmegine görä, Jemre ibn ‘Ymran Ed-Duba‘yý habar berip, şeýle diýipdir: “Men Tammatu‘ hajyny etmegi ýüregime düwdüm, ýöne adamlar maňa ony etmegi gadagan etdiler. Men muny Ibn Abbasdan (Allah olardan razy bolsun) soradym. Ol bolsa maňa (Tammatu‘ hajyny edip dowam etmekligi) emr etdi. Soňra düýşimde bir adamyň maňa: “(Tammatu‘ hajy) Hajju – mabrurdyr (ýagny, birkemsiz ýerine ýetirilen hajdyr) we kabul edilen bir umradyr!” diýenini gördüm. Men muny Ibn Abbasa habar berdim. Ibn Abbasa: “Bu Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň sünnetidir!” diýdi. Soňra ol maňa: “Meniň bilen gal! Malymdan saňa-da bir paý bereýin!” diýdi. Şu‘ba şeýle diýdi: “Men Jemreden (Ibn Abbas) näme sebäpden beýle diýdi?” diýip soradym. Ol bolsa: “Şol gören düýşim sebäpli” diýdi."

حَدَّثَنَا آدَمُ، حَدَّثَنَا شُعْبَةُ، أَخْبَرَنَا أَبُو جَمْرَةَ نَصْرُ بْنُ عِمْرَانَ الضُّبَعِيُّ، قَالَ: «تَمَتَّعْتُ»، فَنَهَانِي نَاسٌ، فَسَأَلْتُ ابْنَ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا، فَأَمَرَنِي، فَرَأَيْتُ فِي المَنَامِ كَأَنَّ رَجُلًا يَقُولُ لِي: حَجٌّ مَبْرُورٌ، وَعُمْرَةٌ مُتَقَبَّلَةٌ، فَأَخْبَرْتُ ابْنَ عَبَّاسٍ فَقَالَ: «سُنَّةَ النَّبِيِّ ﷺ»، فَقَالَ لِي: أَقِمْ عِنْدِي، فَأَجْعَلَ لَكَ سَهْمًا مِنْ مَالِي، قَالَ شُعْبَةُ: فَقُلْتُ: لِمَ؟ فَقَالَ: لِلرُّؤْيَا الَّتِي رَأَيْتُ.

Sahyh al Buhary yslam dininiň iň ygtybarly hadys ýygyndysydyr. Takmynan 7,275 hadysy öz içine alýan bu eser, Pygamberimiziň sünnetine esaslanyp, musulmanlaryň gündelik durmuşynda ýol görkezijidir.

Möhüm Baglanyşyklar

Sahih al bukhari programmasy

Bir basyş bilen uygulamany göçür we ruhy syýahata başla!