1427

18-nji bap

1427

18-nji bap

Hekim ibn Hizamden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir: “Ýokarky (beren) el, aşaky (alan) elden haýyrlydyr. Haýyr-sahawaty, sadakany ilki bilen eklemek boýnuňda bolanlardan başla! Sadakaň iň haýyrlysy artykmaç baýlykdan berilen sadakadyr. Dilegçilikden saklanan adamy, Allah hiç kime mätäç eýlemez. Kimde-kim Allahyň berenine kanagat edip, kişiniň baýlygyna göz dikmese, Allah ony baý edip, başgalara mätäç bolmakdan halas eder”.

حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ إِسْمَاعِيلَ، حَدَّثَنَا وُهَيْبٌ، حَدَّثَنَا هِشَامٌ، عَنْ أَبِيهِ، عَنْ حَكِيمِ بْنِ حِزَامٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، عَنِ النَّبِيِّ ﷺ قَالَ: «اليَدُ العُلْيَا خَيْرٌ مِنَ اليَدِ السُّفْلَى، وَابْدَأْ بِمَنْ تَعُولُ، وَخَيْرُ الصَّدَقَةِ عَنْ ظَهْرِ غِنًى، وَمَنْ يَسْتَعْفِفْ يُعِفَّهُ اللَّهُ، وَمَنْ يَسْتَغْنِ يُغْنِهِ اللَّهُ«.

1428

18-nji bap

1428

18-nji bap

Ebu Hureýre (Allah ondan razy bolsun) hem Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemden şuňa meňzeş hadys rowaýat edipdir.

وَعَنْ وُهَيْبٍ، قَالَ: أَخْبَرَنَا هِشَامٌ، عَنْ أَبِيهِ، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ - رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ - عَنِ النَّبِيِّ ﷺ بِهَذَا.

1429

18-nji bap

1429

18-nji bap

Abdulla ibn Omardan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem münberiň üstünde, sadaka bermek we dilegçilikden saklanyp, abraýly ýaşamak, hakynda gürrüň berip, şeýle diýdi: “Ýokarky (beren) el, aşaky (alan) elden haýyrlydyr. Ýokarky el – beren eldir, aşaky el bolsa, dilegçilik edýän eldir”.

حَدَّثَنَا أَبُو النُّعْمَانِ، قَالَ: حَدَّثَنَا حَمَّادُ بْنُ زَيْدٍ، عَنْ أَيُّوبَ، عَنْ نَافِعٍ، عَنِ ابْنِ عُمَرَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا، قَالَ: سَمِعْتُ النَّبِيَّ ﷺ، ح وَحَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مَسْلَمَةَ، عَنْ مَالِكٍ، عَنْ نَافِعٍ، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُمَرَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا: أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ قَالَ وَهُوَ عَلَى المِنْبَرِ، وَذَكَرَ الصَّدَقَةَ، وَالتَّعَفُّفَ، وَالمَسْأَلَةَ: اليَدُ العُلْيَا خَيْرٌ مِنَ اليَدِ السُّفْلَى، فَاليَدُ العُلْيَا: هِيَ المُنْفِقَةُ، وَالسُّفْلَى: هِيَ السَّائِلَةُ.

1430

20-nji bap

1430

20-nji bap

Ukba ibn Harisden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “(Bir gün) Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem biziň bilen bilelikde ikindi namazyny okap bolandan soň, howlugyp öýüne girip gitdi we az wagtdan soň çykyp geldi. Haçanda men (ýa-da adamlar) munuň sebäbini soranlarynda, Ol: “Öýde sadaka malyndan bolan bir bölek altyn goýupdym, onuň şu gije öýde galmagyny islemedim we ony paýlamak üçin bölekläp gaýtdym” diýdi”.

حَدَّثَنَا أَبُو عَاصِمٍ، عَنْ عُمَرَ بْنِ سَعِيدٍ، عَنِ ابْنِ أَبِي مُلَيْكَةَ، أَنَّ عُقْبَةَ بْنَ الحَارِثِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ حَدَّثَهُ، قَالَ: صَلَّى بِنَا النَّبِيُّ ﷺ العَصْرَ، فَأَسْرَعَ، ثُمَّ دَخَلَ البَيْتَ فَلَمْ يَلْبَثْ أَنْ خَرَجَ، فَقُلْتُ أَوْ قِيلَ لَهُ، فَقَالَ: «كُنْتُ خَلَّفْتُ فِي البَيْتِ تِبْرًا مِنَ الصَّدَقَةِ، فَكَرِهْتُ أَنْ أُبَيِّتَهُ، فَقَسَمْتُهُ«.

Salgylanma:

•Bu ýerdäki sadakadan maksat zekat maly göz öňüne tutulýar

1431

21-nji bap

1431

21-nji bap

Ibn Abbasdan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat etmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem baýram güni çykyp, iki rekagat namaz okady. Şondan öňem, soňam başga hiç hili namaz okamady. Soňra Bilal bilen bilelikde aýallaryň ýanyna baryp, olara wagyz-nesihat edip, sadaka bermeklerini emr etdi. Aýallar ellerindäki bileziklerini, gulakhalkalaryny (çykaryp orta) zyňyp başladylar”.

حَدَّثَنَا مُسْلِمٌ، حَدَّثَنَا شُعْبَةُ، حَدَّثَنَا عَدِيٌّ، عَنْ سَعِيدِ بْنِ جُبَيْرٍ، عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا، قَالَ: «خَرَجَ النَّبِيُّ ﷺ يَوْمَ عِيدٍ، فَصَلَّى رَكْعَتَيْنِ لَمْ يُصَلِّ قَبْلُ وَلاَ بَعْدُ، ثُمَّ مَالَ عَلَى النِّسَاءِ، وَمَعَهُ بِلاَلٌ فَوَعَظَهُنَّ، وَأَمَرَهُنَّ أَنْ يَتَصَدَّقْنَ، فَجَعَلَتِ المَرْأَةُ تُلْقِي القُلْبَ وَالخُرْصَ.

1432

21-nji bap

1432

21-nji bap

Ebu Musa (El-Aş‘arydan Allah ondan razy bolsyn) rowaýat etmegine görä, ol şeýle diýipdir: şeýle diýdi: “Haçanda Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň ýanyna bir dilegçi gelen wagtynda ýa-da ondan bir zat (kömek) soralan wagty, ol bize şeýle diýerdi: “Şepagatçy (araçy) boluň, şonda size-de sogap bolar. Allah öz Pygamberi sallallahu aleýhi wesellemiň dilinden islän zadyny amala aşyrar (ýerine ýetirer)”.

حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ إِسْمَاعِيلَ، حَدَّثَنَا عَبْدُ الوَاحِدِ، حَدَّثَنَا أَبُو بُرْدَةَ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِي بُرْدَةَ، حَدَّثَنَا أَبُو بُرْدَةَ بْنُ أَبِي مُوسَى، عَنْ أَبِيهِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، قَالَ: كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ إِذَا جَاءَهُ السَّائِلُ أَوْ طُلِبَتْ إِلَيْهِ حَاجَةٌ قَالَ: «اشْفَعُوا تُؤْجَرُوا، وَيَقْضِي اللَّهُ عَلَى لِسَانِ نَبِيِّهِ ﷺ مَا شَاءَ«.

Salgylanma:

•Ýagny haýyşy bitse-bitmese, barly adamlaryň ýanyna baryp oňa kömek etmegi üçin araçy bolup oňa kömek etsin

1433

21-nji bap

1433

21-nji bap

"Ebu Bekr Es-Syddykyň gyzy Esmadan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem maňa şeýle aýtdy diýipdir: “(Gapjygyň) agzyny daňyp goýma, seniňkem daňylar”. Başga bir rowaýatda şeýle gelýär: “)Sadaka ber(, sanap berme, ýogsam Allah saňa-da sanap berer”."

حَدَّثَنَا صَدَقَةُ بْنُ الفَضْلِ، أَخْبَرَنَا عَبْدَةُ، عَنْ هِشَامٍ، عَنْ فَاطِمَةَ، عَنْ أَسْمَاءَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهَا، قَالَتْ: قَالَ لِي النَّبِيُّ ﷺ: «لاَ تُوكِي فَيُوكَى عَلَيْكِ»، حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ أَبِي شَيْبَةَ، عَنْ عَبْدَةَ، وَقَالَ: «لاَ تُحْصِي فَيُحْصِيَ اللَّهُ عَلَيْكِ «.

Salgylanma:

•Mal-mülkiňi Allah üçin harçlamakdan saklanma, ýogsam seniň hem ryskyň saklanyp galar.

1434

22-nji bap

1434

22-nji bap

Ebu Bekr Es-Syddykyň gyzy Esmadan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, bir gün ol Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň ýanyna gelende oňa şeýle diýipdir: “(Sadaka ber) ýygnap, gizläp goýma, Allah hem senden (nygmatlaryny) gizläp, saklap goýar. Az bolsa-da güýjiň ýetdiginden (sadaka) ber!”.

حَدَّثَنَا أَبُو عَاصِمٍ، عَنِ ابْنِ جُرَيْجٍ، ح وَحَدَّثَنِي مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ الرَّحِيمِ، عَنْ حَجَّاجِ بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنِ ابْنِ جُرَيْجٍ، قَالَ: أَخْبَرَنِي ابْنُ أَبِي مُلَيْكَةَ، عَنْ عَبَّادِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الزُّبَيْرِ أَخْبَرَهُ، عَنْ أَسْمَاءَ بِنْتِ أَبِي بَكْرٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا، أَنَّهَا جَاءَتْ إِلَى النَّبِيِّ ﷺ فَقَالَ: «لاَ تُوعِي فَيُوعِيَ اللَّهُ عَلَيْكِ، ارْضَخِي مَا اسْتَطَعْتِ«.

1435

23-nji bap

1435

23-nji bap

"Huzeýfeden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “(Bir gün) Omar (Allah ondan razy bolsun): “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň pitne hakynda aýdan sözleri kimiň ýadyna düşýär?” diýip sorady. Men şonda: “Onuň hemme aýdan zatlary, edil aýdyşy ýaly meniň ýadyma düşýär” diýdim. Omar: “Sen bu babatda (gaty) batyrgaýlyk görkezýärsiň, howa, nähili?” diýip sorady. Men: “Adamyň maşgalasy, çagalary we goňşulary sebäpli başyna gelen pitnelerini, namaz okamak, sadaka bermek we ýagşylyk etmek (ýaly sogap işler) arkaly aýrylyp, ýuwulýandyr.” diýdim. (Hadysy rowaýat eden Suleýman: “Namaz okamak, sadaka bermek we emri-magruf we nehi-müňker (adamlary ýagşylyga ündäp, ýamanlykdan gaýtarmak ýaly sogap işler) diýip aýtdy, diýipdir.) Omar: “Men bu hakda soramadym, men deňziň tolkunlary ýaly tolkun atyp, möwç aljak pitneler hakda soradym” diýdi. Men oňa: “Eý, mu’minleriň emiri, ol pitnelerden saňa zyýan gelmez , çünki seniň bilen olaryň arasynda gulply bir gapy bardyr” diýdim. Omar: “Şol gapy döwülermi ýa açylarmy?” diýip sorady. Men oňa: “Ýok, döwüler” diýdim. Omar: “Eger şol gapy döwülse, hiç haçan ýapylmaz” diýdi. Men: “Howa” diýdim. Biz Huzeýfeden (şol gapynyň kimdigini?) soramaga çekinip, Mesruga sorap ber diýdik. Huzeýfe: “Ol gapy – Omar radyýallahy anhunyň özüdir” diýdi. (Biz Huzeýfeden): “Omar (seniň haýsy gapy hakynda gürrüň edýändigiňi) bilýärdimi?” diýip soradyk. (Huzeýfe): “Hawa, bilýärdi, edil daň atmazdan öň (ilki) gije boljagyny bilşi ýaly (ol muny gaty gowy) bilýärdi, (çünki) meniň oňa aýdan sözümde hiç bir ýalan-ýaşryk ýokdy” diýdi."

حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ، حَدَّثَنَا جَرِيرٌ، عَنِ الأَعْمَشِ، عَنْ أَبِي وَائِلٍ، عَنْ حُذَيْفَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، قَالَ: قَالَ عُمَرُ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ: أَيُّكُمْ يَحْفَظُ حَدِيثَ رَسُولِ اللَّهِ ﷺ عَنِ الفِتْنَةِ؟ قَالَ: قُلْتُ: أَنَا أَحْفَظُهُ كَمَا قَالَ، قَالَ: إِنَّكَ عَلَيْهِ لَجَرِيءٌ، فَكَيْفَ؟ قَالَ: قُلْتُ: «فِتْنَةُ الرَّجُلِ فِي أَهْلِهِ، وَوَلَدِهِ، وَجَارِهِ، تُكَفِّرُهَا الصَّلاَةُ، وَالصَّدَقَةُ وَالمَعْرُوفُ - قَالَ سُلَيْمَانُ: قَدْ كَانَ يَقُولُ: الصَّلاَةُ وَالصَّدَقَةُ، وَالأَمْرُ بِالْمَعْرُوفِ - وَالنَّهْيُ عَنِ المُنْكَرِ»، قَالَ: لَيْسَ هَذِهِ أُرِيدُ، وَلَكِنِّي أُرِيدُ الَّتِي تَمُوجُ كَمَوْجِ البَحْرِ، قَالَ: قُلْتُ: لَيْسَ عَلَيْكَ بِهَا يَا أَمِيرَ المُؤْمِنِينَ بَأْسٌ بَيْنَكَ وَبَيْنَهَا بَابٌ مُغْلَقٌ، قَالَ: فَيُكْسَرُ البَابُ أَوْ يُفْتَحُ، قَالَ: قُلْتُ: لاَ بَلْ يُكْسَرُ، قَالَ: فَإِنَّهُ إِذَا كُسِرَ لَمْ يُغْلَقْ أَبَدًا، قَالَ: قُلْتُ: أَجَلْ، فَهِبْنَا أَنْ نَسْأَلَهُ مَنِ البَابُ فَقُلْنَا لِمَسْرُوقٍ: سَلْهُ، قَالَ: فَسَأَلَهُ، فَقَالَ: عُمَرُ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، قَالَ: قُلْنَا، فَعَلِمَ عُمَرُ مَنْ تَعْنِي؟ قَالَ: نَعَمْ، كَمَا أَنَّ دُونَ غَدٍ لَيْلَةً وَذَلِكَ أَنِّي حَدَّثْتُهُ حَدِيثًا لَيْسَ بِالأَغَالِيطِ.

Salgylanma:

” • Musulmanlaryň arasynda boljak pitneler hakynda gürrüň gidýär. Pitne sözi aslynda synag diýmekligi aňladýar. •Şolar sebäpli boljak synaglar •Bu seniň döwrüňde bolup bilmez. •Şol gapy Omaryň özi diýdi. Döüwler diýdigi – Omar öldürilenden soň pitneler dörär diýdigidr.”

1436

24-nji bap

1436

24-nji bap

Hakim ibn Hizamdan (Allah ondan razy bolsyn) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “(Bir gün) men (Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemden): “Ýa Resulullah! Jähiliýet döwrimdäki sadaka bermek, gul azat etmek we garyndaşlarym bilen ýagşy gatnaşykda bolmak ýaly eden ýagşy işlerim üçin maňa sogap berilermi?” diýip soradym. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Sen öňki eden ýagşy işleriň bilen bilelikde Yslamy kabul etdiň!” diýip jogap berdi.

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مُحَمَّدٍ، حَدَّثَنَا هِشَامٌ، حَدَّثَنَا مَعْمَرٌ، عَنِ الزُّهْرِيِّ، عَنْ عُرْوَةَ، عَنْ حَكِيمِ بْنِ حِزَامٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، قَالَ: قُلْتُ: يَا رَسُولَ اللَّهِ، أَرَأَيْتَ أَشْيَاءَ كُنْتُ أَتَحَنَّثُ بِهَا فِي الجَاهِلِيَّةِ مِنْ صَدَقَةٍ أَوْ عَتَاقَةٍ، وَصِلَةِ رَحِمٍ، فَهَلْ فِيهَا مِنْ أَجْرٍ؟ فَقَالَ النَّبِيُّ ﷺ: «أَسْلَمْتَ عَلَى مَا سَلَفَ مِنْ خَيْرٍ«.

Sahyh al Buhary yslam dininiň iň ygtybarly hadys ýygyndysydyr. Takmynan 7,275 hadysy öz içine alýan bu eser, Pygamberimiziň sünnetine esaslanyp, musulmanlaryň gündelik durmuşynda ýol görkezijidir.

Möhüm Baglanyşyklar

Sahih al bukhari programmasy

Bir basyş bilen uygulamany göçür we ruhy syýahata başla!