464

78-nji bap

464

78-nji bap

"Ummu Selemeden (Allah ondan razy bolsun), habar berilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Men (haç döwri) syrkawlandygym hakynda Resulullah sallallahu aleýhi weselleme arz etdim. Şonda Ol maňa: “(Düýä) münüp, adamlaryň arka tarapyndan towaf et!” – diýdi. Men Onuň aýdyşy ýaly edip towaf etdim. Şol wagt Resulullah sallallahu aleýhi wesellem Käbäniň ýanynda namaz okap, “Wet-tury wä Kitäbim-mestury” süresini okap durdy. "

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ، قَالَ: أَخْبَرَنَا مَالِكٌ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ نَوْفَلٍ، عَنْ عُرْوَةَ بْنِ الزُّبَيْرِ، عَنْ زَيْنَبَ بِنْتِ أَبِي سَلَمَةَ، عَنْ أُمِّ سَلَمَةَ، قَالَتْ: شَكَوْتُ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ ﷺ أَنِّي أَشْتَكِي قَالَ: طُوفِي مِنْ وَرَاءِ النَّاسِ وَأَنْتِ رَاكِبَةٌ . فَطُفْتُ وَرَسُولُ اللَّهِ ﷺ يُصَلِّي إِلَى جَنْبِ البَيْتِ يَقْرَأُ بِالطُّورِ وَكِتَابٍ مَسْطُورٍ.

465

79-nji bap

465

79-nji bap

Enes ibn Mälikden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň sahabalaryndan iki sany adam garaňky gijede Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň ýanyndan çykdylar. Olaryň öňlerinde (ýollaryny ýagtaldyp duran) iki sany çyra ýaly ýagtylyk berýän yşyk bardy. Olar biri-birinden aýrylan wagty, olaryň her biriniň ýanynda bir çyra galdy we tä, olar öýlerine barýançalar (ýollaryna ýagtylyk berip durdy) ”.

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ المُثَنَّى، قَالَ: حَدَّثَنَا مُعَاذُ بْنُ هِشَامٍ، قَالَ: حَدَّثَنِي أَبِي، عَنْ قَتَادَةَ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَنَسُ بْنُ مَالِكٍ أَنَّ رَجُلَيْنِ مِنْ أَصْحَابِ النَّبِيِّ ﷺ خَرَجَا مِنْ عِنْدِ النَّبِيِّ ﷺ فِي لَيْلَةٍ مُظْلِمَةٍ، وَمَعَهُمَا مِثْلُ المِصْبَاحَيْنِ يُضِيئَانِ بَيْنَ أَيْدِيهِمَا، فَلَمَّا افْتَرَقَا صَارَ مَعَ كُلِّ وَاحِدٍ، مِنْهُمَا وَاحِدٌ حَتَّى أَتَى أَهْلَهُ.

Salgylanma:

• Bu ýagdaý şol iki sahaba üçin bir keramatdyr.

466

80-nji bap

466

80-nji bap

"Ebu Sa’yd El-Hudryden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Bir gün Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem (mesjitde) adamlara wagyz edip: “Allah bir guluna, dünýä bilen Öz ýanyndaky zadyň arasyndan (haýsam bolsa birini) saýlamaga ygtyýar berdi we ol (gul) hem Allahyň ýanyndakyny saýlady” diýdi. (Bu sözleri eşidip), Ebu Bekr (Allah ondan razy bolsun) aglap başlady we men öz-özüme “Allah (gullaryndan birine) dünýä bilen Öz ýanyndaky zadyň arasyndan (haýsam bolsa birini) saýlamaga ygtyýar beren bolsa we (ol gul hem) Allahyň ýanyndaky zady saýlan bolsa, onda bu goja nämä aglaýarka?” diýdim. (Görüp otursam, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň gürrüňini edip şol) guly, Resulullah sallallahu aleýhi wesellemiň (özi) ekeni. Ebu Bekr bizden has köp bilýän ekeni. (Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem) “Eý, Ebu Bekr, aglama! Elbetde, adamlaryň içinde maňa iň köp haýyr-sahabat edip, dostlugyny we mal-baýlygyny gaýgyrmadyk adam Ebu Bekrdir. Eger-de men ymmatymyň içinden bir adamy Halyl tutmaly bolsadym, men onda hökman Ebu Bekri saýlardym. Emma welin, Yslam doganlygy we söýgisi (ondan hem üstündir). Ebu Bekriň gapysyndan başga mesjide tarap (çykýan) gapylaryň hemmesi ýapyk bolsun!” diýdi. "

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ سِنَانٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا فُلَيْحٌ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو النَّضْرِ، عَنْ عُبَيْدِ بْنِ حُنَيْنٍ، عَنْ بُسْرِ بْنِ سَعِيدٍ، عَنْ أَبِي سَعِيدٍ الخُدْرِيِّ، قَالَ: خَطَبَ النَّبِيُّ ﷺ فَقَالَ: إِنَّ اللَّهَ خَيَّرَ عَبْدًا بَيْنَ الدُّنْيَا وَبَيْنَ مَا عِنْدَهُ فَاخْتَارَ مَا عِنْدَ اللَّهِ، فَبَكَى أَبُو بَكْرٍ الصِّدِّيقُ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، فَقُلْتُ فِي نَفْسِي مَا يُبْكِي هَذَا الشَّيْخَ؟ إِنْ يَكُنِ اللَّهُ خَيَّرَ عَبْدًا بَيْنَ الدُّنْيَا وَبَيْنَ مَا عِنْدَهُ، فَاخْتَارَ مَا عِنْدَ اللَّهِ، فَكَانَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ هُوَ العَبْدَ، وَكَانَ أَبُو بَكْرٍ أَعْلَمَنَا، قَالَ: يَا أَبَا بَكْرٍ لاَ تَبْكِ، إِنَّ أَمَنَّ النَّاسِ عَلَيَّ فِي صُحْبَتِهِ وَمَالِهِ أَبُو بَكْرٍ، وَلَوْ كُنْتُ مُتَّخِذًا خَلِيلًا مِنْ أُمَّتِي لاَتَّخَذْتُ أَبَا بَكْرٍ، وَلَكِنْ أُخُوَّةُ الإِسْلاَمِ وَمَوَدَّتُهُ، لاَ يَبْقَيَنَّ فِي المَسْجِدِ بَابٌ إِلَّا سُدَّ، إِلَّا بَابُ أَبِي بَكْرٍ.

Salgylanma:

• Halyl – bu iň ýakyn dost diýmekdir. Bu Allah bilen bendesiniň arasynda hem bolup bilýändir. Kuranda Ybrahym aleýhissalam “Halylullah” diýip gelýär. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň hem dostlary köpdi, ýöne “Halyl” diýip diňe Allahy saýlady.

467

80-nji bap

467

80-nji bap

Ibn Abbasdan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “(Bir gün) Resulullah sallallahu aleýhi wesellem, ölümine sebäp bolan hassalygy döwründe, kellesini bir mata bilen daňyp, mesjide çykdy. Ol münberiň üstünde oturyp, Allaha hamdu-sena aýtdy, soňra şeýle diýdi: “Elbetde, adamlaryň içinde Ebu Kuhafanyň ogly Ebu Bekrden artyk meniň üçin janyny we malyny (orta goýup), gaýgyrmadyk (başga bir adam) ýokdur. Eger-de men adamlaryň arasyndan bir adamy özüme Halyl (iň ýakyn dost) tutmaly bolsadym, onda men hökman Ebu Bekri özüme Halyl edip saýlardym. Ýöne welin Yslamdaky ýakyn dostluk – bu iň gowusydyr. Menden soň, Ebu Bekriň gapysyndan başga, mesjide tarap çykylýan ähli gapylary ýapyň!”.

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مُحَمَّدٍ الجُعْفِيُّ، قَالَ: حَدَّثَنَا وَهْبُ بْنُ جَرِيرٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبِي، قَالَ: سَمِعْتُ يَعْلَى بْنَ حَكِيمٍ، عَنْ عِكْرِمَةَ، عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ، قَالَ: خَرَجَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ فِي مَرَضِهِ الَّذِي مَاتَ فِيهِ، عَاصِبٌ رَأْسَهُ بِخِرْقَةٍ، فَقَعَدَ عَلَى المِنْبَرِ، فَحَمِدَ اللَّهَ وَأَثْنَى عَلَيْهِ، ثُمَّ قَالَ: إِنَّهُ لَيْسَ مِنَ النَّاسِ أَحَدٌ أَمَنَّ عَلَيَّ فِي نَفْسِهِ وَمَالِهِ مِنْ أَبِي بكْرِ بْنِ أَبِي قُحَافَةَ، وَلَوْ كُنْتُ مُتَّخِذًا مِنَ النَّاسِ خَلِيلًا لاَتَّخَذْتُ أَبَا بَكْرٍ خَلِيلًا، وَلَكِنْ خُلَّةُ الإِسْلاَمِ أَفْضَلُ، سُدُّوا عَنِّي كُلَّ خَوْخَةٍ فِي هَذَا المَسْجِدِ، غَيْرَ خَوْخَةِ أَبِي بَكْرٍ.

468

81-nji bap

468

81-nji bap

"Abdulla ibn Omardan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Mekgä gelende, Osman ibn Talhany ýanyna çagyrdy. Ol (Käbäniň) gapysyny açdy. Soňra Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Bilal, Usama ibn Zeýd we Osman ibn Talha bilen bilelikde içeri girip, soňra gapyny ýapdylar. (Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem) şol ýerde birnäçe wagtlap galdy, soňra olar çykdylar. Ibn Omar şeýle diýdi: “Men derrew Bilalyň ýanyna bardym we ondan “(Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem ol ýerde namaz okadymy” diýip) soradym. Ol “Hawa, namaz okady” diýdi. Men “Niresinde (okady)?” diýip soradym. Ol “Iki sütüniň arasynda” diýip jogap berdi. Ibn Omar “Men ondan näçe rekagat okandygyny soramagy unudypdyryn” diýdi. "

حَدَّثَنَا أَبُو النُّعْمَانِ، وَقُتَيْبَةُ بْنُ سَعِيدٍ، قَالاَ: حَدَّثَنَا حَمَّادُ بْنُ زَيْدٍ، عَنْ أَيُّوبَ، عَنْ نَافِعٍ، عَنِ ابْنِ عُمَرَ: أَنَّ النَّبِيَّ ﷺ قَدِمَ مَكَّةَ فَدَعَا عُثْمَانَ بْنَ طَلْحَةَ فَفَتَحَ البَابَ فَدَخَلَ النَّبِيُّ ﷺ وَبِلاَلٌ وَأُسَامَةُ بْنُ زَيْدٍ وَعُثْمَانُ بْنُ طَلْحَةَ، ثُمَّ أَغْلَقَ البَابَ، فَلَبِثَ فِيهِ سَاعَةً، ثُمَّ خَرَجُوا قَالَ ابْنُ عُمَرَ :فَبَدَرْتُ فَسَأَلْتُ بِلاَلًا. فَقَالَ :صَلَّى فِيهِ، فَقُلْتُ :فِي أَيٍّ؟ قَالَ :بَيْنَ الأُسْطُوَانَتَيْنِ، قَالَ : ابْنُ عُمَرَ :فَذَهَبَ عَلَيَّ أَنْ أَسْأَلَهُ كَمْ صَلَّى.

469

82-nji bap

469

82-nji bap

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “(Bir wagtlar) Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Nejd tarapa bir atly goşun ugratdy. Olar Benu Hanifa taýpasyndan Sumama ibn Äsäl diýilýän bir adamy (ýesir alyp) getirdiler we ony mesjidiň sütünleriniň birine daňyp goýdular”.

حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ، قَالَ: حَدَّثَنَا اللَّيْثُ، عَنْ سَعِيدِ بْنِ أَبِي سَعِيدٍ، أَنَّهُ سَمِعَ أَبَا هُرَيْرَةَ، يَقُولُ: بَعَثَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ خَيْلًا قِبَلَ نَجْدٍ، فَجَاءَتْ بِرَجُلٍ مِنْ بَنِي حَنِيفَةَ يُقَالُ لَهُ: ثُمَامَةُ بْنُ أُثَالٍ، فَرَبَطُوهُ بِسَارِيَةٍ مِنْ سَوَارِي المَسْجِدِ.

470

83-nji bap

470

83-nji bap

Es-Saib ibn Ýezidden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “(Bir gezek) men mesjitde durkam, kimdir biri maňa kiçijik bir daş atdy. (Yzyma öwrülip seretsem, ol) Omar ibn El-Hattab eken. Ol maňa “Bar, şol iki sany adamy meniň ýanyma getir!” diýdi. Men olary alyp geldim. (Omar) olara “Siz kim? ýa-da siz nireden?” diýip sorady. Olar oňa “Biz Taýfdan” diýdiler. Ol “Şu şäherden bolan bolsadyňyz, ikiňizi hem jezalandyrardym. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň mesjidinde sesiňizi gataldýarsyňyz” diýdi.

حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ، قَالَ: حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ سَعِيدٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا الجُعَيْدُ بْنُ عَبْدِ الرَّحْمَنِ، قَالَ: حَدَّثَنِي يَزِيدُ بْنُ خُصَيْفَةَ، عَنِ السَّائِبِ بْنِ يَزِيدَ، قَالَ: كُنْتُ قَائِمًا فِي المَسْجِدِ فَحَصَبَنِي رَجُلٌ، فَنَظَرْتُ فَإِذَا عُمَرُ بْنُ الخَطَّابِ، فَقَالَ: اذْهَبْ فَأْتِنِي بِهَذَيْنِ، فَجِئْتُهُ بِهِمَا، قَالَ: مَنْ أَنْتُمَا - أَوْ مِنْ أَيْنَ أَنْتُمَا؟ - قَالاَ : مِنْ أَهْلِ الطَّائِفِ، قَالَ: لَوْ كُنْتُمَا مِنْ أَهْلِ البَلَدِ لَأَوْجَعْتُكُمَا، تَرْفَعَانِ أَصْوَاتَكُمَا فِي مَسْجِدِ رَسُولِ اللَّهِ ﷺ

471

83-nji bap

471

83-nji bap

Abdulla ibn Ka’b ibn Mäligiň rowaýat etmegine görä, Ka’b ibn Mälik (Allah ondan razy bolsun) oňa şeýle gürrüň beripdir: “Bir gün Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň döwründe Ka’b ibn Mälik mesjidiň içinde Ibn Ebu Hadraddan algysyny almak üçin dawa edip başlapdyr. Olaryň sesleri şeýle bir gaty çykypdyr welin, hat-da, öýde oturan Pygamberimiz Resulullah sallallahu aleýhi wesellem olaryň sesini eşidip, öýüniň perdesini hem ýapman, olaryň ýanyna çykypdyr we Ol: “Eý, Ka’b!” diýip gygyrypdyr. Ol “Lepbeý, Ýa Resulallah!” diýipdir. Eli bilen yşarat edip “Onuň bergisiniň ýarsyny geç!” diýipdir. Ol “Men ony eýýäm geçdim, Ýa Resulallah!” diýipdir. Soňra (Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Ibn Ebu Hadrada) ýüzlenip: “Sen hem indi ýeriňden tur-da, (galan bergiňi) ber!” diýipdir.

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ، قَالَ: حَدَّثَنَا ابْنُ وَهْبٍ، قَالَ: أَخْبَرَنِي يُونُسُ بْنُ يَزِيدَ، عَنِ ابْنِ شِهَابٍ، حَدَّثَنِي عَبْدُ اللَّهِ بْنُ كَعْبِ بْنِ مَالِكٍ، أَنَّ كَعْبَ بْنَ مَالِكٍ، أَخْبَرَهُ أَنَّهُ تَقَاضَى ابْنَ أَبِي حَدْرَدٍ دَيْنًا لَهُ عَلَيْهِ فِي عَهْدِ رَسُولِ اللَّهِ ﷺ فِي المَسْجِدِ، فَارْتَفَعَتْ أَصْوَاتُهُمَا حَتَّى سَمِعَهَا رَسُولُ اللَّهِ ﷺ وَهُوَ فِي بَيْتِهِ، فَخَرَجَ إِلَيْهِمَا رَسُولُ اللَّهِ ﷺ حَتَّى كَشَفَ سِجْفَ حُجْرَتِهِ، وَنَادَى كَعْبَ بْنَ مَالِكٍ قَالَ: يَا كَعْبُ قَالَ: لَبَّيْكَ يَا رَسُولَ اللَّهِ، فَأَشَارَ بِيَدِهِ أَنْ ضَعِ الشَّطْرَ مِنْ دَيْنِكَ، قَالَ كَعْبٌ : قَدْ فَعَلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ، قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ قُمْ فَاقْضِهِ.

472

84-nji bap

472

84-nji bap

"Ibn Omardan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “(Bir gezek) Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem münberiň üstünde otyrka, bir adam ondan “Gije okalýan namaz hakda näme aýdyp bilersiňiz?” diýip sorady. (Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem) “Iki-ikiden okaň. Eger daňyň atmagyndan heder etseňiz, onda umumy sany täk bolar ýaly, ýene bir (rekagat namaz) okaň!” diýdi. Şeýle hem (Ibn Omar Allah ondan razy bolsun köplenç) “Gije okaýan namazyňyzyň iň soňuny bir rekagat bilen tamamlaň, çünki muny Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem emr etdi” diýerdi”. "

حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ، قَالَ: حَدَّثَنَا بِشْرُ بْنُ المُفَضَّلِ، حَدَّثَنَا عُبَيْدُ اللَّهِ، عَنْ نَافِعٍ، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُمَرَ، قَالَ: سَأَلَ رَجُلٌ النَّبِيَّ ﷺ وَهُوَ عَلَى المِنْبَرِ، مَا تَرَى فِي صَلاَةِ اللَّيْلِ، قَالَ: مَثْنَى مَثْنَى، فَإِذَا خَشِيَ الصُّبْحَ صَلَّى وَاحِدَةً، فَأَوْتَرَتْ لَهُ مَا صَلَّى وَإِنَّهُ كَانَ يَقُولُ: اجْعَلُوا آخِرَ صَلاَتِكُمْ وِتْرًا، فَإِنَّ النَّبِيَّ ﷺ أَمَرَ بِهِ.

Salgylanma:

• Ýagny ertir namazynyň wagty girer öýtseňiz.

473

84-nji bap

473

84-nji bap

Ibn Omardan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “(Bir gezek) Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem wagyz edip otyrka, bir adam “Gije okalýan namazy nädip okamaly?” diýip sorady. (Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem) “Iki-ikiden oka. Eger-de daň atmagy golaýlandyr öýütseň, onda okan namazlaryň sany täk bolar ýaly, (iň soňundan) bir rekagat witr namazy oka!” diýdi.

حَدَّثَنَا أَبُو النُّعْمَانِ، قَالَ: حَدَّثَنَا حَمَّادُ بْنُ زَيْدٍ، عَنْ أَيُّوبَ، عَنْ نَافِعٍ، عَنِ ابْنِ عُمَرَ: أَنَّ رَجُلًا، جَاءَ إِلَى النَّبِيِّ ﷺ وَهُوَ يَخْطُبُ، فَقَالَ: كَيْفَ صَلاَةُ اللَّيْلِ؟ فَقَالَ: مَثْنَى مَثْنَى، فَإِذَا خَشِيتَ الصُّبْحَ فَأَوْتِرْ بِوَاحِدَةٍ، تُوتِرُ لَكَ مَا قَدْ صَلَّيْتَ . قَالَ الوَلِيدُ بْنُ كَثِيرٍ: حَدَّثَنِي عُبَيْدُ اللَّهِ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ، أَنَّ ابْنَ عُمَرَ حَدَّثَهُمْ: أَنَّ رَجُلًا نَادَى النَّبِيَّ ﷺ وَهُوَ فِي المَسْجِدِ.

Sahyh al Buhary yslam dininiň iň ygtybarly hadys ýygyndysydyr. Takmynan 7,275 hadysy öz içine alýan bu eser, Pygamberimiziň sünnetine esaslanyp, musulmanlaryň gündelik durmuşynda ýol görkezijidir.

Möhüm Baglanyşyklar

Sahih al bukhari programmasy

Bir basyş bilen uygulamany göçür we ruhy syýahata başla!