454

69-nji bap

454

69-nji bap

Aişadan (Allah ondan razy bolsun) habar berilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Bir gün habaşylar mesjitde oýun oýnap durkalar, Resulullah sallallahu aleýhi wesellemiň otagymyň gapysynda durandygyny gördüm. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem meniň olaryň oýunlaryna tomaşa edip biler ýaly, öňümi dony bilen perde höküminde ýapyp durdy”.

حَدَّثَنَا عَبْدُ العَزِيزِ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ، قَالَ: حَدَّثَنَا إِبْرَاهِيمُ بْنُ سَعْدٍ، عَنْ صَالِحِ بْنِ كَيْسَانَ، عَنِ ابْنِ شِهَابٍ، قَالَ: أَخْبَرَنِي عُرْوَةُ بْنُ الزُّبَيْرِ، أَنَّ عَائِشَةَ، قَالَتْ : لَقَدْ رَأَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ يَوْمًا عَلَى بَابِ حُجْرَتِي وَالحَبَشَةُ يَلْعَبُونَ فِي المَسْجِدِ، وَرَسُولُ اللَّهِ ﷺ يَسْتُرُنِي بِرِدَائِهِ، أَنْظُرُ إِلَى لَعِبِهِمْ.

Salgylanma:

“• Efiopiýalylar • Naýza ulanmak sungaty görkezilýän oýun. • Olar Aişe enemizi görmez ýaly perde hökmünde ýapypdyr ”

455

69-nji bap

455

69-nji bap

Aişadan (Allah ondan razy bolsun) habar berilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Bir gün habaşylar naýzalary bilen (mesjidiň içinde) oýnap ýörkäler, Allahyň Resuly sallallahu aleýhi weselleme gözüm düşdi”.

زَادَ إِبْرَاهِيمُ بْنُ المُنْذِرِ، حَدَّثَنَا ابْنُ وَهْبٍ، أَخْبَرَنِي يُونُسُ، عَنْ ابْنِ شِهَابٍ، عَنْ عُرْوَةَ، عَنْ عَائِشَةَ، قَالَتْ: رَأَيْتُ النَّبِيَّ ﷺ وَالحَبَشَةُ يَلْعَبُونَ بِحِرَابِهِمْ.

Salgylanma:

• Barira bir musulman gyrnagyň ady. Soň azat edildi.

456

70-nji bap

456

70-nji bap

"Aişadan (Allah ondan razy bolsun) habar berilmegine görä, bir gün Barira , azatlygyny satyn almak hakyndaky ylalaşygy barada (kömek sorap), Aişanyň ýanyna geldi. Aişa oňa “Isleseň, men seniň galan (bergiňi bereýin), ýöne welin “wilä” (azat edilen guluň emlägini miras almak hukugy) meniňki bolar” diýdi. Beriräniň eýeleri “Isleseň, onuň galan bergisini berip bilersiň!” diýdiler. (Hadysy rowaýat eden Sufýan başga bir rowaýatda “Isleseň, ony azat edip hem bilersiň” diýipdirler, diýdi...), ýöne welin “wilälik” hukugy bizde galar diýdiler”. Resulullah sallallahu aleýhi wesellem gelende, (Aişa) oňa bu hakda gürrüň berdi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem oňa “Sen ony satyn al-da, azat et, çünki “wilä” (azat edilen adamyň emlägini miras almak hukugy diňe) azat eden adama galýandyr” diýdi. Soňra Allahyň Resuly sallallahu aleýhi wesellem münbere çykyp: “Näme üçin käbir adamlar Allahyň kitabynda ýok şertleri goýýarlar? Kim Allahyň kitabynda ýok şertleri goýsa, eger-de ol ýüz sany şert goýan hem bolsa, onuň üçin hiç hili peýdasy ýokdur” diýdi. "

"حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ، قَالَ: حَدَّثَنَا سُفْيَانُ، عَنْ يَحْيَى، عَنْ عَمْرَةَ، عَنْ عَائِشَةَ، قَالَتْ: أَتَتْهَا بَرِيرَةُ تَسْأَلُهَا فِي كِتَابَتِهَا، فَقَالَتْ: إِنْ شِئْتِ أَعْطَيْتُ أَهْلَكِ وَيَكُونُ الوَلاَءُ لِي، وَقَالَ أَهْلُهَا: إِنْ شِئْتِ أَعْطَيْتِهَا مَا بَقِيَ - وَقَالَ سُفْيَانُ مَرَّةً: إِنْ شِئْتِ أَعْتَقْتِهَا، وَيَكُونُ الوَلاَءُ لَنَا - فَلَمَّا جَاءَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ ذَكَّرَتْهُ ذَلِكَ، فَقَالَ النَّبِيُّ ﷺابْتَاعِيهَا فَأَعْتِقِيهَا، فَإِنَّ الوَلاَءَ لِمَنْ أَعْتَقَ .ثُمَّ قَامَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ عَلَى المِنْبَرِ - وَقَالَ سُفْيَانُ مَرَّةً فَصَعِدَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ عَلَى المِنْبَرِ – فَقَالَ : مَا بَالُ أَقْوَامٍ يَشْتَرِطُونَ شُرُوطًا، لَيْسَ فِي كِتَابِ اللَّهِ مَنِ اشْتَرَطَ شَرْطًا لَيْسَ فِي كِتَابِ اللَّهِ، فَلَيْسَ لَهُ، وَإِنِ اشْتَرَطَ مِائَةَ مَرَّةٍ. قَالَ عَلِيٌّ: قَالَ يَحْيَى، وَعَبْدُ الوَهَّابِ: عَنْ يَحْيَى، عَنْ عَمْرَةَ، نَحْوَهُ، وَقَالَ جَعْفَرُ بْنُ عَوْنٍ، عَنْ يَحْيَى، قَالَ: سَمِعْتُ عَمْرَةَ، قَالَتْ: سَمِعْتُ عَائِشَةَ، وَرَوَاهُ مَالِكٌ، عَنْ يَحْيَى، عَنْ عَمْرَةَ: أَنَّ بَرِيرَةَ وَلَمْ يَذْكُرْ صَعِدَ المِنْبَرَ. "

Salgylanma:

• Barira bir musulman gyrnagyň ady. Soň azat edildi.

457

71-nji bap

457

71-nji bap

"Ka’b ibn Mälikden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol (bir gün mesjitde otyrka), Ibn Ebu Hadraddan algysyny almak üçin dawa edip başlapdyr. Olaryň sesleri şeýle bir gaty çykypdyr welin, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem öýde oturan ýerinde, olaryň seslerini eşidip, hatda öýüniň perdesini hem ýapman, olaryň ýanyna çykyp: “Eý, Ka’b!” diýipdir. Ol “Lepbeý, Ýa Resulullah!” diýipdir. “Onuň bergisiniň ýarsyny geç!” diýip, eli bilen yşarat edipdir. Ol “Men eýýäm geçdim, Ýa Resulullah!” diýipdir. Soňra (Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Ibn Ebu Hadrada ýüzlenip): “Sen bolsa indi ýeriňden tur-da, (galan bergiňi) oňa ber!” diýipdir. "

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مُحَمَّدٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ عُمَرَ، قَالَ: أَخْبَرَنَا يُونُسُ، عَنِ الزُّهْرِيِّ، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ كَعْبِ بْنِ مَالِكٍ، عَنْ كَعْبٍ، أَنَّهُ تَقَاضَى ابْنَ أَبِي حَدْرَدٍ دَيْنًا كَانَ لَهُ عَلَيْهِ فِي المَسْجِدِ، فَارْتَفَعَتْ أَصْوَاتُهُمَا حَتَّى سَمِعَهَا رَسُولُ اللَّهِ ﷺ وَهُوَ فِي بَيْتِهِ، فَخَرَجَ إِلَيْهِمَا حَتَّى كَشَفَ سِجْفَ حُجْرَتِهِ، فَنَادَى: يَا كَعْبُ قَالَ: لَبَّيْكَ يَا رَسُولَ اللَّهِ، قَالَ: ضَعْ مِنْ دَيْنِكَ هَذَا وَأَوْمَأَ إِلَيْهِ: أَيِ الشَّطْرَ، قَالَ : لَقَدْ فَعَلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ، قَالَ : قُمْ فَاقْضِهِ.

458

72-nji bap

458

72-nji bap

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, bir wagtlar mesjidi süpürip, arassalap ýören bir gara adam ýa-da bir gara aýal wepat boldy. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem ol hakda sorady. “Ol öldi, (Ýa Resulullah)” diýdiler. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem “Siz näme üçin ony maňa habar bermediňiz? Maňa onuň gabryny görkeziň?” diýdi. Soňra Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem onuň gabrynyň üstüne baryp, jynaza namazyny okady”.

حَدَّثَنَا سُلَيْمَانُ بْنُ حَرْبٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا حَمَّادُ بْنُ زَيْدٍ، عَنْ ثَابِتٍ، عَنْ أَبِي رَافِعٍ، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ: أَنَّ رَجُلًا أَسْوَدَ أَوِ امْرَأَةً سَوْدَاءَ كَانَ يَقُمُّ المَسْجِدَ فَمَاتَ، فَسَأَلَ النَّبِيُّ ﷺ عَنْهُ، فَقَالُوا: مَاتَ، قَالَ: أَفَلاَ كُنْتُمْ آذَنْتُمُونِي بِهِ دُلُّونِي عَلَى قَبْرِهِ - أَوْ قَالَ قَبْرِهَا -، فَأَتَى قَبْرَهَا فَصَلَّى عَلَيْهَا.

459

73-nji bap

459

73-nji bap

Aişadan (Allah ondan razy bolsun) habar berilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Haçan-da, “Bakara” süresindäki ryba (süýthorluk) hakyndaky aýatlar inen wagty, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem (öýünden) çykyp, mesjitde adamlara ony okap berdi. Şondan soň arak söwdasyny haram etdi”.

حَدَّثَنَا عَبْدَانُ، عَنْ أَبِي حَمْزَةَ، عَنِ الأَعْمَشِ، عَنْ مُسْلِمٍ، عَنْ مَسْرُوقٍ، عَنْ عَائِشَةَ، قَالَتْ: لَمَّا أُنْزِلَتِ الآيَاتُ مِنْ سُورَةِ البَقَرَةِ فِي الرِّبَا، خَرَجَ النَّبِيُّ ﷺ إِلَى المَسْجِدِ فَقَرَأَهُنَّ عَلَى النَّاسِ، ثُمَّ حَرَّمَ تِجَارَةَ الخَمْرِ.

460

74-nji bap

460

74-nji bap

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, (bir wagtlar) bir adam ýa-da bir aýal mesjidi süpürip arassalaýardy. (Bu hadysy rowaýat edenlerden biri “Meniň pikirimçe, Ebu Hureýre onuň anyk aýal bolandygyny aýtdy” diýdi). Soňra bolsa Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň (onuň gabryna baryp), oňa (jynaza) namazyny okandygy baradaky hadysy aýdyp berdi”.

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ وَاقِدٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا حَمَّادُ بْنُ زَيْدٍ، عَنْ ثَابِتٍ، عَنْ أَبِي رَافِعٍ، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ: أَنَّ امْرَأَةً - أَوْ رَجُلًا - كَانَتْ تَقُمُّ المَسْجِدَ - وَلاَ أُرَاهُ إِلَّا امْرَأَةً - فَذَكَرَ حَدِيثَ النَّبِيِّ ﷺ أَنَّهُ صَلَّى عَلَى قَبْرِهَا.

461

75-nji bap

461

75-nji bap

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir: “Düýn agşam meniň namazymy kesmek üçin jynlaryň arasyndan ‘Yfrit birden meniň öňüme çykdy (ýa-da şuňa meňzeş bir zat aýtdy). Allah maňa onuň hötdesinden gelmäge mümkinçilik berdi. Irden siziň hemmäňiz ony görüň diýip, ony mesjidiň sütünleriniň birine daňjak boldum, ýöne (soň) doganym Süleýman (aleýhissalamyň aýdan şu) sözleri ýadyma düşdi: “Eý, Perwerdigärim! Meniň günälerimi öt! Maňa menden soň hiç kimiň ýetip bilmejek hökümdarlygyny bagyş et!” {Sad: 35}.

حَدَّثَنَا إِسْحَاقُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ، قَالَ: أَخْبَرَنَا رَوْحٌ، وَمُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ، عَنْ شُعْبَةَ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ زِيَادٍ، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ، عَنِ النَّبِيِّ ﷺ قَالَ : إِنَّ عِفْرِيتًا مِنَ الجِنِّ تَفَلَّتَ عَلَيَّ البَارِحَةَ - أَوْ كَلِمَةً نَحْوَهَا - لِيَقْطَعَ عَلَيَّ الصَّلاَةَ، فَأَمْكَنَنِي اللَّهُ مِنْهُ، فَأَرَدْتُ أَنْ أَرْبِطَهُ إِلَى سَارِيَةٍ مِنْ سَوَارِي المَسْجِدِ حَتَّى تُصْبِحُوا وَتَنْظُرُوا إِلَيْهِ كُلُّكُمْ، فَذَكَرْتُ قَوْلَ أَخِي سُلَيْمَانَ: ﴿رَبِّ اغفر لي وهَبْ لِي مُلْكًا لاَ يَنْبَغِي لِأَحَدٍ مِنْ بَعْدِي﴾، قَالَ رَوْحٌ: فَرَدَّهُ خَاسِئًا.

Salgylanma:

• Şeýtan, jyn.

462

76-nji bap

462

76-nji bap

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “(Bir wagtlar) Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Nejd tarapa bir atly goşun ugratdy. Olar Benu Hanifa taýpasyndan Sumama ibn Äsäl atly bir adamy ýesir alyp geldiler we ony mesjidiň sütünleriniň birine daňyp goýdular. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem onuň ýanyna gelip: “Sumamany boşadyň!” diýdi. Ondan soň (Sumama) mesjidiň golaýynda ýerleşýän bir hurma bagynyň ýanyna baryp, suwa düşdi, soňra mesjide girip: “Äşhädu en lä ilähä illallahu we äşhädu ännä Muhammädän Resululläh!” diýdi.

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ، قَالَ: حَدَّثَنَا اللَّيْثُ، قَالَ: حَدَّثَنَا سَعِيدُ بْنُ أَبِي سَعِيدٍ، سَمِعَ أَبَا هُرَيْرَةَ، قَالَ: بَعَثَ النَّبِيُّ ﷺ خَيْلًا قِبَلَ نَجْدٍ، فَجَاءَتْ بِرَجُلٍ مِنْ بَنِي حَنِيفَةَ يُقَالُ لَهُ: ثُمَامَةُ بْنُ أُثَالٍ، فَرَبَطُوهُ بِسَارِيَةٍ مِنْ سَوَارِي المَسْجِدِ، فَخَرَجَ إِلَيْهِ النَّبِيُّ ﷺ فَقَالَ: أَطْلِقُوا ثُمَامَةَ، فَانْطَلَقَ إِلَى نَخْلٍ قَرِيبٍ مِنَ المَسْجِدِ، فَاغْتَسَلَ، ثُمَّ دَخَلَ المَسْجِدَ، فَقَالَ: أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَأَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللَّهِ.

Salgylanma:

• Musulman boldy.

463

77-nji bap

463

77-nji bap

Aişadan (Allah ondan razy bolsun) habar berilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Handak söweşi güni, (Sa’d ibn Mu’az Allah ondan razy bolsun) golundan agyr ýaralandy. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem ony ýakyndan zyýarat edip durmak üçin mesjidiň içinde (onuň üçin aýratyn) bir çadyr gurdy. Benu Gifar taýpasynyň adamlarynyň hem, hiç zat olary (gorkuzyp) biynjalyk etmez ýaly, aýratyn çadyrlary bardy. Haçan-da, (Sa’dyň gany) olara tarap akyp başlanda, olar “Eý, çadyrdakylar! Sizden bize tarap akyp gelýän gan näme?” diýdiler. Soňra baryp görseler, Sa’dyň (Allah ondan razy bolsun) ýarasyndan gan akyp, onuň içinde ölüp galypdyr”.

حَدَّثَنَا زَكَرِيَّاءُ بْنُ يَحْيَى، قَالَ: حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ نُمَيْرٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا هِشَامٌ، عَنْ أَبِيهِ، عَنْ عَائِشَةَ، قَالَتْ: أُصِيبَ سَعْدٌ يَوْمَ الخَنْدَقِ فِي الأَكْحَلِ، فَضَرَبَ النَّبِيُّ ﷺ خَيْمَةً فِي المَسْجِدِ، لِيَعُودَهُ مِنْ قَرِيبٍ فَلَمْ يَرُعْهُمْ وَفِي المَسْجِدِ خَيْمَةٌ مِنْ بَنِي غِفَارٍ، إِلَّا الدَّمُ يَسِيلُ إِلَيْهِمْ، فَقَالُوا : يَا أَهْلَ الخَيْمَةِ، مَا هَذَا الَّذِي يَأْتِينَا مِنْ قِبَلِكُمْ؟ فَإِذَا سَعْدٌ يَغْذُو جُرْحُهُ دَمًا، فَمَاتَ فِيهَا.

Salgylanma:

“• Handak söweşi 627-nji ýylda musulmanlar bilen kureýşlileriň arasynda bolup geçýär. Selmän El-Farisi (Allah ondan razy bolsun) atly bir sahabanyň maslahaty bilen, Medinede uzyn bir çukur gazylýar. Handak diýmek çukur diýmekdir. • Sa’d ibn Mu’az (Allah ondan razy bolsun) Ewus taýpasynyň baştutany, meşhur sahabadyr. • Golundan geçýän arteriýa damary kesilip, agyr ýaralanypdyr. ”

Sahyh al Buhary yslam dininiň iň ygtybarly hadys ýygyndysydyr. Takmynan 7,275 hadysy öz içine alýan bu eser, Pygamberimiziň sünnetine esaslanyp, musulmanlaryň gündelik durmuşynda ýol görkezijidir.

Möhüm Baglanyşyklar

Sahih al bukhari programmasy

Bir basyş bilen uygulamany göçür we ruhy syýahata başla!