1517

3-nji bap

1517

3-nji bap

Sumamete ibn Abdulla ibn Enesden rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Enes (ibn Mälik) düýesiniň eýeriniň üstüne münüp hem haj edipdi. Ol muny gysgançlykdan ýaňa etmändi. Ol: “Resulullah sallallahu aleýhi wesellem goş-golamlaryny daşaýan düýesiniň eýerine münüp hem haj edipdi” diýip gürrüň bererdi.

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَبِي بَكْرٍ، حَدَّثَنَا يَزِيدُ بْنُ زُرَيْعٍ، حَدَّثَنَا عَزْرَةُ بْنُ ثَابِتٍ، عَنْ ثُمَامَةَ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَنَسٍ، قَالَ: «حَجَّ أَنَسٌ عَلَى رَحْلٍ وَلَمْ يَكُنْ شَحِيحًا» وَحَدَّثَ: «أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ حَجَّ عَلَى رَحْلٍ وَكَانَتْ زَامِلَتَهُ «.

1518

3-nji bap

1518

3-nji bap

Aişadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol: “Ýa Resulallah! Siz umra haj etdiňiz, ýöne men edip bilmedim” diýdi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Eý Abdurrahman! Uýaňy alyp git-de, Tan‘ymdan umra hajyny etdir” diýdi. Abdurrahman ony düýesiniň yzyna mündürip alyp gitdi we Aişa umra hajyny ýerine ýetirdi.

حَدَّثَنَا عَمْرُو بْنُ عَلِيٍّ، حَدَّثَنَا أَبُو عَاصِمٍ، حَدَّثَنَا أَيْمَنُ بْنُ نَابِلٍ، حَدَّثَنَا القَاسِمُ بْنُ مُحَمَّدٍ، عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهَا، أَنَّهَا قَالَتْ: يَا رَسُولَ اللَّهِ، اعْتَمَرْتُمْ وَلَمْ أَعْتَمِرْ، فَقَالَ: «يَا عَبْدَ الرَّحْمَنِ، اذْهَبْ بِأُخْتِكَ، فَأَعْمِرْهَا مِنَ التَّنْعِيمِ«، فَأَحْقَبَهَا عَلَى نَاقَةٍ فَاعْتَمَرَتْ.

Salgylanma:

•Adatça ulumsy araplar goş-golam göterýän düýä münmezdiler.

1519

4-nji bap

1519

4-nji bap

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “(Bir gezek) Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemden: “Iň gowy amal haýsy amal?” diýip soradylar. Ol: “Allaha we Resulyna iman etmekdir” diýdi. “Ondan soňra haýsy?” diýdiler. “Allahyň ýolunda jihäd etmekdir” diýdi. “Soňra ýene haýsy?” diýip soradylar. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Hajj mebrur” diýip jogap berdi.

حَدَّثَنَا عَبْدُ العَزِيزِ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ، حَدَّثَنَا إِبْرَاهِيمُ بْنُ سَعْدٍ، عَنِ الزُّهْرِيِّ، عَنْ سَعِيدِ بْنِ المُسَيِّبِ، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، قَالَ: سُئِلَ النَّبِيُّ ﷺ أَيُّ الأَعْمَالِ أَفْضَلُ؟ قَالَ: «إِيمَانٌ بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ» قِيلَ: ثُمَّ مَاذَا؟ قَالَ: «جِهَادٌ فِي سَبِيلِ اللَّهِ» قِيلَ: ثُمَّ مَاذَا؟ قَالَ: «حَجٌّ مَبْرُورٌ«.

1520

4-nji bap

1520

4-nji bap

Mu’minleriň enesi Aişadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol: “Ýa Resulallah! Biz jihädi iň gowy amal diýip hasap edýäris. Biz näme jihäd etmeli dälmi?” diýip sorady. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Ýok, ýöne jihädiň iň gowusy, hajj-mebrurdyr” diýdi.

حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ المُبَارَكِ، حَدَّثَنَا خَالِدٌ، أَخْبَرَنَا حَبِيبُ بْنُ أَبِي عَمْرَةَ، عَنْ عَائِشَةَ بِنْتِ طَلْحَةَ، عَنْ عَائِشَةَ أُمِّ المُؤْمِنِينَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهَا، أَنَّهَا قَالَتْ: يَا رَسُولَ اللَّهِ، نَرَى الجِهَادَ أَفْضَلَ العَمَلِ، أَفَلاَ نُجَاهِدُ؟ قَالَ: «لاَ، لَكِنَّ أَفْضَلَ الجِهَادِ حَجٌّ مَبْرُورٌ«.

Salgylanma:

•Ýagny aýallar üçin

1521

4-nji bap

1521

4-nji bap

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol men Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň şeýle diýenini eşitdim diýipdir: “Erbet, paýyş sözleri aýtman we hiç bir günä iş etmän haj edip gelen adam, ejesinden doglan günündäki ýaly günäsiz gaýdyp geler”.

حَدَّثَنَا آدَمُ، حَدَّثَنَا شُعْبَةُ، حَدَّثَنَا سَيَّارٌ أَبُو الحَكَمِ، قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا حَازِمٍ، قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، قَالَ: سَمِعْتُ النَّبِيَّ ﷺ يَقُولُ: «مَنْ حَجَّ لِلَّهِ فَلَمْ يَرْفُثْ، وَلَمْ يَفْسُقْ، رَجَعَ كَيَوْمِ وَلَدَتْهُ أُمُّهُ«.

Salgylanma:

•Bu ýerde paýyş söz arapçasynda “rafas” diýip gelýär. Onuň ýene bir manysy aýalyna ýanaşman diýibem gelýär.

1522

5-nji bap

1522

5-nji bap

Habar berilmegine görä, Zeýd ibn Jubeýr, Abdyllah ibn Omaryň (Allah olardan razy bolsun) öýüne gelip: “Men nireden umra edip başlamaly?” diýip sorady. Ibn Omar: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Nejdiň ýaşaýjylary üçin Karny, Medinäniň ýaşaýjylary üçin Zul Huleýfäni, Şamyň ýaşaýjylary üçin bolsa, Juhfany mikat edip belledi” diýdi.

حَدَّثَنَا مَالِكُ بْنُ إِسْمَاعِيلَ، حَدَّثَنَا زُهَيْرٌ، قَالَ: حَدَّثَنِي زَيْدُ بْنُ جُبَيْرٍ، أَنَّهُ أَتَى عَبْدَ اللَّهِ بْنَ عُمَرَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا فِي مَنْزِلِهِ، وَلَهُ فُسْطَاطٌ وَسُرَادِقٌ، فَسَأَلْتُهُ مِنْ أَيْنَ يَجُوزُ أَنْ أَعْتَمِرَ؟ قَالَ: «فَرَضَهَا رَسُولُ اللَّهِ ﷺ لِأَهْلِ نَجْدٍ قَرْنًا، وَلِأَهْلِ المَدِينَةِ ذَا الحُلَيْفَةِ، وَلِأَهْلِ الشَّأْمِ الجُحْفَةَ«.

1523

6-nji bap

1523

6-nji bap

Ibn Abbasdan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Ýemen halky ýanlaryna hiç hili azyk alman haj ederdiler we “Biz Allaha bil baglaýarys!” diýerdiler. Mekgä gelen wagtlary bolsa, adamlardan zat dilärdiler. Şol sebäpden hem Allah Tagala şu aýaty iberdi: “(Eý, mu’minler!) azygyňyzy taýýarlaň! Iň haýyrly azyk bolsa takwalykdyr” {Bakara:197}

حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ بِشْرٍ، حَدَّثَنَا شَبَابَةُ، عَنْ وَرْقَاءَ، عَنْ عَمْرِو بْنِ دِينَارٍ، عَنْ عِكْرِمَةَ، عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا، قَالَ : كَانَ أَهْلُ اليَمَنِ يَحُجُّونَ وَلاَ يَتَزَوَّدُونَ، وَيَقُولُونَ: نَحْنُ المُتَوَكِّلُونَ، فَإِذَا قَدِمُوا مَكَّةَ سَأَلُوا النَّاسَ، فَأَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَى: ﴿وَتَزَوَّدُوا فَإِنَّ خَيْرَ الزَّادِ التَّقْوَى﴾ [البقرة: 197] رَوَاهُ ابْنُ عُيَيْنَةَ، عَنْ عَمْرٍو، عَنْ عِكْرِمَةَ مُرْسَلًا.

1524

7-nji bap

1524

7-nji bap

Ibn Abbasdan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Medine halky üçin Zul-Huleýfäni, Şam halky üçin Juhfäni, Nejd halky üçin Karnal-Mänäzili we Ýemen halky üçin bolsa Ýelemlemi mikat edip belledi. Bu ýerler, şol ýerlerde ýaşaýan halk üçin hem-de başga ýurtlarda ýaşap, ýöne haj ýa-da umra ybadatlaryny berjaý etmek maksady bilen şol ýerlerden geçip barýanlar üçin (yhram baglanýan) mikat ýeri höküminde bellenilendir. Kim bu mikatlardan Mekgä golaý ýaşaýan bolsa (ýagny Mekge bilen mikatyň aralygynda ýaşaýan bolsa), onda onuň mikaty haj etmek üçin (niýetine düwüp) başlan ýeridir. Mekge şäheriniň ýaşaýjylary, Mekgäniň özünden yhrama girerler”.

حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ إِسْمَاعِيلَ، حَدَّثَنَا وُهَيْبٌ، حَدَّثَنَا ابْنُ طَاوُسٍ، عَنْ أَبِيهِ، عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ، قَالَ: «إِنَّ النَّبِيَّ ﷺ وَقَّتَ لِأَهْلِ المَدِينَةِ ذَا الحُلَيْفَةِ، وَلِأَهْلِ الشَّأْمِ الجُحْفَةَ، وَلِأَهْلِ نَجْدٍ قَرْنَ المَنَازِلِ، وَلِأَهْلِ اليَمَنِ يَلَمْلَمَ، هُنَّ لَهُنَّ، وَلِمَنْ أَتَى عَلَيْهِنَّ مِنْ غَيْرِهِنَّ مِمَّنْ أَرَادَ الحَجَّ وَالعُمْرَةَ، وَمَنْ كَانَ دُونَ ذَلِكَ، فَمِنْ حَيْثُ أَنْشَأَ حَتَّى أَهْلُ مَكَّةَ مِنْ مَكَّةَ«.

1525

8-nji bap

1525

8-nji bap

"Abdulla ibn Omardan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýdi: “Medinäniň ýaşaýjylary Zul Huleýfeden, Şam halky Juhfadan, Nejd halky bolsa Karndan yhrama girmelidirler”. Abdylla ibn Omar ýene-de şeýle diýdi: “Maňa Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň: “Ýemen halky Ýelemlemden yhrama girmelidirler” diýen sözi gelip ýetdi” diýipdir."

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ، أَخْبَرَنَا مَالِكٌ، عَنْ نَافِعٍ، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُمَرَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا: أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ قَالَ: «يُهِلُّ أَهْلُ المَدِينَةِ مِنْ ذِي الحُلَيْفَةِ، وَيُهِلُّ أَهْلُ الشَّأْمِ مِنَ الجُحْفَةِ، وَأَهْلُ نَجْدٍ مِنْ قَرْنٍ»، قَالَ عَبْدُ اللَّهِ وَبَلَغَنِي أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ قَالَ: «وَيُهِلُّ أَهْلُ اليَمَنِ مِنْ يَلَمْلَمَ«.

1526

9-nji bap

1526

9-nji bap

Ibn Abbasdan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Medine halky üçin Zul-Huleýfäni, Şam halky üçin Juhfäni, Nejd halky üçin Karnal-Mänäzili we Ýemen halky üçin bolsa Ýelemlemi mikat edip belledi. Bu ýerler, şol ýerlerde ýaşaýan halk üçin hem-de başga ýurtlarda ýaşap, ýöne haj ýa-da umra ybadatlaryny berjaý etmek maksady bilen şol ýerlerden geçip barýanlar üçin (yhram baglanýan) mikat ýeri höküminde bellenilendir. Kim bu mikatlardan bäride ýagny, Mekgä golaý ýaşaýan bolsa, onda onuň mikaty bolýan ýerinden (ýagny öýünden) başlar. Mekge şäheriniň ýaşaýjylary, Mekgäniň özünden yhrama girerler”.

حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ، حَدَّثَنَا حَمَّادٌ، عَنْ عَمْرِو بْنِ دِينَارٍ، عَنْ طَاوُسٍ، عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا، قَالَ: «وَقَّتَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ لِأَهْلِ المَدِينَةِ ذَا الحُلَيْفَةِ، وَلِأَهْلِ الشَّأْمِ الجُحْفَةَ، وَلِأَهْلِ نَجْدٍ قَرْنَ المَنَازِلِ، وَلِأَهْلِ اليَمَنِ يَلَمْلَمَ، فَهُنَّ لَهُنَّ، وَلِمَنْ أَتَى عَلَيْهِنَّ مِنْ غَيْرِ أَهْلِهِنَّ لِمَنْ كَانَ يُرِيدُ الحَجَّ وَالعُمْرَةَ، فَمَنْ كَانَ دُونَهُنَّ، فَمُهَلُّهُ مِنْ أَهْلِهِ، وَكَذَاكَ حَتَّى أَهْلُ مَكَّةَ يُهِلُّونَ مِنْهَا«.

Sahyh al Buhary yslam dininiň iň ygtybarly hadys ýygyndysydyr. Takmynan 7,275 hadysy öz içine alýan bu eser, Pygamberimiziň sünnetine esaslanyp, musulmanlaryň gündelik durmuşynda ýol görkezijidir.

Möhüm Baglanyşyklar

Sahih al bukhari programmasy

Bir basyş bilen uygulamany göçür we ruhy syýahata başla!