1407

4-nji bap

1407

4-nji bap

"Ahnaf ibn Kaýs şeýle gürrüň berdi: “Bir gün men kureýişli bir jemagatyň ýanynda otyrdym. Aňrydan örän gödek saçly, egin-eşigi gödek, haýbatly bir adam gelip, olaryň garşysynda durup olara salam berdi we soňra: “Altyn-kümüş ýygnap (Allah ýolunda harçlamaýanlara) jähennem odunda gyzdyrylan bir daş bilen buşluk beriň. Ol daşy olaryň mämeleriniň ujunda goýarlar, ol deşip pilçe süňklerinden çykar. Soňra (tersine) pilçe süňklerinde goýarlar, daş mämeleriniň ujundan çykar. Şeýdip bu ikisiniň arasynda gelip, gider durar” diýdi. Bu sözleri aýdandan soň, ol adam bir sütüniň gapdalyna geçip otyrdy, men hem onuň yzyna düşüp ýanynda oturdym. Men onuň kimdigini bilmeýärdim. Men oňa: “Bu adamlar seniň aýdanlaryňy halamadylar öýdýärin!” diýdim. Ol şonda: “Olar hiç zada düşünmeýärler” diýip jogap berdi..."

حَدَّثَنَا عَيَّاشٌ، حَدَّثَنَا عَبْدُ الأَعْلَى، حَدَّثَنَا الجُرَيْرِيُّ، عَنْ أَبِي العَلاَءِ، عَنِ الأَحْنَفِ بْنِ قَيْسٍ، قَالَ: جَلَسْتُ ح وَحَدَّثَنِي إِسْحَاقُ بْنُ مَنْصُورٍ، أَخْبَرَنَا عَبْدُ الصَّمَدِ، قَالَ: حَدَّثَنِي أَبِي، حَدَّثَنَا الجُرَيْرِيُّ، حَدَّثَنَا أَبُو العَلاَءِ بْنُ الشِّخِّيرِ، أَنَّ الأَحْنَفَ بْنَ قَيْسٍ، حَدَّثَهُمْ قَالَ: جَلَسْتُ إِلَى مَلَإٍ مِنْ قُرَيْشٍ، فَجَاءَ رَجُلٌ خَشِنُ الشَّعَرِ وَالثِّيَابِ وَالهَيْئَةِ، حَتَّى قَامَ عَلَيْهِمْ فَسَلَّمَ، ثُمَّ قَالَ: بَشِّرِ الكَانِزِينَ بِرَضْفٍ يُحْمَى عَلَيْهِ فِي نَارِ جَهَنَّمَ، ثُمَّ يُوضَعُ عَلَى حَلَمَةِ ثَدْيِ أَحَدِهِمْ حَتَّى يَخْرُجَ مِنْ نُغْضِ كَتِفِهِ، وَيُوضَعُ عَلَى نُغْضِ كَتِفِهِ حَتَّى يَخْرُجَ مِنْ حَلَمَةِ ثَدْيِهِ، يَتَزَلْزَلُ، ثُمَّ وَلَّى، فَجَلَسَ إِلَى سَارِيَةٍ، وَتَبِعْتُهُ وَجَلَسْتُ إِلَيْهِ وَأَنَا لاَ أَدْرِي مَنْ هُوَ؟ فَقُلْتُ لَهُ: لاَ أُرَى القَوْمَ إِلَّا قَدْ كَرِهُوا الَّذِي قُلْتَ، قَالَ: إِنَّهُمْ لاَ يَعْقِلُونَ شَيْئًا.

Salgylanma:

Ebu Zerr radyýallahu anhu

1408

4-nji bap

1408

4-nji bap

Iň ýakyn dostum maňa şeýle diýdi. Men: “Seniň dostyň kim?” diýip soradym. Ol şeýle jogap berdi: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem (maňa): “Eý Ebu Zerr! Uhud dagyny görýärsiňmi?” diýdi. Ebu Zerr: “Men Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem meni bir işi üçin bir ýere ugratjak bolýandyr öýdüp, günüň dowamynda näçe wagtyň galandygyny görmek üçin Güne seredip, “Howa, görýärin!” diýdim. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Uhud dagy ýaly altynym bar bolsady, üç dinardan başga hemmesini (Allah ýolunda) sarp etmek islärdim” diýdi. Bu adamlar düşünmän, diňe dünýä malyny toplap ýörler. Ýok, Allahdan ant içýärin, men tä Allaha gowuşýançam olardan dünýä malyndan hiç zat dilemerin we olardan din hakda-da hiç zat soramaryn!” diýdi."

قَالَ لِي خَلِيلِي، قَالَ: قُلْتُ: مَنْ خَلِيلُكَ؟ قَالَ النَّبِيُّ ﷺ: «يَا أَبَا ذَرٍّ أَتُبْصِرُ أُحُدًا؟» قَالَ: فَنَظَرْتُ إِلَى الشَّمْسِ مَا بَقِيَ مِنَ النَّهَارِ، وَأَنَا أُرَى أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ يُرْسِلُنِي فِي حَاجَةٍ لَهُ، قُلْتُ: نَعَمْ، قَالَ: «مَا أُحِبُّ أَنَّ لِي مِثْلَ أُحُدٍ ذَهَبًا، أُنْفِقُهُ كُلَّهُ، إِلَّا ثَلاَثَةَ دَنَانِيرَ»، وَإِنَّ هَؤُلاَءِ لاَ يَعْقِلُونَ، إِنَّمَا يَجْمَعُونَ الدُّنْيَا، لاَ وَاللَّهِ، لاَ أَسْأَلُهُمْ دُنْيَا، وَلاَ أَسْتَفْتِيهِمْ عَنْ دِينٍ، حَتَّى أَلْقَى اللَّهَ.

Salgylanma:

” •Bu hadys ýokarky hadysyň dowamydyr. • Bu üç dinary maşgalasy, bergisi üçin saklap galmak isledi. • Çünki onuň bu zatlar hakynda ýeterlik ylymy bardy.”

1409

5-nji bap

1409

5-nji bap

Abdulla ibn Mes‘uddan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň şeýle aýdanyny eşitdim diýipdir: “Şu iki häsiýetdäki adamdan başga hiç kime göripçilik edilmez: Allahyň beren mal-baýlygyny hak ýolunda harç etmegi başaran adam we Allahyň oňa beren hikmet-paýhasy bilen höküm eden we ony başgalara-da öwreden adam”.

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ المُثَنَّى، حَدَّثَنَا يَحْيَى، عَنْ إِسْمَاعِيلَ، قَالَ: حَدَّثَنِي قَيْسٌ، عَنِ ابْنِ مَسْعُودٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، قَالَ: سَمِعْتُ النَّبِيَّ ﷺ يَقُولُ: لاَ حَسَدَ إِلَّا فِي اثْنَتَيْنِ: رَجُلٍ آتَاهُ اللَّهُ مَالًا، فَسَلَّطَهُ عَلَى هَلَكَتِهِ فِي الحَقِّ، وَرَجُلٍ آتَاهُ اللَّهُ حِكْمَةً، فَهُوَ يَقْضِي بِهَا وَيُعَلِّمُهَا.

1410

8-nji bap

1410

8-nji bap

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir: “Kimde-kim halal gazanjyndan birje hurma ululygynda bolsa-da sadaka berse - Allah halaldan başgasyny kabul hem etmez - Allah Tagala ony sag eli bilen kabul eder, soňra ony siziň biriňiziň atynyň taýçanagyny bakyp ulaldyşy ýaly ulaldar, hat-da, sogaby dag ýaly bolar”.

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مُنِيرٍ، سَمِعَ أَبَا النَّضْرِ، حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّحْمَنِ هُوَ ابْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ دِينَارٍ، عَنْ أَبِيهِ، عَنْ أَبِي صَالِحٍ، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ: «مَنْ تَصَدَّقَ بِعَدْلِ تَمْرَةٍ مِنْ كَسْبٍ طَيِّبٍ، وَلاَ يَقْبَلُ اللَّهُ إِلَّا الطَّيِّبَ، وَإِنَّ اللَّهَ يَتَقَبَّلُهَا بِيَمِينِهِ، ثُمَّ يُرَبِّيهَا لِصَاحِبِهِ، كَمَا يُرَبِّي أَحَدُكُمْ فَلُوَّهُ، حَتَّى تَكُونَ مِثْلَ الجَبَلِ»، تَابَعَهُ سُلَيْمَانُ، عَنْ ابْنِ دِينَارٍ، وَقَالَ وَرْقَاءُ: عَنْ ابْنِ دِينَارٍ، عَنْ سَعِيدِ بْنِ يَسَارٍ، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، عَنِ النَّبِيِّ ﷺ، وَرَوَاهُ مُسْلِمُ بْنُ أَبِي مَرْيَمَ، وَزَيْدُ بْنُ أَسْلَمَ، وَسُهَيْلٌ، عَنْ أَبِي صَالِحٍ، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، عَنِ النَّبِيِّ ﷺ.

1411

9-nji bap

1411

9-nji bap

Harisa ibn Wahbdan (Allah ondan razy bolsyn) rowaýat edilmegine görä, ol men Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemden şeýle eşitdim diýipdir: “Sadaka beriň! Çüňki size şeýle bir döwür geler, bir adam sadakasyny alyp ony bermäge adam tapman gözläp ýörer, ýöne kabul edip aljak hiç kimi tapyp bilmez. (Hödürlän adamsy hem): “Egerde sen bu sadakaňy düýn getiren bolsadyň, men ony alyp bilerdim, ýöne welin, bu gün ol maňa gerek däl” diýer”.

حَدَّثَنَا آدَمُ، حَدَّثَنَا شُعْبَةُ، حَدَّثَنَا مَعْبَدُ بْنُ خَالِدٍ، قَالَ: سَمِعْتُ حَارِثَةَ بْنَ وَهْبٍ، قَالَ: سَمِعْتُ النَّبِيَّ ﷺ يَقُولُ: تَصَدَّقُوا، فَإِنَّهُ يَأْتِي عَلَيْكُمْ زَمَانٌ يَمْشِي الرَّجُلُ بِصَدَقَتِهِ، فَلاَ يَجِدُ مَنْ يَقْبَلُهَا، يَقُولُ الرَّجُلُ: لَوْ جِئْتَ بِهَا بِالأَمْسِ لَقَبِلْتُهَا، فَأَمَّا اليَوْمَ، فَلاَ حَاجَةَ لِي بِهَا.

1412

9-nji bap

1412

9-nji bap

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsyn) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýdi: “Siziň mal-baýlygyňyz köpelip, dolup aşýança, Kyýamat gopmaz. Hatda, mal eýesi (bermäge adam tapman) kim sadaka kabul ederkä, diýip alada eder. Mal eýesi sadakasyny hödürlän mahaly, hödürlenen adam: “Maňa gerek däl diýer”.

حَدَّثَنَا أَبُو اليَمَانِ، أَخْبَرَنَا شُعَيْبٌ، حَدَّثَنَا أَبُو الزِّنَادِ، عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، قَالَ: قَالَ النَّبِيُّ ﷺ: " لاَ تَقُومُ السَّاعَةُ حَتَّى يَكْثُرَ فِيكُمُ المَالُ، فَيَفِيضَ حَتَّى يُهِمَّ رَبَّ المَالِ مَنْ يَقْبَلُ صَدَقَتَهُ، وَحَتَّى يَعْرِضَهُ، فَيَقُولَ الَّذِي يَعْرِضُهُ عَلَيْهِ: لاَ أَرَبَ لِي.

1413

9-nji bap

1413

9-nji bap

"‘Adiý ibn Hatim (Allah ondan razy bolsyn) şeýle diýdi: “Bir gün men Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň ýanynda wagtym, onuň ýanyna iki sany adam geldi. Olaryň biri garyplykdan zeýrenýärdi. Beýlekisi bolsa ýoldaky edilýän talaňçylykdan şikaýat edip (asudalygyň ýoklugyndan) zeýrenýärdi. (Olary diňläp), Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýdi: “Talaňçylyk meselesi, ol uzaga çekmez, ýakynda şeýle bir wagt geler, kerwenler (Medineden) Mekgä hiç hili goragsyz arkaýyn gidip biler. Garyplyk, gytlyk barada aýdylanda bolsa, siziň biriňiz özüniň sadakasyny bermek üçin ähli ýerlere aýlanyp, sadakasyny kabul etjek adam tapyp bilmejek derejede (bir bolluk zaman gelýänçä) Kyýamat gopjak däldir. Soňra (Ahyretde) siziň her biriňiz hökman Allahyň huzurynda durjakdyr. Onuň bilen Allahyň arasynda hiç hili perde bolmaz, Allahyň sözlerini terjime etjek terjimeçide bolmaz. Soňra Allah ol gulundan: “Men saňa mal-baýlyk bermedimmi?” diýip hökman sorajakdyr. Ol bolsa: “Howa, elbetde, berdiň!” diýip jogap berer. Soňra Ol ýene-de: “Men saňa Pygamber ibermedimmi?” diýip hökman sorajakdyr. Ol bolsa: “Howa, elbetde, iberdiň!” diýip jogap berer. Soňra ol adam sagyna sereder, sagynda dowzah odyndan başga hiç zat görmez, soňra çepine sereder, çepinde-de dowzah odyndan başga hiç zat görmez. Şonuň üçin hem, goý siziň her biriňiz (bolmanda) ýarty hurmany (sadaka bermeklik) bilen bolsun, eger-de ony hem tapmasa, hoş bir söz bilen bolsun, hökman özüni dowzah odundan gorajak bolsun!”."

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مُحَمَّدٍ، حَدَّثَنَا أَبُو عَاصِمٍ النَّبِيلُ، أَخْبَرَنَا سَعِيدُ بْنُ بِشْرٍ، حَدَّثَنَا أَبُو مُجَاهِدٍ، حَدَّثَنَا مُحِلُّ بْنُ خَلِيفَةَ الطَّائِيُّ، قَالَ: سَمِعْتُ عَدِيَّ بْنَ حَاتِمٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، يَقُولُ: كُنْتُ عِنْدَ رَسُولِ اللَّهِ ﷺ، فَجَاءَهُ رَجُلاَنِ أَحَدُهُمَا يَشْكُو العَيْلَةَ، وَالآخَرُ يَشْكُو قَطْعَ السَّبِيلِ، فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ: أَمَّا قَطْعُ السَّبِيلِ: فَإِنَّهُ لاَ يَأْتِي عَلَيْكَ إِلَّا قَلِيلٌ، حَتَّى تَخْرُجَ العِيرُ إِلَى مَكَّةَ بِغَيْرِ خَفِيرٍ، وَأَمَّا العَيْلَةُ: فَإِنَّ السَّاعَةَ لاَ تَقُومُ، حَتَّى يَطُوفَ أَحَدُكُمْ بِصَدَقَتِهِ، لاَ يَجِدُ مَنْ يَقْبَلُهَا مِنْهُ، ثُمَّ لَيَقِفَنَّ أَحَدُكُمْ بَيْنَ يَدَيِ اللَّهِ لَيْسَ بَيْنَهُ وَبَيْنَهُ حِجَابٌ وَلاَ تَرْجُمَانٌ يُتَرْجِمُ لَهُ، ثُمَّ لَيَقُولَنَّ لَهُ: أَلَمْ أُوتِكَ مَالًا؟ فَلَيَقُولَنَّ: بَلَى، ثُمَّ لَيَقُولَنَّ أَلَمْ أُرْسِلْ إِلَيْكَ رَسُولًا؟ فَلَيَقُولَنَّ: بَلَى، فَيَنْظُرُ عَنْ يَمِينِهِ فَلاَ يَرَى إِلَّا النَّارَ، ثُمَّ يَنْظُرُ عَنْ شِمَالِهِ فَلاَ يَرَى إِلَّا النَّارَ، فَلْيَتَّقِيَنَّ أَحَدُكُمُ النَّارَ وَلَوْ بِشِقِّ تَمْرَةٍ، فَإِنْ لَمْ يَجِدْ فَبِكَلِمَةٍ طَيِّبَةٍ.

1414

10-nji bap

1414

10-nji bap

Ebu Musadan (Allah ondan razy bolsyn) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýdi: “Adamlara şeýle bir zaman geler, bir adam sadaka bermek üçin eline altynlaryny alyp, berer ýaly adam gözläp ýörer, ýöne ony aljak hiç kimi tapyp bilmez. Şeýle hem erkekleriň azlygy we aýallaryň köplügi sebäpli, özlerini gorar ýaly kyrk aýalyň bir erkegiň yzyna düşüp, (onuň hemaýatynda gezjek günleri hem) boljakdyr”.

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ العَلاَءِ، حَدَّثَنَا أَبُو أُسَامَةَ، عَنْ بُرَيْدٍ، عَنْ أَبِي بُرْدَةَ، عَنْ أَبِي مُوسَى رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، عَنِ النَّبِيِّ ﷺ قَالَ: «لَيَأْتِيَنَّ عَلَى النَّاسِ زَمَانٌ يَطُوفُ الرَّجُلُ فِيهِ، بِالصَّدَقَةِ مِنَ الذَّهَبِ، ثُمَّ لاَ يَجِدُ أَحَدًا يَأْخُذُهَا مِنْهُ، وَيُرَى الرَّجُلُ الوَاحِدُ يَتْبَعُهُ أَرْبَعُونَ امْرَأَةً يَلُذْنَ بِهِ، مِنْ قِلَّةِ الرِّجَالِ وَكَثْرَةِ النِّسَاءِ«.

1415

10-nji bap

1415

10-nji bap

"Ebu Mes‘uddan (Allah ondan razy bolsyn) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Haçanda, sadaka aýaty inen wagty biz arkamyzda ýük daşap, hammallyk edip sadaka berip başladyk. Soňra bir adam gelip, köp mukdarda sadaka berdi. Munafyklar oňa: “Riýa (ile görkezmek) üçin berýär” diýdiler. Başga biri hem gelip, bir saag mukdarda hurma sadaka berdi. Munafyklar oňa-da: “Allah, munuň bir saag hurmasyna mätäç däldir” diýdiler. Soňra olar hakynda şu aýatlar indi: “Mu’minlerden parz zekadyndan başga göwnünden çykaryp sadaka berenleriň, şeýle hem halal zähmeti bilen gazananyndan, zekat parz bolmasa-da, sadaka beren mu’minleriň üstünden gülenler, ine, Allah olaryň özlerini gülkünç ýagdaýa getirip, masgara edendir we olara diýseň elhenç bir azap garaşýandyr”. {Toba:79} "

حَدَّثَنَا عُبَيْدُ اللَّهِ بْنُ سَعِيدٍ، حَدَّثَنَا أَبُو النُّعْمَانِ الحَكَمُ هُوَ ابْنُ عَبْدِ اللَّهِ البَصْرِيُّ، حَدَّثَنَا شُعْبَةُ، عَنْ سُلَيْمَانَ، عَنْ أَبِي وَائِلٍ، عَنْ أَبِي مَسْعُودٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، قَالَ: لَمَّا نَزَلَتْ آيَةُ الصَّدَقَةِ، كُنَّا نُحَامِلُ، فَجَاءَ رَجُلٌ فَتَصَدَّقَ بِشَيْءٍ كَثِيرٍ، فَقَالُوا: مُرَائِي، وَجَاءَ رَجُلٌ فَتَصَدَّقَ بِصَاعٍ، فَقَالُوا: إِنَّ اللَّهَ لَغَنِيٌّ عَنْ صَاعِ هَذَا، فَنَزَلَتْ: ﴿الَّذِينَ يَلْمِزُونَ المُطَّوِّعِينَ مِنَ المُؤْمِنِينَ فِي الصَّدَقَاتِ وَالَّذِينَ لاَ يَجِدُونَ إِلَّا جُهْدَهُمْ﴾ [التوبة: 79] الآيَةَ.

Salgylanma:

” •Toba:103 •Ölçeg birligi: ortaça adamyň dört goşawujy”

1416

10-nji bap

1416

10-nji bap

Ebu Mes‘ud Ensarydan (Allah ondan razy bolsyn) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Haçanda, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem bize sadaka bermekligi buýran wagtlary, biz bazarlara baryp, bir mudda (arpa) üçin arkamyzda ýük daşardyk. Şu günki-gün bolsa, olaryň käbirleri ýüzlerçe müň baýlyga eýe bolup otyrlar”.

حَدَّثَنَا سَعِيدُ بْنُ يَحْيَى، حَدَّثَنَا أَبِي، حَدَّثَنَا الأَعْمَشُ، عَنْ شَقِيقٍ، عَنْ أَبِي مَسْعُودٍ الأَنْصَارِيِّ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، قَالَ: «كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ إِذَا أَمَرَنَا بِالصَّدَقَةِ، انْطَلَقَ أَحَدُنَا إِلَى السُّوقِ، فَيُحَامِلُ، فَيُصِيبُ المُدَّ وَإِنَّ لِبَعْضِهِمُ اليَوْمَ لَمِائَةَ أَلْفٍ«.

Salgylanma:

•1 mudd – 1 goşawuç.

Sahyh al Buhary yslam dininiň iň ygtybarly hadys ýygyndysydyr. Takmynan 7,275 hadysy öz içine alýan bu eser, Pygamberimiziň sünnetine esaslanyp, musulmanlaryň gündelik durmuşynda ýol görkezijidir.

Möhüm Baglanyşyklar

Sahih al bukhari programmasy

Bir basyş bilen uygulamany göçür we ruhy syýahata başla!