1467

48-nji bap

1467

48-nji bap

"Ummu Selemeden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Bir gezek men Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemden: “Ýa Resulullah! Maňa (öňki ölen ärim) Ebu Selemäniň çagalaryna harç edýän zatlarym üçin sogap bolarmyka? Çünki olar meniň hem çagalarym” diýip soradym. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Hawa, harç ediber, olara näme harç etseň sogabyny alarsyň” diýdi”."

حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ أَبِي شَيْبَةَ، حَدَّثَنَا عَبْدَةُ، عَنْ هِشَامٍ، عَنْ أَبِيهِ، عَنْ زَيْنَبَ بِنْتِ أُمِّ سَلَمَةَ، عَنْ أُمِّ سَلَمَةَ، قَالَتْ: قُلْتُ: يَا رَسُولَ اللَّهِ، أَلِيَ أَجْرٌ أَنْ أُنْفِقَ عَلَى بَنِي أَبِي سَلَمَةَ، إِنَّمَا هُمْ بَنِيَّ؟ فَقَالَ: «أَنْفِقِي عَلَيْهِمْ، فَلَكِ أَجْرُ مَا أَنْفَقْتِ عَلَيْهِمْ«.

1468

49-nji bap

1468

49-nji bap

"Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Bir gezek Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem (bir adama zekat sadakasyny) ýygnamagy buýurdy. (Bir näçe wagtdan soň): “Ibn Jemil, Halid ibn Welid we Abbas ibn Abdulmuttalyb dagylar zekat bermekden boýun towlap, bermediler” diýdiler. Şonda Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Ibn Jemil zekat bermekden nädip boýun towlap bildikä, ony garyp wagty, Allah we onuň Resuly baý etmedilermi näme? Emma Halid gezek galanda, siz oňa zulum edýärsiňiz. Ol öz söweş esbaplaryny, sowudyny we at-ýaraglaryny Allah ýolunda ulanmak üçin wakf etdi. Abbas ibn Abdulmuttalyb bolsa, Resulullah sallallahu aleýhi wesellem pylan kakasydyr. Oňa-da zekat bermek wajypdyr, (hat-da) ýene-de şonçany goşup bersin” diýdi."

حَدَّثَنَا أَبُو اليَمَانِ، أَخْبَرَنَا شُعَيْبٌ، حَدَّثَنَا أَبُو الزِّنَادِ، عَنِ الأَعْرَجِ، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، قَالَ: أَمَرَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ بِالصَّدَقَةِ، فَقِيلَ مَنَعَ ابْنُ جَمِيلٍ، وَخَالِدُ بْنُ الوَلِيدِ، وَعَبَّاسُ بْنُ عَبْدِ المُطَّلِبِ فَقَالَ النَّبِيُّ ﷺ: " مَا يَنْقِمُ ابْنُ جَمِيلٍ إِلَّا أَنَّهُ كَانَ فَقِيرًا، فَأَغْنَاهُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ، وَأَمَّا خَالِدٌ: فَإِنَّكُمْ تَظْلِمُونَ خَالِدًا، قَدِ احْتَبَسَ أَدْرَاعَهُ وَأَعْتُدَهُ فِي سَبِيلِ اللَّهِ، وَأَمَّا العَبَّاسُ بْنُ عَبْدِ المُطَّلِبِ، فَعَمُّ رَسُولِ اللَّهِ ﷺ فَهِيَ عَلَيْهِ صَدَقَةٌ وَمِثْلُهَا مَعَهَا " تَابَعَهُ ابْنُ أَبِي الزِّنَادِ، عَنْ أَبِيهِ، وَقَالَ ابْنُ إِسْحَاقَ: عَنْ أَبِي الزِّنَادِ، «هِيَ عَلَيْهِ وَمِثْلُهَا مَعَهَا» وَقَالَ ابْنُ جُرَيْجٍ: حُدِّثْتُ عَنِ الأَعْرَجِ بِمِثْلِهِ.

1469

50-nji bap

1469

50-nji bap

Ebu Sa‘yd Hudrydan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä ol şeýle diýipdir: “Bir gezek Ensarylardan birtopar adam Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemden bir zatlar islediler. Ol hem berdi. Soňra ýene soradylar, ýene berdi. Soňra ýene soradylar, ýene berdi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem elindäkiler tükenýänçä berdi. Soňra olara şeýle diýdi: “Elimde nämäm bar bolsa, ony sizden gysganman bererdim. (Ýöne şuny bilip goýuň!) kimde-kim dilegçilikden, tamakinçilikden halas bolmaklygy isleýän bolsa, Allah ondan halas eder. Kim başgalara mätäç bolmagy islemeýän bolsa, Allah ony hiç kime mätäç etmez. Sabyrly bolmak isleýän adamy, Allah sabyrly eder. Hiç bir ynsana, sabyr etmekden haýyrly has uly döwlet peşgeş berlen däldir”.

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ، أَخْبَرَنَا مَالِكٌ، عَنِ ابْنِ شِهَابٍ، عَنْ عَطَاءِ بْنِ يَزِيدَ اللَّيْثِيِّ، عَنْ أَبِي سَعِيدٍ الخُدْرِيِّ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ: إِنَّ نَاسًا مِنَ الأَنْصَارِ سَأَلُوا رَسُولَ اللَّهِ ﷺ، فَأَعْطَاهُمْ، ثُمَّ سَأَلُوهُ، فَأَعْطَاهُمْ، ثُمَّ سَأَلُوهُ، فَأَعْطَاهُمْ حَتَّى نَفِدَ مَا عِنْدَهُ، فَقَالَ: «مَا يَكُونُ عِنْدِي مِنْ خَيْرٍ فَلَنْ أَدَّخِرَهُ عَنْكُمْ، وَمَنْ يَسْتَعْفِفْ يُعِفَّهُ اللَّهُ، وَمَنْ يَسْتَغْنِ يُغْنِهِ اللَّهُ وَمَنْ يَتَصَبَّرْ يُصَبِّرْهُ اللَّهُ، وَمَا أُعْطِيَ أَحَدٌ عَطَاءً خَيْرًا وَأَوْسَعَ مِنَ الصَّبْرِ«.

1470

50-nji bap

1470

50-nji bap

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir: “Janym elinde bolan (Allahdan) ant içýärin! Siziň haýsydyr biriňiziň, ýüpüni alyp, arkasynda odun ýygnamagy, bir adamyň ýanyna gelip, bersin-bermesin bir zat dilemeginden has haýyrlydyr”.

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ، أَخْبَرَنَا مَالِكٌ، عَنْ أَبِي الزِّنَادِ، عَنِ الأَعْرَجِ، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ: أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ قَالَ: «وَالَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ لَأَنْ يَأْخُذَ أَحَدُكُمْ حَبْلَهُ، فَيَحْتَطِبَ عَلَى ظَهْرِهِ خَيْرٌ لَهُ مِنْ أَنْ يَأْتِيَ رَجُلًا، فَيَسْأَلَهُ أَعْطَاهُ أَوْ مَنَعَهُ«

1471

50-nji bap

1471

50-nji bap

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir: “Siziň haýsydyr biriňiz eline ýüp alyp, arkasynda bir daňy odun getirip satyp gazanç etmegi sebäpli, Allahyň ony dilegçilik etmeginden goramagy, onuň adamlardan bersin ýa-da bermesin bir zat dilegçilik etmeginden has haýyrlydyr”.

حَدَّثَنَا مُوسَى، حَدَّثَنَا وُهَيْبٌ، حَدَّثَنَا هِشَامٌ، عَنْ أَبِيهِ، عَنِ الزُّبَيْرِ بْنِ العَوَّامِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، عَنِ النَّبِيِّ ﷺ قَالَ: «لَأَنْ يَأْخُذَ أَحَدُكُمْ حَبْلَهُ، فَيَأْتِيَ بِحُزْمَةِ الحَطَبِ عَلَى ظَهْرِهِ، فَيَبِيعَهَا، فَيَكُفَّ اللَّهُ بِهَا وَجْهَهُ خَيْرٌ لَهُ مِنْ أَنْ يَسْأَلَ النَّاسَ أَعْطَوْهُ أَوْ مَنَعُوهُ«.

1472

50-nji bap

1472

50-nji bap

"Hekim ibn Hizamden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Men bir gezek Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemden bir zat soradym, ol maňa berdi, soň ýene soradym, ýene berdi, soň ýene-de soradym, ol maňa ýene-de berdi, soňra bolsa Ol maňa ýüzlenip şeýle diýdi: “Eý, Hekim! Elbetde bu mal-mülk özüne çekiji we datly bir zatdyr. Kim ony nebsiniň sahawaty bilen (ýagny harsy dünýäligini, tamakinçiligini bildirmän) alsa, on-da ol mala bereket beriler. Kimde-kim ol maly açgözlüligi bilen (nebsiniň isleglerine boýun bolmak üçin) alsa, on-da ol malda bereket bolmaz. Iýip doýmadyk açgöz adam ýaly bolar. Ýokarky (beren) el, aşaky (alan) elden haýyrlydyr”. Şondan soň Hekim: “Men Pygamberimiz sallallahu aleýhi weselleme ýüzlenip: “Ýa, Resulallah! Seni hak din bilen iberen Allaha kasam bolsun, indi, men Senden soň tä, dünýäden ötýänçäm hiç kimden hiç zat soramaryn!” diýdim” diýipdir. (Habar berilmegine görä) Ebu Bekr (Allah ondan razy bolsun) Hekimi oljadan düşen paýyny bermek üçin ony ýanyna çagyrdy, emma ol ony almakdan boýun towlady. Soňra Omar (Allah ondan razy bolsun) (öz döwründe) oňa bir zat bermek üçin ýanyna çagyrdy, emma ol ony hem kabul etmedi. Soňra Omar (Allah ondan razy bolsun): “Eý, musulmanlar! Men sizi şaýat tutýandyryn, men Hekime şu oljadan oňa ýeten paýyny hödürleýärin, emma ol ony almakdan ýüz öwürýändir” diýdi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemden soň Hekim tä, dünýäden gaýdýança hiç kimden hiç zat almady”."

وحَدَّثَنَا عَبْدَانُ، أَخْبَرَنَا عَبْدُ اللَّهِ، أَخْبَرَنَا يُونُسُ، عَنِ الزُّهْرِيِّ، عَنْ عُرْوَةَ بْنِ الزُّبَيْرِ، وَسَعِيدِ بْنِ المُسَيِّبِ، أَنَّ حَكِيمَ بْنَ حِزَامٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، قَالَ: سَأَلْتُ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ، فَأَعْطَانِي، ثُمَّ سَأَلْتُهُ، فَأَعْطَانِي، ثُمَّ سَأَلْتُهُ، فَأَعْطَانِي ثُمَّ قَالَ: «يَا حَكِيمُ، إِنَّ هَذَا المَالَ خَضِرَةٌ حُلْوَةٌ، فَمَنْ أَخَذَهُ بِسَخَاوَةِ نَفْسٍ بُورِكَ لَهُ فِيهِ، وَمَنْ أَخَذَهُ بِإِشْرَافِ نَفْسٍ لَمْ يُبَارَكْ لَهُ فِيهِ، كَالَّذِي يَأْكُلُ وَلاَ يَشْبَعُ، اليَدُ العُلْيَا خَيْرٌ مِنَ اليَدِ السُّفْلَى»، قَالَ حَكِيمٌ: فَقُلْتُ: يَا رَسُولَ اللَّهِ، وَالَّذِي بَعَثَكَ بِالحَقِّ لاَ أَرْزَأُ أَحَدًا بَعْدَكَ شَيْئًا حَتَّى أُفَارِقَ الدُّنْيَا، فَكَانَ أَبُو بَكْرٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، يَدْعُو حَكِيمًا إِلَى العَطَاءِ، فَيَأْبَى أَنْ يَقْبَلَهُ مِنْهُ، ثُمَّ إِنَّ عُمَرَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ دَعَاهُ لِيُعْطِيَهُ فَأَبَى أَنْ يَقْبَلَ مِنْهُ شَيْئًا، فَقَالَ عُمَرُ: إِنِّي أُشْهِدُكُمْ يَا مَعْشَرَ المُسْلِمِينَ عَلَى حَكِيمٍ، أَنِّي أَعْرِضُ عَلَيْهِ حَقَّهُ مِنْ هَذَا الفَيْءِ فَيَأْبَى أَنْ يَأْخُذَهُ، فَلَمْ يَرْزَأْ حَكِيمٌ أَحَدًا مِنَ النَّاسِ بَعْدَ رَسُولِ اللَّهِ ﷺ حَتَّى تُوُفِّيَ.

1473

51-nji bap

1473

51-nji bap

Abdullah ibn Omardan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol: “Men Omaryň şeýle diýenini eşitdim” diýipdir: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem aram-aram maňa oljadan düşen maldan sowgat bererdi. Men: “Bulary menden has mätäçlere berseňiz!” diýerdim. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem maňa: “Sen muny al! Göz dikip, garaşmadygyň we dilegçilik etmedigiň bir ýerden gelen maly alyber! Emma mundan başga bir ýoldan gelen mal-mülkiň yzyndan welin, asla gidiji bolma!” diýdi.

حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ بُكَيْرٍ، حَدَّثَنَا اللَّيْثُ، عَنْ يُونُسَ، عَنِ الزُّهْرِيِّ، عَنْ سَالِمٍ: أَنَّ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ عُمَرَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا، قَالَ: سَمِعْتُ عُمَرَ، يَقُولُ: كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ يُعْطِينِي العَطَاءَ، فَأَقُولُ: أَعْطِهِ مَنْ هُوَ أَفْقَرُ إِلَيْهِ مِنِّي، فَقَالَ: «خُذْهُ إِذَا جَاءَكَ مِنْ هَذَا المَالِ شَيْءٌ وَأَنْتَ غَيْرُ مُشْرِفٍ وَلاَ سَائِلٍ، فَخُذْهُ وَمَا لاَ فَلاَ تُتْبِعْهُ نَفْسَكَ«.

1474

52-nji bap

1474

52-nji bap

Abdulla ibn Omardan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir: “Durmadan dilegçilik edip, adamlardan sorap ýören adam, Kyýamat güni ýüzünde ýekeje-de et galman (ýüzsüz halynda) geljekdir”.

حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ بُكَيْرٍ، حَدَّثَنَا اللَّيْثُ، عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِي جَعْفَرٍ، قَالَ: سَمِعْتُ حَمْزَةَ بْنَ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُمَرَ، قَالَ: سَمِعْتُ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ عُمَرَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، قَالَ: قَالَ النَّبِيُّ ﷺ: «مَا يَزَالُ الرَّجُلُ يَسْأَلُ النَّاسَ، حَتَّى يَأْتِيَ يَوْمَ القِيَامَةِ لَيْسَ فِي وَجْهِهِ مُزْعَةُ لَحْمٍ«.

1475

52-nji bap

1475

52-nji bap

"Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem ýene-de şeýle diýdi: “Kyýamat gününde, Gün (adamlara) şeýle bir golaý getiriler, adamlar derläp, derleri hatda, olaryň gulaklarynyň ýarsyna baryp ýeter we ynsanlar şol ýagdaýlarynda ilki Adam (aleýhissalamdan), soňra Musadan, soňra-da Muhammed sallallahu aleýhi wesellemden kömek (we şepagat) sorarlar”. Ibn Ebu Jagfar şeýle gürrüň beripdir: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem adamlaryň arasynda hasap başlamagy üçin şepagat eder. Öňe ýöräp gider-de, gapynyň halkasyndan tutar. Ine, şol gün hem Allah oňa “Makamy Mahmudy” bagyş eder. Mahşardaky ähli adamlar ony hamd edip öwerler”."

وَقَالَ: «إِنَّ الشَّمْسَ تَدْنُو يَوْمَ القِيَامَةِ، حَتَّى يَبْلُغَ العَرَقُ نِصْفَ الأُذُنِ، فَبَيْنَا هُمْ كَذَلِكَ اسْتَغَاثُوا بِآدَمَ، ثُمَّ بِمُوسَى، ثُمَّ بِمُحَمَّدٍ ﷺ» وَزَادَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ صَالِحٍ، حَدَّثَنِي اللَّيْثُ، حَدَّثَنِي ابْنُ أَبِي جَعْفَرٍ: «فَيَشْفَعُ لِيُقْضَى بَيْنَ الخَلْقِ، فَيَمْشِي حَتَّى يَأْخُذَ بِحَلْقَةِ البَابِ، فَيَوْمَئِذٍ يَبْعَثُهُ اللَّهُ مَقَامًا مَحْمُودًا، يَحْمَدُهُ أَهْلُ الجَمْعِ كُلُّهُمْ» وَقَالَ مُعَلًّى: حَدَّثَنَا وُهَيْبٌ، عَنِ النُّعْمَانِ بْنِ رَاشِدٍ، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُسْلِمٍ أَخِي الزُّهْرِيِّ، عَنْ حَمْزَةَ، سَمِعَ ابْنَ عُمَرَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا، عَنِ النَّبِيِّ ﷺ فِي المَسْأَلَةِ.

1476

53-nji bap

1476

53-nji bap

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir: “Adamlaryň arasynda aýlanyp bir-iki lukma, bir-iki hurma bilen yzyna gaýdyp, oňup ýören adam misgin däldir. Hakyky misgin mätäçligini aýryp biljek baýlygy bolmadyk, soramaga utanýan we asla adamlardan hantama bolmaýan adamdyr”.

حَدَّثَنَا حَجَّاجُ بْنُ مِنْهَالٍ، حَدَّثَنَا شُعْبَةُ، أَخْبَرَنِي مُحَمَّدُ بْنُ زِيَادٍ، قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، عَنِ النَّبِيِّ ﷺ قَالَ: «لَيْسَ المِسْكِينُ الَّذِي تَرُدُّهُ الأُكْلَةَ وَالأُكْلَتَانِ، وَلَكِنِ المِسْكِينُ الَّذِي لَيْسَ لَهُ غِنًى، وَيَسْتَحْيِي أَوْ لاَ يَسْأَلُ النَّاسَ إِلْحَافًا«.

Sahyh al Buhary yslam dininiň iň ygtybarly hadys ýygyndysydyr. Takmynan 7,275 hadysy öz içine alýan bu eser, Pygamberimiziň sünnetine esaslanyp, musulmanlaryň gündelik durmuşynda ýol görkezijidir.

Möhüm Baglanyşyklar

Sahih al bukhari programmasy

Bir basyş bilen uygulamany göçür we ruhy syýahata başla!